صادق زیباکلام در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:دولتی که خود را در مقام پاسخگویی نبیند رسانه‌ها را محدود می‌کند محمدعلی ابطحی: رئیس‌جمهور باید این آب‌باریکه‌ای که برای نقد وجود دارد، حفظ کنند

اما مواجهه دولت‌ها و بعضا برخی دستگاه‌ها با رسانه‌ها به نحوی بوده که بیش از آنکه در جهت آزادی رسانه‌ها در راستای نقد سازنده و منصفانه حرکت کنند  بعضا در جهت محدودیت رسانه‌ها قدم برداشته‌اند. نمونه تازه این رویکرد را نیز می‌توان در توقیف سایت «انتخاب» که رسانه‌ای قدیمی و تاثیر‌گذار در جامعه بود دید که چگونه یک انتقاد به سیاست خارجی دولت نسخه این سایت خبری را پیچید. این در حالی است که همین یکماه پیش بود که رئیس‌جمهور در مراسم روز خبرنگار در جمع اصحاب رسانه گفت:‌ «در روز اول دولت گفتم اگر دولت از رسانه‌ای، خبرگزاری‌ای و شخصی شکایت کرده، می‌گذریم. امروز هم باید بگویم تا امروز من از هیچ رسانه‌ای شکایت نکردم.» کما اینکه نباید از یاد برد دولت اگر به طور مشخص شکایتی از رسانه‌ها یا خبرنگاری نکرده اما در عوض انواع جوابیه‌ها را در قبال مطالب مختلفی که به رسانه‌های مختلف و غالبا هم منتقد فرستاده است تا به نوعی اینگونه نارضایتی خود را از رسانه‌های منتقد نشان دهد. آنچه مسلم است مرجعیت رسانه امری نیست که به راحتی بدست آید اما می‌تواند به راحتی از دست برود. اگر  فضای انتقاد رسانه‌های مستقل و منتقد با ایجاد انواع محدودیت‌های حاوی نقد و انتقاد گرفته شود آن زمان خواهد بود که مرجعیت رسانه به‌جای داخل به خارج خواهد رفت و دیگر به‌جای انتقاد مشفقانه و دلسوزانه رسانه‌های داخلی در جهت اصلاح و بهبود؛ شاهد انتقاد مغرضانه رسانه‌های بیگانه در جهت ناکارآمد نشان دادن دولت و سایر دستگاها خواهیم بود. نکته اینجاست که دولت و سایر نهادها باید به حدی آستانه تحمل خود را بالا ببرند که با انتقاد رسانه‌ها به تحدید و توقیف آنها نپردازند. قدر مسلم همه رسانه‌ها چه موافق‌، چه مخالف و چه منتقد خواهان موفقیت همه دستگاه‌های مسئول در کشور به ویژه دولت هستند. چرا که اگر دولت با عملکردهای مطلوب به موفقیت‌هایی دست پیدا کند قطعا ثمرات آن در جامعه و زندگی مردم آشکار خواهد شد و بالعکس اگر عملکرد‌های سوء و نامطلوبی از دولت سر بزند دود آن عملکرد و مشکلات به‌وجود آمده از آن به چشم جامعه و مردم خواهد رفت. لذا این درک باید در دولتمردان و سایر مسئولان در دستگاه‌های مختلف وجود داشته باشد که اگر نقد و انتقادی نباشد و صرفا همه تاییدکننده باشند اساسا شکوفایی و رونقی شکل نخواهد گرفت. این ظرفیت بالا و آستانه تحمل دولت‌هاست که میزان دست باز و رویکرد انتقادی رسانه‌ها را نشان می‌دهد. اتفاقا تفاوت در اینجاست که در دولت پیشین رسانه‌های مخالف دولت انواع اتهامات، هجمه‌ها و اهانت‌ها را به مسئولان دولتی و دستگاه سیاست خارجی می‌کردند، اما بدون ترس از شکایت یا توقیف؛ اما از ابتدای این دولت تاکنون در قبال مطالب منتشره انتقادی از عملکرد دولت در حوزه‌های گوناگون بلا استثناء جوابیه‌هایی صادر می‌شود و در موضعی پررنگ‌تر رای به توقیف رسانه‌ای مثل انتخاب داده شود. آنچه فصل مشترک همه کارشناسان و صاحبنظران است اینکه اگر فرصت نقد از رسانه‌های منتقد داخل گرفته شود این مرجعیت رسانه به خارج خواهد رفت که مسائل  و مشکلات خاص خود را خواهد داشت.

