فرصت و تهدید تعرفه‌های ترامپ برای ایران

این در حالی است که هنوز اقتصاد جهانی از تبعات پاندمی و نوسانات بازار انرژی به‌طور کامل بازیابی نشده است، بازگشت دوباره به سیاست‌های سیاسی با شعارهای سخت‌گیرانه اقتصادی و اعلام تعرفه‌های جدید علیه کشورهای مختلف، بار دیگر چالش‌های اقتصادی در سطح جهانی را تشدید کرده است. این سیاست به باور بسیاری از صاحبه‌نظران، تداعی کننده شرایط و نسخه‌های جنگ تجاری سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ است، به‌ویژه اینکه چین، می‌تواند مسیر اقتصاد را به مرحله‌ای از رکود، نااطمینانی و حتی بحران تبدیل کند.

فشار مقابله به مثل

به گزارش «آرمان ملی»، بر اساس گزارش‌های منتشر شده، چهار موسسه مالی مهم یعنی جی‌پی مورگان، گلدمن ساکس، اساندپی گلوبال و  HSBC، احتمال وقوع در آمریکا را در اعمال تعرفه‌های جدید، بین ۳۰ تا ۶۰ درصد پیش‌بینی کرده‌اند. این آمارها گویای وضعیت بازارهای مالی و تحلیلی از تأثیر مستقیم این سیاست‌ها بر رشد اقتصادی ایالات متحده است. علی حریت‌پرور کارشناس اقتصادی در این باره معتقد است: تعرفه‌گذاری یکی از ابزارهای فشار اقتصادی سنتی در سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده است، اما استفاده از افراطی از آن در دوره اول نشان می‌دهد که نه تنها منجر به تسلیم رقبا نمی‌شود، بلکه باعث می‌شود در زنجیره جهانی و افزایش هزینه‌ها برای تولیدکنندگان آمریکایی ایجاد شود. بازگشت به این سیاست، آن هم در شرایط شکننده فعلی، می‌تواند به‌ویژه‌های حوزه، انرژی و مواد اولیه، افزایش تورم تولیدی، افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و کاهش مصرف فناوری‌ها در اقتصاد تبدیل شود. او افزود: واکنش چین و احتمال تشدید تنش‌ها چین به‌عنوان هدف اول و اصلی تعرفه‌های ترامپ، از هم‌اکنون نشانه‌هایی از آمادگی برای مقابله به‌مثل را نشان می‌دهند. مقامات پکن اعلام کرده‌اند که در برابر اعمال تعرفه جدید، تولید متقابل از تعدادی از کالاهای آمریکایی و مصرف به بومی را در دستور کار خواهند داشت. با توجه به وابستگی متقابل اقتصادهای آمریکا و چین، دیگر تداوم در این تنش‌ها می‌تواند تبعاتی از دو کشور داشته باشد. او ادامه داد: طرح جهانی جنگ تجاری اقتصاد جهانی امروز بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته است، جنگ تجاری میان دو قدرت اقتصادی بزرگ نه تنها باعث نااطمینانی در بازارهای مالی می‌شود، بلکه بر رشد جهانی، بهره‌برداری، تجارت بین‌المللی و سرمایه‌گذاری خارجی نیز اثر منفی خواهد گذاشت، چراکه بخشی از زنجیره‌های میان آمریکا و جنوب چین هستند، مانند آسیای شرقی، اتحادیه اروپا و حتی تولیدکنندگان اولیه در آمریکای جنوبی و آفریقا، در ریسک‌های فزاینده خواهند بود.

تاثیر بر اقتصاد ایران

این کارشناس درباره تاثیرات این جنگ‌های تعرفه‌ای بر ایران گفت: تأثیرات احتمالی بر اقتصاد ایران باید گفت که ایران به دلیل تحریم‌ها، کمتر در زنجیره تجارت مستقیم آمریکا قرار دارد، اما به‌صورت غیرمستقیم این جنگ تعرفه‌ای تاثیراتی را بر اقتصاد کشور برجای خواهد گذاشت. بارزترین آن را می‌توان در بازار نفت مشاهده کرد. کاهش رشد اقتصادی جهانی در نتیجه اِعمال تعرفه‌ها، می‌تواند باعث کاهش رشد نفت شود و در نتیجه بر قیمت جهانی فشار وارد شود. موضوعی که بر درآمدهای نفتی ایران، حتی در شرایط فروش محدود، تأثیرگذار است. از طرف دیگر، با تشدید جنگ تجاری، برخی از کشورها ممکن است به دنبال شرکای جایگزین برای واردات باشد، این امر باعث خواهد شد ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که درآمدهای ارزی کشور تحت تاثیر قرار گیرند و در نتیجه صنایع و تولید کشور نیز از آن متاثر شوند. برخی از صنایع ایرانی را می‌توان کرد، اما در عین حال قیمت جهانی کالاها با افزایش فشار تورمی داخلی نیز خواهد شد.

