قیمت‌گذاری دستوری، بلای جان سیمان

حفاظت بورس کالا از لابی در بازار سیمان

علی محمد بد، کارشناس صنعت سیمان در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: سیمان به تنهایی تاثیر آنچنانی در قیمت تمام شده ساخت و ساز و ساختمان‌های ساخته شده ندارد، اما آنچه که می‌تواند قیمت سیمان را بلندمدت کاهش دهد یا حداقل ثابت نگه‌دارد تولید و عرضه بیشتر سیمان است و قطعاً نظارت دولت در این زمینه می‌تواند مانع از ایجاد لابی و فسادهایی که پیش از این نیز این بازار تجربه کرده است، شود، در حقیقت همواره دستانی در بازار سیمان و برخی از مصالح ساختمانی دیگر وجود داشته و دارد که گاهی باعث عرضه سیمان بیش از نیاز بازار شده تا حدی که حتی تولیدکنندگان با فروش اقساطی یا با تخفیف‌های بسیار درصدد فروش محصول خود بوده‌اند و گاهی نیز سیمان حکمِ طلا را پیدا می‌کرده و در بازار نایاب و با قیمت‌های گزاف به فروش می‌رسید.

افزایش تولید شرط سامان در بازار سیمان

این کارشناس راهکار اصلاح این بازار را تولید بیشتر دانست و افزود: اگر شرایط برای تولید بیشتر بهبود یابد و دولت نیز بدون حضور مستقیم و قیمت‌گذاری در این بازار در صدد کمک به شرایط تولید برای فعالان در این عرصه باشد، هیچ اثری از چالش در این بازار باقی نخواهد ماند. هر چند در حال حاضر مشکلات فراوانی در این زمینه وجود دارد که نشات گرفته از فقدان مدیریت کارآمد و ایجاد کارخانه‌های تولید سیمان در مناطقی است که هیچ تراکم جمعیت یا تقاضایی برای این محصول وجود ندارد و به ناچار سیمان باید با هزینه‌های گزاف حمل و نقل به مناطقی که تقاضای بیشتری وجود دارد انتقال یابد که این امر خود به عنوان یکی از عواملی است بر قیمت پایه سیمان اضافه می‌شود و به گرانی این محصول منتهی می‌شود.

فقدان نظارت نامطلوب و افزایش سیمان بی‌کیفیت

علی محمد بُد همچنین نظارت بر کیفیت تولید سیمان را در توزیع و قیمت عادلانه موثر بیان کرد و گفت: فقدان نظارت برای تولید سیمان به تولید این محصول با کیفیت نامطلوب در برخی از مناطق می‌انجامد که در نهایت به نابسامانی در این بازار می‌انجامد و حتی گاهی برخی از متقاضیان ترجیح می‌دهند از سیمان بی‌کیفیت در ساخت و سازها استفاده کنند و در نتیجه بازار ساخت و ساز نیز در سایه این بی‌توجهی‌ها اثرات سوئی را خواهند دید. از این رو قیمت سیمان باید با نظارت دولت با توجه به محل تولید، کیفیت محصول و قیمت پایه تعیین شود تا نه خریدار و نه فروشنده دچار ضرر و زیان در این بین نشوند.

رانت و فساد با سیمان خارج از بورس

او درباره فروش سیمان در بورس نیز گفت: فروش سیمان در خارج از بورس پیش از باعث ایجاد رانت‌ها، فساد، فروش حواله و... می‌شد علاوه بر این با فروش سیمان در بورس عوامل تاثیرگذار بر قیمت این محصول مانند راه دور و سیستم اشتباه مکان یابی کارخانه‌های تولیدکننده این محصول از بین می‌رود و تاحدی می‌توان به فروش و عرضه به بازار این محصول امیدوار بود که با فروش سیمان در بورس کالا فاصله‌ زیادی که بین نرخ سیمان در کارخانه با قیمت نهایی مصرف‌کننده وجود داشت از بین رفت و بدین ترتیب رانت چند هزار میلیارد تومانی که نصیب چند نفر محدود در حوزه سیمان می‌شد نیز حذف شد.

