تنش بین ایران و اروپا

بنابراین خواست دو طرف این است که جریان میانجی بین ایران و آمریکا متوقف گردد. از این‌رو ایران به سمت عمان و قطر حرکت کرده تا این کشورها خصوصا قطر به تبادل پیام بین ایران و آمریکا کمک کنند. البته آمریکایی‌ها هم چنین تمایلی دارند چرا که آنها نیز از کانال کشورهای عربی با ایران مذاکره کرده و شاهد بودیم که در روزهای اخیر گام‌های مثبتی برای تبادل زندانیان ایران و  آمریکا و همچنین دسترسی ایران به ارزهایش برداشته شد. البته گویا قطر به دنبال آن است که در سطوح بالا بین ایران و آمریکا گفت‌و‌گوهایی انجام شود که بر اساس این گفت‌و‌گوها برخی مسائل بین تهران و واشنگتن در معرض گفت‌و‌گوهای غیرمستقیم قرار گیرد. در هر صورت قطر در تلاش  بود در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل تبادل پیام‌هایی بین ایران و آمریکا صورت گیرد اما اینکه تا چه میزان قطر موفق شود در این زمینه گام‌هایی بردارد به این بازمی‌گردد که قطر تا چه اندازه در این زمینه تلاش کند. با توجه به سابقه‌ای که البته در تبادل زندانیان صورت گرفت قطر در تلاش است نقش‌هایی هم در زمینه حل برخی مسائل ایران و غرب انجام دهد هر چند قطر از یک ظرفیت خاصی برخوردار است و اتحادیه اروپا نیز در گذشته از ظرفیت‌های خود به منظور حل و فصل پرونده هسته‌ای ایران اقدام کرد. البته برخی از کارشناسان اعلام کرده‌اند تهران نباید میانجی‌هایی برای حل پرونده هسته‌ای خود ایجاد می‌کرد چرا که این میانجی‌ها از ابتدا به دنبال سهم خواهی از برجام بودند. مشخص نیست این دسته از تحلیلگران چه فرضی از میانجی‌گری اتحادیه اروپا داشتند. آنها اینگونه می‌اندیشند که برجام یک کیک است و اروپایی‌ها هم سهمی از این کیک دارند. در حالی که اینگونه نیست و برجام یک توافقنامه بود که از منظر اروپایی‌ها به عدم اشاعه  سلاح هسته‌ای  کمک می‌کرد مساله‌ای که مستقیما به  امنیت آنها بازمی‌گردد چون آنها معتقد بودند داشتن فناوری موشکی در کنار فناوری ساخت سلاح هسته‌ای عملا  امنیت آن‌ها را به خطر می‌اندازد در نتیجه تلاش کردند از این مورد جلوگیری کنند. حال اینکه  تهران داشتن سلاح هسته‌ای را ممنوع می‌دانست. چه این مورد را بهانه و چه واقعیت بدانیم اما اروپا تلاش کرد که در موضوع هسته‌ای به توافق با تهران دست یابند.  افرادی که اروپا را به سهم‌خواهی از برجام به خاطر میانجی‌گری بین ایران و آمریکا محکوم می‌کنند باید در برداشت خود تجدیدنظر کنند. برجام از نگاه ایران قراردادی بود که می‌توانست به تهدیدات و تحریم‌ها علیه ایران پیام دهد و برای اولین بار بر اساس برجام روی یک موضوع با غربی‌ها به منظور همکاری به توافق رسیده بودیم. اختلاف ایران با اروپا برسر مسائل به اصطلاح حقوق‌بشری و آنچه اتهام کمک پهپادی ایران به روسیه است و  تا زمانی که مذاکراتی در این ارتباط صورت نگیرد نمی‌توان امیدی به احیای برجام از کانال اروپا داشت.

حسن بهشتی‌پور

 کارشناس روابط بین‌الملل