محمدعلی الستی در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
«روایت‌ها» مانند سلاح عمل می‌کنند
آرمان ملی- سیاوش پورعلی: با همه حاشیه‌ها نهایتا تهران و واشینگتن به‌صورت آنچه غیرمستقیم نام گرفته است دور جدیدی از مذاکرات را شروع کرده‌اند، مذاکراتی که به میزبانی مسقط در جریان خواهد بود.
در این مورد باید به تفاوت‌های مذاکرات کنونی با مذاکرات گذشته مانند برجام اشاره کنیم. در دور جدید مذاکرات باتوجه به اینکه اروپایی‌ها نقشی ندارند باید به اتکای پررنگ دوطرف به «دیپلماسی رسانه» اشاره کنیم که جای رفتارهای دیپلماسی گذشته را گرفته و اکنون پیام‌های کوتاه جایگزین بیانیه‌ها و نشست‌های خبری شده‌اند. در این وضعیت «روایت‌ها نقش بسیار مهمی در روند گفت‌وگوهای دیپلماسی را بازی می‌کنند. در مورد اهمیت روایت‌ها و روایتگرها با یک استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم. محمدعلی الستی در این مصاحبه معتقد است که روایت‌ها جایگزین سلاح‌ها شده‌اند و چگونگی این روایت‌ها می‌تواند پیروز نهایی جنگ را معرفی کند.
تلاش ایران برای پیروزی در جنگ روایت‌ها
محمدعلی الستی، جامعه‌شناس ارتباطات و استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که در عصر کنونی، روایت‌های منتشر شده در مورد سوژه‌های خاص مانند مذاکرات ایران‌وآمریکا چه اهمیتی پیدا کرده‌اند به‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «مسأله جنگ روایت‌ها از آنجایی وارد ادبیات سیاسی و دیپلماسی شد که «گفتمان مبارزه» با تحولات عمده‌ای همراه شد. برای روشن شدن این موضوع باید مثالی بزنیم، در عصر شکار، انسان برای اعمال قدرت خود لوازم محدودی مانند نیزه، چاقو و... در اختیار داشت. در مرحله بعدی و در دوره برده‌داری ادوات اعمال قدرت به شلاق تغییر یافت که بیشتر برای کنترل رعیت‌ها به‌کار گرفته می‌شد، همین‌طور در دوره‌های بعدی یعنی عصر فئودال‌ها، بورژوازی و....»
او در همین مورد ادامه می‌دهد: «همان‌طوری که اشاره کردم در عصر شکار، لوازم بسیار محدود بود و هنگامی که از این ادوات استفاده می‌شد انسان روبه‌رو و یا هدف مورد نظر از بین می‌رفت ولی در دوره برده‌داری با شلاق فرد را مجبور به کار می‌کردند. شاید شدت شلاق خوردن کمتر باشد، تعداد دفعاتش اما بیشتر شد. در عصر فئودال‌ها کارگرها و رعیت‌ها به وعده‌های غذاییِ کارفرما یا ارباب‌ها متکی بودند، اینجا شلاق به وعده‌های غذایی تبدیل می‌شود و در آن زمان وسیله اعمال قدرت گرسنگی برده‌ها بود. در عصر صنعتی ابزارها افزایش پیدا کرد و کارفرما یا ارباب و... کارگران خود را متکی به حقوق و دستمزد کردند. در اینجا مشاهده می‌کنیم که اعمال خشونت‌ها کمتر شده زیرا دیگر بحث وعده غذایی نیست بلکه بحث بر سر مسائل پولی و قانونی است. شاید اینکه به فرد حقوق ندهند به نسبت شلاق یا لوازم شکار از شدت کمتری برخوردار باشد ولی به‌همان اندازه در دفعات بیشتری انجام می‌شود و این روند آسیب‌زا خواهد بود.»
این استاد دانشگاه با پرداختن به‌شرایطی که اکنون در آن به‌سر می‌بریم اضافه می‌کند: «اکنون در عصر ارتباطات و فراصنعتی هستیم و نسبت به آن دوره‌ها که مثالش را زدم با ابزار ملایم‌تری و گسترده‌تری روبه‌رو هستیم. باید تاکید کنم که اکنون همه ابزارها در قالب پیام‌ها خلاصه شده‌اند. شاید یک پیام، قدرت آن نیزه یا شلاق را نداشته باشد ولی به‌دلیل دفعاتی که استفاده یا منتشر می‌شود و همچنین توانایی مهندسی افکار عمومی را نیز دارد، کارکردش بسیار قوی‌تر از ابزارهای گذشته برآورد می‌شود. برای همین مشاهده می‌کنیم اکنون که در عصر حکومت رسانه‌ها حضور داریم، روایت‌ها مانند سلاح عمل می‌کنند هرکسی در تولید روایتی که منتشر می‌کند موضع برتری داشته باشد بخشی از جنگ را برده است. ممکن است کشوری در حوزه نظامی ضعیف باشد ولی در جنگ روایت‌ها به پیروزی دست پیدا کند چون روایت کنندگان خوبی در اختیار دارند.»
الستی در همین مورد و با اشاره به جنگ اسرائیل و فلسطین اضافه می‌کند: «در این مورد می‌توانیم به وضعیت کنونی اسرائیل اشاره کنیم که از نظر روانی و نظامی کاملا از فلسطینی‌ها برتر هستند و همواره با این اعمال قدرت آنها را تحت فشار قرار می‌دهند. اسرائیل توانسته سیدحسن نصرا...، اسماعیل هنیه، یحیی سنوار و... را به شهادت برساند ولی قتل عامی که در غزه انجام داده هنوز روایت کاملش در رسانه‌های جهانی منتشر نشده است. با این وجود در همین حد محدود هم می‌بینیم جامعه جهانی، اسرائیل را کاملا محکوم می‌کنند. اینجا باید بگوییم اسرائیل در روند جنگ موفق بوده است ولی در جنگ روایت‌ها میدان را واگذار کرده است. در بین ایران و غرب هم همین مورد وجود دارد. ایران اکنون در تلاش است در برابر اینکه غرب از نظر روانی و نظامی دست برتر را دارد، بتواند در جنگ روایت‌ها موفق‌تر باشد.»
ارسال نظر