فرصت تعرفه‌ها برای ایران

او توضیح داد: در صورت کاهش روابط اقتصادی میان آمریکا و ایران، ایران می‌تواند از طریق ابتکارهایی مانند راه ابریشم جدید یا توافقات دوجانبه با چین و روسیه، جایگاه خود را تقویت کند. حریت‌پرور درباره اینکه آیا این مسیر به جنگ اقتصادی تمام‌عیار می‌انجامد یا خیر گفت: اگر تصمیم‌گیری دوباره به هر شکلی با این ریاست جمهوری تکرار شود، با توجه به موضوعات ملی‌گرایانه و شعارهای «اول آمریکا»، احتمال تداوم و تشدید جنگ تجاری بسیار بالاست. این می‌تواند به تضعیف نهادهای چندجانبه مانند سازمان تجارت جهانی منجر شود و در بلندمدت نظم تجارت بین‌المللی را به چالش بکشد. در این میان، چین نیز به‌‌‌‌ مواضع خود را تغییر خواهد داد، چراکه عقب‌نشینی در برابر آمریکا نمی‌تواند پیامی غیر از کوتاهی به متحدان و رقبای دیگر مخابره کند. در نهایت اینکه اگر تعرفه‌های جدید ترامپ اجرا شود، به احتمال زیاد اقتصاد آمریکا را با رکود خواهد کرد. از سوی دیگر، این به شعله‌ور شدن جنگ تجاری با چین دامن خواهد زد و تبعات این جنگ نه‌تنها دو کشور، بلکه سراسر اقتصاد جهان از جمله ایران را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. در چنین شرایطی، سیاست‌های هوشمند اقتصادی ایران در شناسایی فرصت‌ها و مدیریت ریسک‌ها، نقش کلیدی در تعیین میزان تأثیر بحران‌های بین‌المللی بر اقتصاد داخلی خواهد داشت.

حریت‌پرور: ایران به دلیل تحریم‌ها، کمتر در زنجیره تجارت مستقیم آمریکا قرار دارد، اما به‌صورت غیرمستقیم این جنگ تعرفه‌ای تاثیراتی را بر اقتصاد کشور برجای خواهد گذاشت

نه به تعرفه‌گذاری در آمریکا

بر اساس این گزارش و برخلاف ادعای آمریکا مبنی بر اینکه تعرفه‌های جدید آمریکا علیه دیگر کشورها، همه چیز را درست می‌کند، برخی از رسانه‌های بین‌المللی و داخلی آمریکا نظری برخلاف این امر دارند. شبکه خبری CNN در واکنش به جنگ تعرفه‌ای دونالد ترامپ با کشورهای جهان اعلام کرد: طرح تعرفه ترامپ ممکن است بیشتر به اقتصاد آمریکا آسیب برساند تا به آن کمک کند. این شبکه همچنین گفت: ترامپ می‌گوید تعرفه‌ها حلال مسائل هستند. ابزار اقتصادی همه جانبه‌ای که می‌تواند قدرت تولید آمریکا را احیا کند، کشورهای خارجی در مورد اختلاف اصلی را مجبور به پذیرش کند، تعادل تجاری را بازگرداند و انبوهی از پول را وارد آمریکا کند که می‌تواند به جبران کسری بودجه آمریکا و کاهش بار مالیاتی آمریکایی‌ها کمک کند. شبکه سی ان ان وابسته به حزب دموکرات آمریکا (حزب رقیب ترامپ) افزود: ترامپ درست می‌گوید که تعرفه‌ها می‌تواند به تحقق بسیاری از وعده‌ها کمک کند. اما تعرفه‌ها زمانی که به طور مؤثر مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند با گران‌تر کردن کالاهای خارجی به افزایش تولید در داخل کمک کنند. این رسانه آمریکایی اضافه کرد: از آنجا که آمریکا یک اقتصاد عظیم و متنوع است که به اندازه همسایگان خود به تجارت متکی نیست، می‌تواند از تعرفه‌ها برای وارد کردن آسیب جدی به اقتصاد کشورهای دیگر استفاده کند بدون اینکه خود را تحت تاثیر قرار دهد. درآمد حاصل از تعرفه‌ها می‌تواند به جبران برخی از کسری‌های دولت آن کمک کند. سی ان ان تصریح کرد: اما یک ضرب المثل می‌گوید اگر امری خیلی خوب به نظر می‌رسد، معمولاً درست نیست.

تناقضات درون برنامه‌ای

این رسانه آمریکایی ادامه داد: مشکل طرح ترامپ این است که تعرفه‌ها نمی‌توانند همزمان به همه این اهداف دست یابند. به این دلیل که اهداف ترامپ اغلب متناقض است. این شبکه تلویزیونی وابسته به دموکرات‌های آمریکایی اضافه کرد: به عنوان مثال، اگر تعرفه‌ها یک کارزار فشار هستند، پس از موافقت کشورها با خواسته‌ها باید از بین بروند. این امر به این معنی است که هیچ تعرفه‌ای برای بازگرداندن تراز تجاری وجود نخواهد داشت. اگر تعرفه‌ها برای ارتقای بخش تولید آمریکا طراحی شده باشند، نمی‌توانند درآمد را برای جبران کسری افزایش دهند. اگر آمریکایی‌ها به کالاهای ساخت آمریکا روی بیاورند، پس چه کسی تعرفه محصولات خارجی را پرداخت می‌کند؟ و طرح تعرفه ترامپ ممکن است بیشتر به اقتصاد آمریکا آسیب برساند تا به آن کمک کند.