عضویت مشروط ایران درگروه ویژه اقدام مالی

 به رغم اینکه هم مجلس و هم مجمع اقدام به بررسی مفاد FATF کرده‌اند و برخی از لایه‌های آن عملاً در ایران تصویب و در حال اجراست اما کلیت آن هنوز در ایران به تصوب نرسیده است. نقد‌های بسیاری به این رویکرد از سوی قانونگذاران ایران وجود دارد از جمله اینکه چرا در شرایطی که ایران در ذیل تحریم‌های یک جانبه و ظالمانه آمریکاست، با عدم عضویت در اف‌ای‌تی‌اف عملاً مسیر برخی بانک‌ها برای ارتباط با ایران را بسته است. با این وجود چندی است که برخی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام که موافق تصویب FATF  در ایران هستند در این ارتباط اطلاع‌رسانی کرده نظر‌های خود را با رسانه‌ها در میان می‌گذارند و بر لزوم اجرای ستون‌های مالی گروه ویژه اقدام مالی تأکید دارند.

*صف کوتاه موافقان FATF ‌مجمع

در بین اعضای تشخیص مصلحت نظام تنها دو عضو که نزدیک به اصلاح‌طلبان هستند همواره بر عضویت ایران در گروه اقدام مالی تأکید دارند. چند هفته قبل و بعد از تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا برای اولین بار بعد از ماه‌ها مجید انصاری عضو مجمع از لزوم تصویب FATF در ایران سخن به میان آورد. تحلیلگران در آن زمان معتقد بودند احتمالاً بعد از تبادل زندانیان به نوعی مذاکرات در مورد پرونده هسته‌ای آغاز خواهد شد و از آن رو که برخی از افراد پرنفوذ در ایران عضویت در FATF را به منظور بازگشت آمریکا به برجام اعلام کرده بودند، برخی نیز به جریان انداختن مسأله عضویت ایران در گروه اقدام مالی توسط مجید انصاری را به نوعی در این راستا تحلیل کردند که احتمالاً ایران در نظر دارد همزمان به مذاکرات با غربی‌ها برای احیای برجام مذاکره برای الحاق به این سازمان را هم آغاز کنند تا به طور همزمان ایران به عضویت FATFو برجام درآید و به عبارت بهتر یک شبه راه صد ساله را بپیمایند. مجید انصاری در این ارتباط اعلام کرده بود. اینکه درگذشته عده‌ای مخالف برجام، FATF و رابطه با عربستان بودند و حالا از مخالفت خود برگشتند یا احساس کردند که پیش از این اشتباه می‌کردند نباید آن‌ها را سرزنش کنیم. از همان ابتدا که موضوع FATF مطرح بود، موضع روشنی داشتم کما اینکه پیوستن به FATF را به عنوان یک هنجار بین‌المللی در ارتباط پولی ارزیابی می‌کنم FATF که مجموع چهار پروتکل است، در کشور‌های مختلف مورد پذیرش قرار گرفته و ایران هم دو مورد از این پروتکل‌ها را پذیرفته و تصویب کرده که یکی از آن‌ها مبارزه با پولشویی بود و دیگری هم مبارزه با تأمین مالی تروریسم است. لذا اگر بخواهیم مراودات طبیعی و عادی در انتقال پول با اقتصاد جهانی و کشور‌های مختلف داشته باشیم، چاره‌ای غیر از پیوستن به FATF نداریم. به فاصله چند روز بعد محمد صدر دیگر عضو اصلاح‌طلب مجمع نیز در این ارتباط اعلام کرد: اگر از یک طرف، تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای برجام، پایان دادن به تحریم‌ها و بازگشت به صحنه تجارت و اقتصاد بین‌المللی در دستور کار قرار نگیرد و از سوی دیگر روند پیوستن به FATF و تصویب لوایح پالرمو، cft و... آغاز نشود، ایران نمی‌تواند سر و سامانی به مشکلات اقتصادی خود بدهد. فعلا هر نوع نقل و انتقال بانکی برای ایران قفل است و کلید باز شدن این قفل در گرو پیوستن به FATF است.

*موافقت رئیسی با عضویت در FATFو برجام

هرچند برخی اعتقاد دارند که دولت در زمینه عضویت ایران در FATF و حتی برجام کوتاهی کرده است اما برخی اخبار حکایت از آن دارد که دولت مشتاق است در این زمینه‌ها گام بردارد. محمد صدر در این ارتباط گفت: با توجه به اینکه آقای رئیسی و همفکران‌ ایشان، بعد از مخالفت‌هایی که در زمان دولت قبل داشتند، امروز به این نتیجه رسیده‌اند کلید حل مشکلات اقتصادی در گرو پایان تحریم‌ها و پیوستن به FATF است؛ معتقدم زمینه حل مشکل FATF در مجمع فراهم خواهد شد. بنابراین به نظرم اگر آقای رئیسی در جلسات مجمع مخالفت صریحی در خصوص FATF مطرح نکنند و در موضع‌گیری‌های خود خواستار پیوستن به FATF شوند، مجمع تشخیص هم به این خواسته پاسخ مثبت خواهد داد.» چندی پیش بود که حسین سلاح‌ورزی رئیس اتاق بازرگانی ایران هم در گفت‌وگویی اعلام کرده که خوشبختانه تحرکاتی از سوی دولت برای عضویت ایران در اف‌ای‌تی‌اف شنیده می‌شود. خبری که البته با واکنش‌های مثبت و مفی هم روبه‌رو بود. احسان خاندوزی وزیر اقتصاد هم گفته بود: طبق گزارش‌های مالی و قضائی کشور دستاورد‌های خوبی در ترتیبات مبارزه با پولشویی و مبارزات با تأمین مالی تروریسم در کشور انجام شده که کم سابقه بوده است. وی گفت: انتظار داریم کارگروه اقدام مالی هم در ارزیابی خود به جای رویکرد سیاسی رویکرد فنی اتخاذ کند، تجربه اقتصادی ایران در تعیین مسیر تأمین مالی پولشویی و تروریسم تجربه‌ای است که نسبت به بسیاری از کشور‌هایی که در ارزیابی FATF وضعیت نرمالی دارند استاندارد‌های بالاتری را طی می‌کند.

* عضویت با حق شرط

هر کشوری که برای عضویت در هر پیمان‌نامه‌، موافقت‌نامه و حتی قرارداد‌های چند جانبه بر اساس حقوق بین‌المللی از حقی تحت عنوان حق شرط برخوردار است تا هم بتواند در پیمان‌نامه‌ها و قرارداد‌ها و موافقت‌نامه‌ها‌ی بین‌المللی عضو شد و هم اینکه ملاحظات خود را که عموماً مربوط به مسائل امنیتی و نظامی است را از دید همگان محفوظ نگاه دارد. از این رو با توجه به اینکه حاکمان در ایران حساسیت بالایی در این ارتباط دارند احتمال ایران در صدد است با حق شرط به عضویت در این کارگروه اقدام مالی در‌آید روزنامه جمهوری اسلامی در این ارتباط نوشت: رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم موافق پیوستن ایران به FATF شد. محمدرضا پورابراهیمی گفت: گروه FATF با کشور‌ها مذاکره و متناسب با هر کشور تعهداتش را تعریف می‌کند. امکان دارد جمهوری اسلامی بتواند در مذاکرات با گروه FATF بخشی از مسائلی که نقض حاکمیت ملی ما است و موضوع دسترسی به اطلاعات مالی، بانکی و موضوعاتی شبیه به این را مرتفع کند.