تابستان رکود صنعت نشر کاغذی

 همه آنها در یک مقوله اتحاد نظر دارند از افت و رکود بازار کتاب در تابستان 1402 و اینکه تمام این اقشار این تابستان را تابستان سیاه نامیده‌اند. چه علل و عواملی باعث رکود بازار در این تابستان شده است؟ به نظر من که یک ناشر خرده‌پا و یک نویسنده هستم علل افت بازار کتاب در تابستان امسال مشکلات و معضلات زیر است:

1- در همین تابستان 1402 ، CD وDVDهایی در سطح کشور بخصوص در شهر تهران با دویست کتاب که در یک CD یاDVD جای گرفته بود‌، به قیمت اندکی به‌فروش می‌رسید و نیز فضای مجازی انباشته از کتاب‌های ناشران مختلف است که می‌توان به صورت رایگان از آنها استفاده کرد و همچنین کتاب‌های صوتی به صورت رایگان در دسترس هستند. این کتاب‌ها ثمره یک عمر تلاش، کوشش و اندیشه یک نویسنده و سرمایه هنگفت یک ناشر (سرمایه‌دار ورشکسته) است زیرا در این کسادی بازار و دراین اقتصاد ناسالم وحق‌التألیف‌های با درصد بالا سرمایه‌اش را در بازار مکاره به معرض حراج می‌گذارند و در واقع این افراد سودجو بر فرهنگ کتاب و کتابخوانی و صنعت نشر چوب حراج می‌‌زنند و بدین صورت ناشران را زمین گیر می‌‌کنند.

2- عامل دیگر اینکه چون تهران فضایی مناسب برای کسب معلومات آکادمیک است و اکثر دانشجویان دانشگاهها (دانشگاههای دولتی- دانشگاههای آزاد، پیام نور و دانشگاههای علمی و کاربردی) از شهرستانهای مختلف درتهران به تحصیل مشغولند و با تعطیل شدن این مراکز و پایان یافتن ترم ، تهران را ترک می‌کنند و به همین سبب تقاضای خرید کتاب دانشگاهی و غیر دانشگاهی کاهش فاحش پیدا می‌کند و کتابفروش‌ها دچار افت فروش می‌شوند و ناشران مجبورند از چاپ کتاب یا صرف نظر کنند و یا از تیراژ چاپ کتاب بکاهند نمی‌دانم در صورتی که مکان کتابفروشی، ناشر و پخش کتاب استیجاری باشد تکلیف آنها چه می‌شود و چگونه این گروه می‌توانند هزینه‌های خود را با درآمدها متناسب سازند و همین عدم تناسب درآمد و هزینه باعث می‌شود ناشر و کتابفروش و پخش کتاب دچار مشکل مالی و اقتصادی گردد و آن وقت است که وام بانکی روی می‌آورد و درپاس کردن چک‌های خود و اقساط وام بانکی دچار مشکل می‌شود و آنوقت است که صنعت نشر در سراشیب سقوط قرار می‌گیرد و تابستان 1402 بدترین تابستان از نظر فروش کتاب برای این اقشاری که با کار کتاب سروکار دارند بوده است به همین سبب آنرا تابستان سیاه نامیده‌اند.

3- اگر سری به مغازه‌های کاغذ و مقوای خیابان ظهیرالاسلام بزنید خواهید دید که همه بیکار هستند و به قول معروف دست روی دست گذارده‌اند و هیچ معامله‌ کاغذی صورت نمی‌گیرد. می‌گویند اگر می‌خواهید به میزان مطالعه در یک کشور پی ببرید باید ببینید در آن کشور میزان مصرف کاغذ و مقوا چقدر است متأسفانه به گفته کسبه کاغذ و مقوا ، تابستان امسال تابستان رکود بوده است و زمانی که در یک جامعه مصرف کاغذ کاهش می‌یابد صنعت نشر دچار افت و رکود می‌شود و چون صنعت نشر نمی‌تواند فعالیت مناسب داشته باشد ده‌ها شغل دیگر که وابسته به صنعت نشر می‌باشند نیز دچار مشکل اقتصادی ومالی می‌شوند.

4- تورم بیش از 40 درصد در کشور باعث شده قیمت پشت جلد کتاب ها سیر صعودی را طی کند چون هزینه های چاپ کتاب نیز افزایش یافته است و دیگر خوانندگان نشر کاغذی رغبتی برای خرید کتاب با قیمت گران از خود نشان نمی دهند. به همین سبب شمارگان چاپ کتاب بین 100 تا 200 نسخه دوران می کند و تابستانی راکد و ساکت و بدون کسب و کار را برای ناشران رقم زده است. اگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کمک ناشران (از نظر مادی و معنوی) نشتابد ، باید منتظر از بین رفتن صنعت نشر کاغذی در کشور 85 میلیون نفری ایران بود.

*داود علی بابایی

مدیر مسئول انتشارات امید فردا