عراقچی و ویتکاف شنبه به صورت غیر مستقیم مذاکره می‌کنند
شروع ماراتن مذاکرات از مسقط
آرمان ملی: ساعات پایانی دوشنبه شب، خبری داغ از کاخ سفید منتشر شد که رسانه‌های جهان را تحت تأثیر قرار داد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، که در حال گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود، خبر از آغاز مذاکرات مستقیم با ایران داد؛ خبری که به سرعت تیتر یک رسانه‌های بین‌المللی شد.
پیش از این، تحلیلگران تمرکز زیادی بر روی مکان دیدار ترامپ و نتانیاهو داشتند و حضور آنها در «اتاق بیضی» را نشانه‌ای از اهمیت موضوع مذاکره، به‌ویژه در ارتباط با ایران، قلمداد کردند. به گزارش ایسنا، ترامپ پس از پایان نشست با نتانیاهو، در جمع خبرنگاران گفت: «امروز درباره ایران و تجارت صحبت کردیم.» نتانیاهو نیز افزود: «همگی خواستار جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هستیم. اگر بتوانیم مشابه لیبی، از طریق اقدامات دیپلماتیک، به‌طور کامل مانع این مسئله شویم، دستاورد خوبی خواهد بود. اما به هر طریقی باید جلوی آن را بگیریم.» تردید نیست که برای مقابله با روایت‌های متناقضی که در این ارتباط به رسانه‌ها می‌رسد، انسجام داخلی می‌تواند به مثابه پادزهری موثر عمل کند.
*خبر ترامپ از مذاکرات
ترامپ با اشاره به برنامه دیدار روز شنبه گفت: «در حال گفت‌وگوی مستقیم با ایران هستیم. شنبه دیدار مهمی خواهیم داشت. همگی می‌دانیم که رسیدن به توافقی تازه بهتر خواهد بود. راه جایگزین برای آمریکا یا حتی اسرائیل خوب نخواهد بود.» او در ادامه هشدار داد: «در حال نزدیک شدن به شرایط خطرناکی هستیم و امیدوارم مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد. این به نفع ایران است.» در حالی که ترامپ تنها به اعلام آغاز مذاکرات بسنده کرد، سخنان نتانیاهو درباره «مدل لیبی» بار دیگر جنگ روایت‌ها را زنده کرد؛ مدلی که ایران همواره آن را رد کرده است. عباس عراقچی در واکنش به گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر برچیده شدن تاسیسات هسته‌ای ایران تأکید کرده بود: «مگر خوابش را ببینند!» اشاره او به شایعاتی بود که عمدتاً توسط رسانه‌های نزدیک به اسرائیل مطرح شده بود. به نظر می‌رسد ترامپ نیز به‌خوبی می‌داند که ایران حاضر به مذاکره بر سر غنی‌سازی اورانیوم، حتی در سطح ۳.۶۷ درصد (بر اساس برجام)، نیست. از سوی دیگر، مقایسه ایران با لیبی از سوی نتانیاهو، در حالی مطرح می‌شود که لیبی هیچ‌گاه صنعت هسته‌ای بومی نداشت و حتی برخی از تجهیزات وارداتی‌اش را نصب نکرده بود. اما برنامه هسته‌ای ایران به‌طور کامل بومی است و حتی ترور دانشمندان ایرانی نیز در مسیر آن وقفه‌ای ایجاد نکرد. از این‌رو، استفاده از مدل لیبی برای پرونده ایران، تنها یک ابزار رسانه‌ای و بی‌اساس تلقی می‌شود.
*عراقچی، ویتکاف و نقش عمان
اظهارات ترامپ در حالی منتشر شد که رسانه‌ها از آغاز مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و آمریکا با وساطت عمان خبر دادند. برخی منابع، نام عباس عراقچی و رابرت ویتکاف را به‌عنوان مذاکره‌کنندگان ارشد دو طرف ذکر کرده‌اند. تابناک نوشت: این مذاکرات به گفته منابع، قرار است به‌صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، آغاز شود. پترامپ در خصوص مکان مذاکرات گفته است: «نمی‌توانم بگویم جلسه شنبه با ایران کجا برگزار خواهد شد؛ فقط می‌توانم بگویم که این دیدار بسیار محرمانه است و به‌صورت مستقیم با ایران انجام خواهد شد.» اگر حضور ویتکاف به‌عنوان نماینده آمریکا در مذاکرات تأیید شود، به معنای انتخاب فردی با رویکرد میانه برای گفت‌وگو با تهران است؛ او بارها اعلام کرده است که برنامه هسته‌ای ایران تنها باید راستی‌آزمایی شود؛ موردی که ترامپ هم یک بار موافقت خود را با آن اعلام کرد، آنهم در برابر چهره‌هایی چون مایک والتز و مارکو روبیو که بر نابودی کامل تأسیسات هسته‌ای ایران تأکید دارند. چندی پیش، عراقچی و ویتکاف حتی در توییتر گفت‌وگویی غیررسمی داشتند؛ عراقچی پستی درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر کرد که با واکنش مثبت ویتکاف همراه شد، گرچه دقایقی بعد این واکنش از سوی او حذف شد. مایل پرنت کارشناس آمریکایی در مورد ویتکاف می‌گوید: اگر ویتکاف مذاکره کننده اصلی باشد ایران با کاهش تحریم‌ها روبه‌رو می‌شود. البته اکسیوس نوشته است که عمان بعد از تبادل نامه‌ها در این مدل پیام‌هایی را هم بین دو طرف رد و بدل کرده است.
