ثبت کاروان سراهای ایران در یونسکو توسعه صنعت گردشگری را به دنبال دارد

«علی رضایی» روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ضمن قدردانی از برنامه ریزی، اقدامات و پیگیری های وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای ثبت جهانی ۵۴ کاروانسرای تاریخی ایران در فهرست آثار یونسکو، اظهار کرد: در شرایط کنونی توجه به میراث فرهنگی و توسعه صنعت گردشگری در اقتصاد و بازار جهانی یک ضرورت است.

در نشست ماه گذشته (۲۶ شهریور یا ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳) چهل‌ و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) پرونده کاروانسراهای ایران (مجموع ۵۴ کاروانسرای تاریخی) بررسی و با تصویب اعضای کمیته به عنوان بیست و هفتمین میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

نماینده مردم شهرستان‌های شرق استان کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی به ثبت کاروانسرای "بیستون" این استان در فهرست آثار یونسکو نیز اشاره و تصریح کرد: با این اقدام فصل جدیدی از گردشگری بر روی دیار گهواره تمدن ایران زمین گشوده شد چراکه این خطه از کشور در جغرافیای تاریخی شرق جهان جایگاه ویژه و ممتازی دارد.

وی با تبریک ثبت جهانی کاروانسرای بیستون و هفته گردشگری به مردم کرمانشاه اظهار کرد: از این پس حضور بیشتر گردشگران داخلی و خارجی را در محدوده کاروانسرای باستانی بیستون شهرستان هرسین شاهد خواهیم بود هرچند در این رابطه نقش دستگاه‌های ذیربط اعم از دولتی و بخش خصوصی و تشکل های مردم نهاد نیز حایز اهمیت است.

وی گفت: بسیاری از گردشگران خارجی مقاصد سفرهای خود را از روی سایت سازمان جهانی یونسکو انتخاب می‌کنند و ثبت جهانی کاروانسرای بیستون برای رونق گردشگری بسیار مهم است بنابراین برنامه ریزی و فراهم کردن زیرساخت های محلی نیز برای جذب و پذیرش توریست مهم خواهد بود.

رضایی در ادامه بر اهمیت معرفی هرچه بیشتر و بهتر مسیر جاده ابریشم در استان کرمانشاه و جایگاه تاریخی شهرستان های کنگاور، صحنه، هرسین و مجموعه تاریخی بیستون تاکید و خاطرنشان کرد: نظیر این اقدام در محدوده سایر کاروان سراهای ثبت شده (در میراث یونسکو) نیز مورد نیاز و انتظار است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: با وجود تلاش های صورت گرفته کرمانشاه با جاذبه‌های بی بدیل گردشگری هنوز به خوبی معرفی نشده است و این مهم می تواند در اقتصاد استان تاثیرگذار باشد از دیگر سو نگاه و حمایت متوازن وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را انتظار داریم.

شناسنامه کاروان سرای بیستون

کاروانسرای شاه عباسی بیستون با مساحتی بیش از ۶ هزار مترمربع بر سر راه ارتباطی مهم ایران به عراق ارتباط قرار دارد و طبق متون تاریخی برای اقامت زائران عتبات عالیات احداث شده است.

هر چند بانی اولیه بنا مشخص نیست اما احداث آن احتمالا به فرمان شاه عباس صفوی و بنا بر کتیبه سر بنا به اهتمام شیخ علی‌خان زنگنه صدر اعظم شاه سلیمان صفوی انجام شد.

در اوایل دوره قاجار بر اثر زمین لرزه بخشی از کاروان سرای بیستون آسیب دید و بر اساس کتیبه‌ای که در سر در بنا به جا مانده در زمان ناصرالدین شاه قاجار مرمت شده است. در دوره پهلوی به دلیل مورد استفاده قرار نگرفتن از این بنا به عنوان انبار غله استفاده می شد.

در سالهای پس از انقلاب اسلامی بنای تاریخی کاروان سرای بیستون به مدت ۱۷ سال در اختیار اداره امور زندانها قرار داشت و پس از این مدت سازمان میراث فرهنگی به منظور مرمت و حفظ بنا آن را بازپس گرفت.

کاروانسرای شاه عباسی به فرم چهار ایوانی و در جهت شمالی ـ جنوبی ساخته شده و از لحاظ ابعاد زیادش با کاروانسراهایی همچون "گز" و "مهیار" اصفهان برابری می کند.

دیوار محیطی این بنا از داخل و خارج تا کف طاق نماها با سنک های تراش خورده دوره ساسانی و از کف طاق نماها به بالا با آجر ساخته شده است.

چهار برج به اشکال هشت وجهی و مدور در چهار گوشه خارجی بنا قرار داشته که امروز فقط یک برج مدور در گوشه شمال غربی و بقایای برج دیگری در جنوب شرقی کاروانسرا دیده می شود.

ورودی کاروانسرا در جنوب آن قرار دارد که در هر طرف آن هفت طاق نما و دو سکوی سنگی برای استراحت در نظر گرفته اند.

پس از ورودی، هشتی چلیپا شکل و گنبد داری وجود دارد که در واقع عنصری ارتباطی بین ورودی ، فضاهای داخلی و حیاط است و دارای بخش هایی چون شاه نشین و طاق نماهای ۲ طبقه است. پس از عبور از هشتی به صحن یا حیاط مستطیلی کاروانسرا وارد می شویم که در میانه هر ضلع آن ایوانی و در هر سوی این ایوانها سه حجره با ایوانچه جلوی آن قرار دارد. به علاوه در گوشه های حیاط ایوانچه هایی تعبیه شده که هر یک به سه حجره مرتبط است.

پیش از این کتیبه بیستون و منظر فرهنگی هورامان از آثار برجسته باستانی و طبیعی کرمانشاه ثبت جهانی شده است و محور ساسانی و اسب کُرد دیگر پرونده های در مسیر ثبت جهانی استان هستند.

استان کرمانشاه با حدود ۲ میلیون نفر جمعیت در غربی ترین نقطه ایران و همسایگی استان های همدان، لرستان، کردستان و ایلام بیش از ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق داشته و به بغداد نزدیک است.