جامعه به دنبال صلح است نه جنگ

در چنین شرایطی آغاز مذاکرات سیگنال مثبتی به بازار سرمایه در ایران داده و از سوی دیگر واکنش جامعه نیز نسبت به این اتفاق مثبت بوده است. با این وجود همچنان این سوال وجود دارد که در حالت خوشبینانه در صورت به نتیجه رسیدن مذاکرات چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و در حالت بدبینانه به نتیجه نرسیدن مذاکرات می‌تواند چه پیامدهایی برای کشور داشته باشد؟ «آرمان ملی» برای بررسی این موضوع با دکتر زهرا نژادبهرام عضو سابق شورای شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت‌وگو کرده است. نژادبهرام معتقد است: «من معتقدم باید خوشبین بود. همین که ایران به این نتیجه رسیده که از طریق میز مذاکره نتیجه بهتری کسب خواهد کرد اتفاق مبارکی است. با این وجود مشکلات ما با آمریکا در چهار دهه گذشته همواره وجود داشته و اینکه ما انتظار داشته باشیم مشکلات بین دو کشور در یک دور و یا چند دور مذاکره به نتیجه برسد صحیح نیست. دسته‌بندی کردن مشکلات این شرایط را برای مذاکره کنندگان ما ایجاد می‌کند که در مورد موضوعات مختلف مذاکره صورت بگیرد. در چنین شرایطی هیچ مسأله‌ای نباید مانع از تحقق مسأله دیگری شود. اگر ما در یک مورد به نتیجه نرسیدیم به این معنا نیست که در همه موارد به نتیجه نخواهیم رسید و این احتمال وجود دارد که در یک موضوع دیگر به نتیجه دلخواه دست پیدا کنیم. قرار نیست همه مشکلات ایران و آمریکا به یک باره حل شود. اینکه ایران به سمت جنگ حرکت نکند نشانه ترس نیست و بلکه نشانه عقلانیت است. این عقلانیت به خوبی نشان می‌دهد که جنگ به هر شکلش که باشد باز هم خسارت است.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*ایران و آمریکا پس از کش و قوس‌های فراوان قرار است با هم مذاکره کنند. به چه میزان احتمال مثبت بودن مذاکرات روز شنبه را جدی می‌دانید؟

ایران و آمریکا به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق مذاکره مشکلات خود را حل کنند که این اتفاق مثبت و مبارکی است و ما از این اتفاق استقبال می‌کنیم. در شرایط کنونی موضوع مذاکره از طرف مردم پذیرفته شده است و یکی از دلایلی که مردم در انتخابات ریاست جمهوری به آقای پزشکیان رأی دادند این بود که ایشان به دنبال تعامل و لغو تحریم‌ها بودند. اینکه ترامپ اصرار به مذاکره مستقیم دارد نیز می‌تواند مثبت قلمداد شود و بالاخره روزی ایران و آمریکا باید به صورت مستقیم و بدون واسطه گفت‌وگو کنند تا مشکلات حل شود. در شرایط کنونی مشکلات کشور به اندازه‌ای پیچیده و سخت شده که شاید نتوان انتظار داشت با یک دور مذاکره به سمت لغو تحریم‌ها حرکت کرد. با این وجود موضوع رفع تنش‌ها و تعامل مطالبه مردم است و به همین دلیل نیز مشاهده کردیم که پس از اینکه اعلام شد ایران و آمریکا قرار است مذاکره کنند واکنش‌های مثبتی در بین جامعه و اقتصاد کشور به وجود آمد. البته ایران و آمریکا در گذشته نیز به شکل‌های مختلف و در موضوعات مختلف با هم مذاکره داشته‌اند. نمونه بارز آن نیز مذاکرات مستقیمی بود که در برجام بین وزیر امور خارجه ایران و آمریکا صورت گرفت. نکته دیگر اینکه آقای عراقچی که در شرایط کنونی به عنوان وزیرامور خارجه فعالیت می‌کند، در مذاکرات برجام حضور داشته و یکی از مذاکره کنندگان ما بوده است. به همین دلیل ایشان نسبت به جزئیات مذاکرات برجام و چالش‌های پیش روی کشور اشراف کامل دارند و در شرایط کنونی بهترین گزینه برای مذاکره با آمریکا به شمار می‌رود.

