تدارک مسکو برای احداث خط سوم ریلی با استاندارد روس تا جنوب ایران

فتری در چارچوب این مصوبه شکل خواهد گرفت که پروژه سرمایه گذاری برای احداث خط ریلی با عرض یک هزار و ۵۲۰ میلی‌متر به بنادر جنوب ایران جمع آوری و تجزیه و تحلیل خواهد کرد.

این دفتر مأموریت دارد با بهره‌گیری از منابع مالی بانک وی. تی. بی، پیشنهادهایی را برای اطمینان از گردش بدون وقفه کالا در این مسیر ریلی را ارائه کند.

در روسیه و جمهوری آذربایجان، ‌ عرض خط راه‌آهن یک هزار و ۵۲۰ میلی‌متر است اما این شاخص در ایران مطابق استاندارد بین‌المللی، یک هزار و ۴۳۵ میلی‌متر است. بدین ترتیب، ‌ پروژه مورد بررسی احداث خط آهن با استاندارد روس تا بنادر ایران، به عنوان حلقه تکمیلی همکاری‌های دوجانبه و در کنار خط ریلی موجود و در حال ساخت با استاندارد ایران مطرح شده است.

تفاهم قبلی ایران و روسیه برای خط ریلی رشت- آستارا با استاندارد بین‌المللی در حال اجرا است

پیش از این، ایران و روسیه برای تکمیل گذرگاه ریلی شمال - جنوب که شرق و جنوب آسیا را به شمال اروپا متصل می‌کند، توافقنامه احداث راه آهن رشت - آستارا را امضا کردند.

این توافقنامه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۲ و پس از سخنرانی آیت الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهوری اسلامی ایران و «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری فدراسیون روسیه بین نمایندگان دو کشور به امضا رسید.

مسیر غربی کریدور شمال – جنوب که کشورهای روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را شامل می‌شود، از نظر ریلی دارای یک حلقه مفقوده‌ای به مسافت ۱۶۲ کیلومتر بین رشت و آستارا بود که با امضای این توافق و احداث این مسیر ریلی عملاً جنوب آسیا از طریق ارتباط ریلی بین سن پترزبورگ و خلیج فارس به شمال اروپا متصل خواهد شد.

براساس این توافقنامه، فدراسیون روسیه ۱,۶ میلیارد یورو در این مسیر ریلی سرمایه‌گذاری خواهد کرد.

همچنین سیزدهم تیرماه ۱۴۰۲، در حاشیه نشست سه‌جانبه ایران، هند و روسیه که به میزبانی وزیر راه و شهرسازی کشورمان با مشارکت ۱۳ کشور برای تسهیل تردد در کریدور شمال-جنوب و با حضور مقامات کشورهای مختلف در تهران برگزار شد، قرارداد اجرایی پروژه رشت- آستارا میان دو کشور ایران و روسیه به امضاء رسید.

در این قرارداد مدت زمان پروژه، قوانین و شرایط اجرایی پروژه، ضمانت‌نامه‌ها و ... مشخص شده است و با اجرای آن، گروه‌هایی از ایران و روسیه در پروژه مستقر می‌شوند.

زمان اجرای این پروژه سه تا چهار سال پیش بینی شده است.

پیش از این، ‌ «دیمیتری ازبروف» معاون وزیر حمل و نقل فدراسیون روسیه مردادماه ۱۴۰۲ در دیدار با سفیر ایران در مسکو ابراز امیدواری کرد که عملیات ساخت راه‌آهن رشت-آستارا تا پایان سال ۲۰۲۳ میلادی (اوایل دی ۱۴۰۲) آغاز شود.

«آناتولی آرتامونف» رئیس کمیته بودجه شورای فدراسیون (مجلس سنا) روسیه نیز یازدهم مهرماه ۱۴۰۲ در دیدار هیات پارلمانی ایران با بیان‌اینکه کریدور شمال – جنوب به یکی از مهمترین پروژه‌های مشترک دوجانبه تبدیل شده است، گفت: تشریفات مرتبط با اجرای موافقت‌نامه بین دولت‌های روسیه و ایران برای احداث راه‌آهن رشت – آستارا در روسیه انجام شده است.

آرتامونف ادامه داد: امیدواریم که با اتمام فرایند تشریفات اجرای این موافقت‌نامه در ایران، این طرح وارد مرحله عملیاتی و هرچه سریعتر اجرا شود.

پیشنهادی به نام خط سوم

آنگونه که شهریار افندی زاده معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی ۱۹ دی‌ماه ۱۴۰۱ اعلام کرده است:‌ عرض خطوط ریلی کشور ما یک هزار و ۴۳۵ میلی‌متر و عرض خطوط آذربایجان و روسیه یک هزار و ۵۲۰ میلیمتر است، بنابراین باید بین رشت و آستارا حتماً از خطوط ریلی ایران استفاده کنیم؛ اما پیشنهاد شده ریل سومی را هم در کنار شبکه ریلی کشور قرار گیرد که به عرض یک هزار و ۵۲۰ میلی‌متر هم برسد تا هم قطارهای با عرض استاندارد و هم قطارهای با عرض پهن بتوانند از شبکه ریلی ما عبور کنند که البته نیاز است این موضوع از لحاظ علمی و فنی هم مورد بررسی قرار گیرد.

معاون حمل‌ونقل وزارت راه و شهرسازی افزود: به این ترتیب هم افزایش عبور قطارها را به دنبال خواهد داشت و هم در آستارا و رشت می‌توانیم تعویض بوژی داشته باشیم که البته نیاز است احداث این ریل و سرمایه‌گذاری آن بر عهده کشور روسیه باشد که در این رابطه باید مسئولان کشور تصمیم‌گیری کنند.