*واکنش‌ها به آغاز مذاکرات
خبر آغاز مذاکرات با واکنش‌های گسترده داخلی و خارجی مواجه شد. نورنیوز، رسانه نزدیک به علی شمخانی، این اظهارات ترامپ را «تحرک رسانه‌ای» نامید و آن را در چارچوب «جنگ روایت‌ها» دانست. به گزارش این رسانه، هدف ترامپ «نه دستیابی به توافق، بلکه تثبیت جایگاه آمریکا به‌عنوان طرف ابتکارگر در حل منازعات» است. نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی به نقل از سه مقام ایرانی نوشت که دیدگاه تهران با واشینگتن تفاوت دارد. به گفته این منابع، قرار است مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم در عمان برگزار شود؛ نمایندگان دو کشور در اتاق‌هایی جداگانه خواهند نشست و دیپلمات‌های عمانی پیام‌ها را میان آنها منتقل خواهند کرد. مقامات ایرانی همچنین گفته‌اند در صورت پیشرفت مذاکرات، احتمال دارد تهران وارد گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا شود. المانیتور، در تحلیلی اعلام کرد که هدف اصلی ترامپ از علنی‌سازی خبر مذاکرات، تأثیرگذاری بر فضای داخلی آمریکاست. این رسانه افزود: «ترامپ در تلاش است با ساختن تصویری از خود به‌عنوان مذاکره‌کننده‌ای قدرتمند، شکست خروج از برجام را جبران کند.» فایننشیال‌تایمز هم در گزارشی نوشت: «تیم سیاست خارجی دولت بایدن در قبال مذاکرات جدید، سکوت معناداری اختیار کرده است. این شاید نشانه‌ای از آن باشد که جمهوری‌خواهان قصد دارند مسیر تازه‌ای را بدون هماهنگی با دولت فعلی پی بگیرند.»
*مسئولیت گفت‌وگوها
محمدجواد ظریف، وزیر پیشین امور خارجه ایران، در واکنش به آغاز مذاکرات ایران و آمریکا نوشت: «بسیار باعث دلگرمی است که مسئولیت گفت‌وگوهایی که از شنبه آغاز می‌شود را دوست و همکار توانمندم، دکتر سیدعباس عراقچی و همکاران ارزشمند وزارت امور خارجه برعهده دارند که اراده و جدیت خود را در رسیدن به تفاهمات بر اساس منافع ملی و احترام متقابل بارها نشان داده‌اند.» او تأکید کرد: «اگر تیم آمریکا هم با همین اراده و احترام به حقوق مردم ایران وارد مذاکرات شود، حرکت در مسیر درستی خواهد بود.» ظریف همچنین افزود: «ایران انتخاب درست را انجام داده است. اکنون نوبت ایالات متحده است که در این آزمون سرنوشت‌ساز برای ساختن آینده‌ای بهتر برای منطقه و جهان مشارکت کند.»
*درخواست چین از آمریکا
در همین ارتباط چین از آمریکا خواسته تا در مذاکرات هسته‌ای با ایران در عمان «صداقت» نشان دهد. در سوی دیگر پکن از میزبانی مسکو برای رایزنی‌های سه‌جانبه ایران، روسیه و چین درباره برنامه هسته‌ای ایران حمایت کرده است. مذاکرات سه‌جانبه در مسکو پشت درهای بسته آغاز شد و مقامات ایران، روسیه و چین در آن به بررسی جنبه‌های مختلف هسته‌ای و توافقات برجام پرداخته‌اند. این نشست‌ها بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک برای پیشبرد راه حل سیاسی و دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران است. به نظر می‌رسد مذاکره ایران با چین و روسیه در کنار مذاکره ایران و آمریکا در عمان خبرهای خوبی را در آینده نزدیک در ارتباط با پرونده هسته‌ای به وجود آورده است.
ارسال نظر