*با توجه به آغاز مذاکرات اما کشور همچنان با چالش‌های پیچیده‌ای مواجه است. مثبت بودن نتیجه مذاکرات چه سناریوهایی را پیش روی ایران قرار خواهد داد؟

واقعیت این است که در شرایط کنونی سایه جنگ بر سر منطقه سنگین است. به هر حال ترامپ و رژیم صهیونیستی ایران را به حمله نظامی تهدید کرده‌اند و با توجه به توانایی ایران در پاسخ قاطع دادن به هر گونه شرارتی، فضای سنگینی به وجود آمد. اینکه مقامات ایران به این نتیجه رسیده‌اند که مسیر دیپلماسی را با حفظ اقتدار ملی باز بگذارند اتفاق مبارکی است که می‌تواند پیامدهای مثبتی برای کشور داشته باشد. با این وجود من معتقدم نمی‌توان تنها به مذاکره و گفت‌وگو با آمریکا متکی بود. باید از دل این گفت‌وگوها نتیجه حاصل کنیم و با نتیجه است که می‌توان کشور را از جنگ دور کرد. تجربه جنگ تحمیلی به دنیا نشان داده که مردم ما از جنگ هراس ندارند اما در عین حال جنگ و درگیری پیامدهایی برای کشور دارد که بهتر است از آن جلوگیری کرد. مردم هم در طول جنگ تحمیلی شرایط و پیامدهای جنگ را به خوبی مشاهده و درک کرده‌اند و به این نکته آگاهی دارند که جنگ می‌تواند چه پیامدهایی برای کشور داشته باشند. به همین دلیل نیز مردم ما به دنبال جنگ نیستند. انتخاب مسیر دیپلماسی به جای جنگ پرستیژ ایران را در عرصه بین‌المللی بالا خواهد برد و فرصت‌های جدیدی را برای کشور به وجود خواهد آورد.

در شرایط کنونی این سوال وجود دارد که اگر مذاکرات به نتیجه برسد چه اتفاقی رخ خواهد داد و در مقابل اگر به نتیجه نرسد چه خواهد شد؛ من معتقدم باید خوشبین بود

*با توجه به غیر قابل پیش‌بینی بودن ترامپ به چه میزان می‌توان نسبت به نتیجه بخش بودن مذاکرات خوشبین بود؟

در شرایط کنونی این سوال وجود دارد که اگر مذاکرات به نتیجه برسد چه اتفاقی رخ خواهد داد و در مقابل اگر به نتیجه نرسد چه خواهد شد؛ من معتقدم باید خوشبین بود. همین که دو طرف ماجرا به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق میز مذاکره نتیجه بهتری کسب خواهد شد اتفاق خوبی است. با این وجود مشکلات ما با آمریکا در چهار دهه گذشته همواره وجود داشته و اینکه انتظار داشته باشیم مشکلات بین دو کشور در یک دور و یا چند دور مذاکره به نتیجه برسد صحیح نیست. دسته‌بندی کردن مشکلات این شرایط را برای مذاکره کنندگان ما ایجاد می‌کند که در مورد موضوعات مختلف مذاکره صورت بگیرد. در چنین شرایطی هیچ مسأله‌ای نباید مانع از تحقق مسأله دیگری شود. اگر ما در یک مورد به نتیجه نرسیدیم به این معنا نیست که در همه موارد به نتیجه نخواهیم رسید و این احتمال وجود دارد که در یک موضوع دیگر به نتیجه دلخواه دست پیدا کنیم. قرار نیست همه مشکلات ایران و آمریکا به یک باره حل شود. کسی تردید ندارد مخالفت ایران با افزایش تنش و درگیری نشانه ترس نیست و دقیقا نشانه عقلانیت است. این عقلانیت به خوبی نشان می‌دهد که جنگ به هر شکلش که باشد باز هم خسارت است.