* فرهنگ نقد داشته باشید

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در خصوص مرجعیت رسانه‌ و آستانه تحمل دولت از انتقادات اظهار داشت: مشکل اساسی رسانه در رابطه با دولت‌ها این بوده که متاسفانه دولت‌ها اساسا کمتر خود را در مقام پاسخگویی دیده بلکه بیشتر نگاهشان به انتقاداتی که در رسانه‌ها مطرح می‌شده اینجور بوده که تعمد دارند و غرض‌ورزی و سیاه‌نمایی می‌کنند. صادق زیباکلام به «آرمان ملی» گفت: شما هیچ‌وقت از مسئولان دولت هند، ژاپن، مالزی، اندونزی یا نروژ نمی‌شنوید که مطبوعات سیاه‌نمایی می‌کنند، اما به کرات این موضوع  را از دولت‌های مختلف شنیدبم که مطبوعات و رسانه‌ها سیاه‌نمایی می‌کنند. وقتی آمار می‌گیرید ظرف 20 تا 30 سال گذشته چند روزنامه در ایران بسته شده و چند سایت در ایران توقیف شد که آخرین نمونه‌اش سایت «انتخاب» بود بعد آن را با کشوری مثل ژاپن یا مالزی مقایسه کنید که چه تعدادی از رسانه‌ها تعطیل شدند. وی افزود: اگر هم سیاه‌نمایی در رسانه صورت بگیرد راه چاره آن این نیست که رسانه را تعطیل کنند بلکه راه این است که نشان دهند سیاه‌نمایی صورت گرفته و این همه دولت امکاناتی مثل سخنگو و روابط عمومی، رسانه در اختیار دارد و حتی صدا وسیما را در اختیار دارد. لذا به‌جای تعطیل رسانه باید نشان دهد که آنچه گفته شده درست نیست واقعیت‌ها منعکس نشده است. لذا چون این فرهنگ وجود ندارد بلافاصله به جای رسیدگی دستور بسته شدن رسانه را می‌دهند.

* اگر نقد جرم باشد اولین جایی که ضرر می‌کند دولت است

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب، درباره توقیف سایت انتخاب به اعتمادآنلاین گفت: اگر نظرات رهبری و رئیس‌جمهور را پیگیری کنید، همه نه تنها نقد را ایراد نمی‌دانند بلکه در گفتار‌هایشان آن را تشویق می‌کنند. بیشتر از هر کسی وظیفه رئیس‌جمهور است که به عنوان حافظ قانون اساسی پیگیری کند که آیا نقد هم جرم شده است؟ اگر نقد جرم باشد اولین جایی که ضرر می‌کند دولت است. محمدعلی ابطحی گفت:‌ هیچ دولتی بی‌نیاز از نقد دلسوزان نیست. حداکثر این است که در یک جامعه مدنی باید پاسخی برای این نقد‌ها پیدا کرد، چرا که اگر نقد با تعطیلی روبه‌رو شود نشان می‌دهد که این نقد جواب ندارد و درست است. امیدوارم به زودی رفع توقیف سایت انتخاب انجام شود. این سایت از سایت‌های خوب کشور است و اطلاع‌رسانی متفاوتی می‌کند. وزارت ارشاد و رئیس‌جمهور باید این آب‌باریکه‌ای که در برخی از سایت‌ها برای نقد وجود دارد را حفظ کنند. این عضو مجمع روحانیون مبارز درباره شباهت محدودسازی رسانه در شرایط امروز با دهه 70 تصریح کرد: شرایط امروز با گذشته قابل مقایسه نیست. آن زمان تاثیر روزنامه‌ها خیلی زیاد بود و آن‌ها را بستند. اما امروز تعطیلی یک سایت به معنای حل مشکل و رقابت سیاسی نیست. سیستم اطلاع‌رسانی مجازی این‌قدر جدی است که این کار‌ها نتیجه نمی‌دهد. محدود‌سازی با شرایط امروز امکان‌پذیر نیست.