گفتنی است که سخنان این مقام مسئول مربوط به قبل از امضای قرارداد ساخت راه‌آهن رشت – آستارا است.

کریدور، ‌ جایگزین کانال سوئز است

در همین حال، بانک وی. تی. بی روسیه در بیانیه‌ای که در اختیار رسانه‌های قرار داد، ‌اعلام کرد: کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب، طبق ارزیابی ما، می‌تواند به یکی از راه‌های اصلی حمل‌ونقل در منطقه اوراسیا تبدیل شود، جایگزینی از جمله کانال سوئز ارائه کند و فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای روابط تجاری بین کشورهای جنوب جهانی باز کند.

در این بیانیه که شامگاه چهارشنبه ۱۲ مهرماه ۱۴۰۲ پس از مصوبه دولت فدراسیون روسیه منتشر شد، آمده است:‌ بانک وی. تی. بی آماده است تا هزینه های توسعه پروژه را به منظور ارائه آن به سرمایه گذاران روسی و بین المللی تقبل کند.

اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ بود که اعلام شد بانک وی. تی. بی، دفتر نمایندگی خود را در ایران افتتاح کرده است.

به گفته معاون سابق وزیر صنعت، معدن و تجارت، این نخستین بانک‌ روسی است که در ایران حضور مستقیم دارد و در انتقال بخشی از درآمدهای ارزی از شبکه تراستی به شبکه بانکی و شفافیت تجارت موثر خواهد بود.

آناتولی پچاتنیکوف معاون رئیس هیأت مدیره بانک وی. تی. بی ( VTB) روسیه نیز ۲۷ خردادماه ۱۴۰۲ با اشاره به افتتاح نمایندگی این بانک در ایران گفت: احتمال دارد این نمایندگی نخستین تراکنش های خود را اواخر سال ۲۰۲۳ یا اوایل ۲۰۲۴ میلادی (زمستان ۱۴۰۲) در تهران آغاز کند.

پیش از این، رئیس‌جمهوری روسیه پنجم مردادماه ۱۴۰۲ در دومین مجمع اقتصادی و بشردوستانه روسیه و آفریقا در سن‌پترزبورگ روسیه از کشورهای غربی به خاطر آنچه به بن بست کشاندن توافق غلات خواند، ‌ انتقاد کرد و گفت: این کشور مصمم است از کریدور شمال – جنوب برای تحویل کالا به آفریقا بهره گیرد.

ولادیمیر پوتین افزود:‌ این کریدور حمل‌ونقل امکان تحویل راحت کالا به آفریقا و بازگشت را فراهم می کند و در این راستا از آن بهره خواهیم گرفت.

کریدور شمال – جنوب که در آغاز راه، محصول اراده و عزم روسیه، ایران و هند در سال ۲۰۰۰ میلادی برای ایجاد گذرگاه حمل و نقل بار بود، در طول سال های بعد، شاهد پیوستن شمار دیگری از کشورها به این مسیر ترانزیتی بود.

آنچه برای این کشورها در پیوستن به این مسیر ترانزیتی انگیزه بخش بود این بود که مسیرهای متداول برای ارسال کالا از هند به سمت سن پترزبورگ روسیه که از کانال سوئز عبور می‌کند، حدود ۱۴ هزار و ۵۰۰ کیلومتر طول دارد اما کریدور ایران در این مسیر تنها هفت هزار و ۲۰۰ کیلومتر است که بهره گیری از این ظرفیت، ۴۰ درصد زمان ترانزیت و ۳۰ درصد هزینه های حمل و نقل را کاهش می دهد.

پیش از این، مقام های دو کشور از اراده تهران و مسکو برای بهره گیری از ظرفیت کریدور شمال – جنوب در همه عرصه ها از جمله حمل غلات سخن گفته اند.

از آن جمله، ولادیمیر کاشین رئیس کمیسیون کشاورزی دومای دولتی روسیه پیش از این گفت: بنا بر توافق سران دو کشور، ایران به قطب ترانزیت غلات تبدیل می شود و تکمیل کریدور شمال – جنوب نقش مهمی در همکاری های دو کشور در این راستا خواهد داشت.

پیش از این، معاون سابق وزیر صمت و رئیس سابق سازمان توسعه تجارت از علاقه مندی عمان و امارات متحده عربی برای پیوستن به کریدور شمال – جنوب سخن گفت و افزود: بهره گیری از ظرفیت این کریدور می‌تواند فرصتی برای شکل‌گیری کریدور بزرگ انتقال غلات از مسیر ایران باشد.

علیرضا پیمان پاک اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در سخنانی در کارگروه تخصصی شمال- جنوب در چهاردهمین اجلاس اقتصادی روسیه - جهان اسلام در کازان افزود: ظرفیت انتقال و فرآوری غلات در مسیر این کریدور وجود دارد که می تواند در تامین نیازهای مردم بسیاری از مناطق جهان از جمله مناطق همجوار اقیانوس هند، خلیج فارس و آفریقا نقش ایفا کند.

وزیر تجارت خارجی امارات متحده عربی نیز در این اجلاس اعلام کرد که کشورش به سرمایه گذاری و توسعه بخش فناوری کریدور شمال-جنوب علاقه مند است.

ثانی بن احمد آل زیودی افزود: کریدور بین المللی "شمال - جنوب" یکی از مسیرهای قابل توجه است که می توان با نوآوری در آن، از این مسیر برای حمل کالا به آفریقا استفاده کرد.