نظم جهانی و ایران

فارغ از اینکه از منظر حقوقی از این تاریخ به بعد کشورها می‌توانند با ایران بدون تحریم بین‌المللی رابطه برقرار کنند اما واقعیت آن است که مکانیزم اجرایی در دنیا برای برقراری رابطه از یک نظم غالب سرچشمه می‌گیرد. نظمی که برخی کشورها مدعی به وجود آوردن آن هستند و هر کشوری با این نظم همراهی کند و در مسیر نظمی که از منظر آنها طراحی شده حرکت کند، می‌تواند در چارچوب‌های بین‌المللی با کشورهای مختلف در جهان ارتباط برقرار کرده و از آثار این ارتباط نیز بهره‌مند گردد. در ارتباط با ایران و چند کشور دیگر البته ماجرا تفاوت دارد. ایران به هر علت این نظم را عادلانه نمی‌داند و معتقد است باید نظمی دیگر در معادلات جهانی و در ارتباط گیری کشورها در جهان حاکم شود و حتی برخی مسئولان پیشین ایران که در مراتب اجرایی بالایی قرار داشتند پا را فراتر گذاشته و مدعی شدند که نظم جدیدی باید در جهان اجرا شود و حتی اعلام کردند که طرح‌هایی نیز از سوی ایران برای اداره جهان وجود دارد. فارغ از اینکه این نگاه ایران تا چه اندازه قابلیت اجرایی شدن دارد اما به نظر می‌رسد این دیدگاه از سوی کشورهای توسعه یافته جهان مورد پذیرش قرار نگرفته است و حتی ایران را به خاطر داشتن چنین دیدگاه‌هایی با موانعی روبه‌رو کرده و از موضوعی استفاده می‌کنند تا به تهران فشار آورده تا از مواضع خود کوتاه بیاید. از این رو فارغ از اینکه دبیرخانه شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کرده و طی یادداشتی به تمامی کشورهای عضو این سازمان تاکید کرده است که از منظر شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایران از این تاریخ به بعد هیچ گونه تحریمی ندارد و در نتیجه کشورهای مختلف می‌توانند با ایران رابطه در سطح خرید و فروش سلاح بگیرند اما این شورا از منظر حقوقی نمی‌تواند کشورهای مختلف جهان را مجاب به همکاری با ایران کند و این کشورهای جهان هستند که می‌توانند تصمیم بگیرند که با ایران رابطه برقرار کرده و تجهیزات نظامی از ایران بخرند و یا به تهران بفروشند. ظاهرا اروپایی‌ها از ماه‌ها قبل اعلام کرده‌اند که به این بخش از برجام متعهد نیستند و در نظر ندارند این بخش از تحریم‌ها را علیه ایران حذف کنند. این موضع نشان دهنده آن است که یک دیدگاه سیاسی خاص در اروپا علیه ایران وجود دارد که شاید ریشه آن به اختلافات طرفین در نگاه به نظم جهانی باز می‌گردد و تا زمانی که این اختلافات وجود دارد نمی‌توان یک شرایط مناسب را مشاهده کرد. البته قدرت دیپلماسی برای ممکن کردن غیر ممکن‌هاست و ایران باید از این قدرت استفاده کند تا از دستاوردهایی مانند یادداشت دبیرخانه شورای امنیت سازمان ملل به نحو احسن برای خود بهره ببرد.

*یوسف مولایی

کارشناس روابط بین‌الملل