این کارشناس بیان کرد: بورس کالا فضایی را فراهم می‌کند که به‌دور از نرخ‌گذاری‌های دستوری، قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود به‌این‌ترتیب، از ایجاد بازار سیاهی که پیش‌تر به وجود آمده بود جلوگیری می‌شود. قیمت‌گذاری دستوری سیمان، آن‌هم در شرایطی که صادرات این کالا توجیه بیشتری دارد، سبب می‌شد به‌جای تأمین نیاز مناطقی که کسری داشتند، کالاها به خارج از کشور صادر شود و به‌ موازات این اتفاق در مناطقی که کسری سیمان وجود داشت، بازار سیاه با قیمت‌های نامتعارف شکل بگیرد، بنابراین هرچند هدف دولت از قیمت‌گذاری، ایجاد تعادل در بازار سیمان و جلوگیری از افزایش قیمت بود، اما عملاً نتیجه معکوس حاصل و بازاری کاملاً نابسامان ایجاد ‌شد.

این کارشناس توضیح داد: در حال حاضر کشور با ظرفیتی حدود 70 درصد از توان موجود به تولید سیمان مشغول است در حالی که این ظرفیت قابل ارتقاء به بیش از 85 درصد است و به این ترتیب توان صادراتی ما نیز افزایش می‌یابد و می‌تواند درآمدهای ارزی نیز دراین میان داشته باشیم.

بُد اضافه کرد: بازسازی و نوسازی کارخانجات سیمان و استفاده از تکنولوژی‌های نوین و همچنین سرمایه‌گذاری در این زمینه از جمله ضروریاتی است که می‌تواند بازار سیمان در کشور را متعادل سازد و با تعادل در این بخش می‌توان امیداور بود به عنوان الگوی موفق برای بخش‌های دیگر مصالح ساختمانی اجرا و در نهایت بازار مسکن نیز ثبات پیدا کند.

سیمان بورسی؛ آری یا خیر؟!

فردین آقابزرگی کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با رادیوگفت‌وگو نیز گفت: از ورود سیمان به بورس کالا مطلوب است، چراکه این روند را موجبِ شفافیت در عرضه و تقاضا و سدی در برابر فرار مالیاتی در بخش سیمان می‌شود و بورسی شدن سیمان بهترین ساز و کار برای نزدیک کردن قیمتیِ عرضه و تقاضا، مکانی به نام بورس است.

او در عین حال الزامِ بورس را این گونه تشریح کرد: در صورت بورسی شدن، عرضه کنندگان و متقاضیان باید کثرت داشته باشند. در حال حاضر عواید فروش سیمان در بورس کالا متعلق به سهامداران شرکت‌های سیمانِ بورسی است؛ پس باید ساز و کاری فراهم شود که صاحبان سهم محصول خود را بلا واسطه به فروش برساند.

این کارشناس معتقد است نرخ برق کارخانه‌های سازنده فولاد باید شفاف سازی شود. همچنین پرداختِ یارانه بعضا ممکن است اشکال و ایراد پدید آورد.

آقابزرگی با بیان اینکه قطعی برق یکی از دلایلِ افزایشِ قیمت سیمان بوده است، گفت: قیمت‌گذاری دستوری دلیل دیگر است. در این میان وقتی قیمت هر متر خانه در تهران تا ۳۰ میلیون تخمین زده می‌شود، قیمت مواد اولیه از جمله سیمان منطقاً باید افزوده شود.

این کارشناس بازار بورس گفت: سیمان نباید با تصمیمی عجولانه روبه‌رو شود. فولاد مقوله‌ای استثنایی بود که عوارض و نتیجه‌ آن باید در سایر مقوله‌ها بررسی می‌شد. تا زمانی که تفکر قیمت‌گذاری دستوری اعم از خوراک، برق و کالا‌های اساسی اصلاح نشود، موفق نخواهیم شد، ولی وقتی کارِ عده کثیری مثلا در بورس رصد می‌شود و معاملات بر اساس عرضه و تقاضای واقعی است، شرایط بهبود خواهد یافت.

او در عین حال به مشکلات پیش روی فرارِ مالیاتی واسطه‌ها اشاره کرد و گفت: ما می‌گوییم بورس کالا مسبب این مقوله است و بنده تصور می‌کنم باید مقاومت کنیم، چون در اثر نظام عرضه و تقاضا، قیمت واقعی کشف می‌شود. در عین حال درباره ضرورت ورود سیمان به بورس نیز باید گفت؛ بورس کثرت بیشتری در متقاضیان دارد و از این رو، اسم و رسم و خرید آن‌ها شفاف می‌شود، ولی در خارج فضای بورس، سیمان توسط یک نماینده توزیع می‌شود. سیمان باید در مکانی کاملا شفاف و به صورت قانونمند و ضابطه‌مند خرید و فروش شود.