*اگر مذاکرات به نتیجه مثبت برسد چه تأثیری بر روند دولت چهاردهم و پایگاه اجتماعی دولت خواهد گذاشت؟

آقای پزشکیان در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری به دو موضوع تأکید داشتند. نخست کاهش تنش ایران در عرصه بین‌المللی و تعامل سازنده با جهان و دوم حل مشکلات اقتصادی کشور. واقعیت این است که این دو مشکل به صورت تنگاتنگ با هم ارتباط دارد و نمی‌توان شرایطی را متصور شد که وضعیت اقتصادی کشور بدون حل مشکلات مربوط به سیاست خارجی حل شود. بدون تردید اگر ما با کشورهای منطقه و جهان ارتباط نداشته باشیم امکان اینکه بتوانیم از ظرفیت‌های اقتصادی خود استفاده کنیم وجود نخواهد داشت. از زمانی که کشور با تحریم‌های بین‌المللی مواجه بوده ما با سختی‌ها و دشواری‌های متعددی مواجه بوده‌ایم و به همین دلیل نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های بزرگی که در اقتصاد کشور وجود داشت به شکل موثر استفاده کنیم. به همین دلیل نیز بخش مهمی از درآمدهای کشور در رفت و آمدهای با واسطه از میان رفته است. به همین دلیل نیز اگر آقای پزشکیان بتواند با تصمیمی که حاکمیت درباره مذاکرات گرفته تحریم‌های بین‌المللی را علیه ایران لغو کند سیگنال مثبت و مهمی به اقتصاد کشور داشته که می‌تواند به حل مشکلات کشور کمک کند.

*با اعلام آغاز مذاکرات بین ایران و آمریکا جامعه واکنش مثبتی از خود نشان داد. این وضعیت به چه میزان می‌تواند مردم را نسبت به حل مشکلات کشور امیدوار کند؟

هنگامی که مردم مشاهده کنند مجموعه حاکمیت و دولت به این نتیجه رسیده‌اند که از طریق دیپلماسی می‌توان مشکلات کشور را حل کرد و سایه جنگ از سر کشور برداشته می‌شود، قطعا سیگنال‌های مثبتی است که به جامعه داده می‌شود. در چنین شرایطی جامعه چشم‌انداز روشنی پیش روی خود می‌بیند. در شرایط کنونی جامعه ایران با چالش و بحران‌های مهمی از جمله مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه است. با این وجود مردم ایران مردم پایداری هستند و اگر چنین نشانه‌های مثبتی را مشاهده کنند دست حاکمیت را خواهند گرفت تا شرایط برای حل مشکلات تسهیل شود. بدون تردید اگر این شرایط به وجود نیاید ما نه تنها نمی‌توانیم ابهام را از آینده برداریم و بلکه این احتمال وجود دارد که حتی در داخل کشور نیز شرایط تغییر کند و مطالبه‌گری مردم شکل جدی‌تری به خود بگیرد. خشکسالی و بحران آب و بحران ناترازی در کشور که در سال‌های گذشته به وجود آمده، شکل پیچیده‌ای به خود گرفته و ممکن است در سال جاری شرایط سختی را برای مردم به وجود بیاورد. به همین دلیل من آغاز مذاکرات بین ایران و آمریکا را گام اول حل مشکلات کشور می‌دانم و معقتقدم با نتیجه بخش بودن مذاکرات می‌توانیم به صورت گام به‌گام مشکلات را رفع کنیم و مردم را نسبت به زندگی بهتر امیدوار کنیم.