قابلیت مقایسه گزارش‌های مالی

 همچنین برای استفاده‌کنندگان این امکان را فرآهم می‌آورد تا شباهت‌ها و تفاوت‌های عملکرد مالی شرکت‌ها را شناسایی کنند. زمانی‌که عوامل اقتصادی مشترک، بیش‌ترین شباهت شرکت‌ها را در یک صنعت توضیح می‌دهند، سود این شرکت‌ها باید قابل مقایسه باشد. در حالی‌که عوامل اقتصادی مشترک بر شرکت‌های مشابه در یک صنعت تاثیر می‌گذارند و در نتیجه، منجر به افزایش قابلیت مقایسه می‌شوند، عوامل خاص شرکت مانند ویژگی‌های مالی یا عملیاتی و سیستم‌های افشا می‌توانند قابلیت مقایسه را کاهش دهند. اهمیت قابلیت مقایسه در اصول پذیرفته شده‌ حسابداری طی چهار دهه‌ اخیر فزونی یافته است. بیانیه‌ شماره‌ 4 هیأت اصول حسابداری (1970) تأکید می‌کند که قابلیت مقایسه در میان مهم‌ترین اهداف گزارش‌گری مالی قرار دارد. بیانیه‌ شماره‌ 2 مفاهیم هیأت استانداردهای حسابداری مالی (1980) قابلیت مقایسه را به عنوان کیفیت اطلاعاتی که استفاده‌کنندگان را به تشخیص شباهت‌ها و تفاوت‌های بین دو مجموعه پدیده‌های اقتصادی قادر می‌کند و بیان می‌کند که اتخاذ تصمیم‌های سرمایه‌گذاری و تأمین منابع مالی شامل ارزیابی فرصت‌های جایگزین، در صورت عدم وجود اطلاعات قابل مقایسه، امکان‌پذیر نیست. به‌رغم تأکید بر اهمیت ویژگی کیفی قابلیت مقایسه توسط نهادهای سیاست‌گذار، پژوهش‌ها و مطالعه‌های نسبتاَ کمی صورت پذیرفته است و شواهد مربوط به آن کم است. دو تعریفی که از قابلیت مقایسه‌ صورت‌های مالی ارائه گردیده است: الف- دو شرکت سامانه‌ حسابداری قابل مقایسه دارند چنان‌چه برای مجموعه‌ای مفروض از رویدادهای اقتصادی، صورت‌های مالی مشابهی تهیه کنند؛ ب- شرکت‌هایی با رویدادهای اقتصادی هم‌بسته و حسابداری مشابه برای این رویدادها، صورت‌های مالی هم‌بسته‌ای در طول زمان خواهند داشت. قابلیت مقایسه یکی از ویژگی‌های کیفی منحصر به‌فرد اطلاعات مالی است که مفید بودن آن‌را موقع اتخاذ تصمیم‌های اقتصادی افزایش می‌دهد (هیأت استانداردهای حسابداری مالی، 2010). بیانیه‌ شماره‌ 8 هیأت استانداردهای حسابداری بیان می‌کند که قابلیت مقایسه‌، یک اصل کلیدی در حسابداری است زیرا به استفاده‌کنندگان اجازه می‌دهد از صورت‌های مالی برای تعیین یک شرکت در برابر شرکت‌های مشابه در هنگام تمایز بین فرصت‌های سرمایه‌گذاری جایگزین استفاده کنند. استدلال بر این است که سطح بالاتری از قابلیت مقایسه‌ صورت‌های مالی منجر به کاهش بهای کسب اطلاعات، کاهش عدم اطمینان مرتبط با ارزیابی عملکرد زمانی‌که معاملات مشابه اقتصادی به شیوه‌ای متفاوت گزارش می‌گردد، می‌شود و منجر به افزایش کمی و کیفی اطلاعات موجود در خارج از سازمان مربوطه می‌شود. شواهد حاکی از آن است که افزایش قابلیت مقایسه‌ صورت‌های مالی منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و بهبود کیفیت گزارش‌گری مالی می‌شود.

* حسن چناری

کارشناس مالی و مدرس دانشگاه