تکرارِ تلخ مرگ در معادن ایران

درست هفت ماه پیش بود که با وقوع حادثه تلخ معدن معدنجوی طبس، 53 کارگر معدن، در کمال ناباوری در شب اول مهر ماه سال گذشته، جان خود را از دست دادند. قرار بود دیگر شاهد حوادث تلخ در معادن ایران نباشیم، اما همچنان تلخی‌های معدن و روی سیاهِ آن، جانِ عزیز کارگران را می‌ستاند. تنها چندروز بعد این حوادث، تصاویر مسئولانی که برای بازدید می‌روند در تیتر اخبار قرار می‌گیرد و بازدید و اعلام مقصر و بعد از آن دوباره چون حادثه‌ای دیگر فراموش می‌شود.

معادن ایران همچنان قربانی می‌دهند. قربانیانی که در میان خبرهای مختلف، حتی گاهی خبر تلخ درگذشتشان رسانه‌ای هم نمی‌شود. روز هفدهم فروردین بود که خبر مرگ یک کارگر و مصدومیت کارگری دیگر در معدن سنگ باریت مهاباد استان آذربایجان غربی بر اثر ریزش آوار منتشر شد. معدن سنگ آهن عبدا... آباد مهاباد در فاصله ۱۵ کیلومتری این شهر و در مسیر جاده مهاباد - بوکان واقع شده است. این معدن کوچک در زمستان امسال غیرفعال بوداما چندی قبل فعالیت خود را آغاز کرد. درحالی که تنها ۵ کارگر در این معدن کوچک مشغول به کار بودند.

فرماندار مهاباد از امداد به موقع و در دست بررسی بودن علت حادثه گفت؛ بخشدار مرکزی مهاباد، ریزش باران را دلیل حادثه دانست و گفت: معدن باریت روستای عبدا... آباد مهاباد به دلیل بارش‌های چند روز اخیر ریزش کرده است.

تنها یک روز بعد از این اتفاق تلخ، عصر هجدهم فروردین، هفت کارگر در مهماندویه دامغان به دلیل نشت گاز در تونل‌های معدنی که ظاهراً غیرفعال بوده جان خود را از دست دادند. که در همین راستا، فرماندار دامغان گفت: «این تونل چند ماهی بوده که غیرفعال بوده و معدنکاران بدون درنظر گرفتن شرایط ایمنی برای راه‌اندازی و بازگشایی این تونل به محل حادثه رفتند که به دلیل فقدان اکسیژن لازم فوت شدند.»

طبق گفته فرماندار سمنان، هر هفت نفر روی هم افتاده بودند.

براساس گفته حسین درخشان، مدیرعامل هلال‌ احمر استان سمنان، ساعت از سه بعد از ظهر دوشنبه گذشته بود که گزارشی مبنی بر گازگرفتگی در معدن مهماندویه دامغان به مرکز کنترل و هماهنگی عملیات استان سمنان اعلام شد.

براساس اعلام متصدیان معدن دامغان، تعداد معدنکاران گرفتار هفت نفر شامل چهار ایرانی و سه تبعه خارجی بود.

فرماندار دامغان با بیان اینکه معدنکاران پس از ورود به تونل به دلیل نبود اکسیژن دچار خفگی شدند افزود: پیکر همه آنها روی هم افتاده بود.

مرتضی شکاری، احمد شکاری، مهدی گیلکی، هانی گیلکی (۳۵ ساله)، طلاحسین ابراهیمی (۲۰ ساله، تبعه خارجی)، مجتبی اکبری (۲۵ ساله، تبعه خارجی) و علی ابراهیمی (۲۵ ساله، تبعه خارجی) از قربانیان این حادثه تلخ بودند.

فرماندهی عملیات جست‌وجوی معدنکاران مهماندویه دامغان در پاسخ به این پرسش ایسنا که چرا با وجود مشخص بودن محل عملیات، خارج کردن اجساد طولانی شده، اظهار کرد: طولانی شدن فرآیند خارج کردن پیکر معدنکاران به دلیل مسیر طولانی و سخت تونل بوده است. مسیر تونل دارای یک شیب بسیار تند بود و اجساد باید با طناب یکی یکی از این تونل پیچ در پیچ خارج و بعد از طریق یک تونل ۴۰ متری به خارج معدن منتقل می‌شدند.

تشکیل پرونده قضائی

رئیس کل دادگستری استان سمنان ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های جان‌باختگان حادثه معدن مهماندویه دامغان گفت: پرونده قضائی برای بررسی ابعاد و علل وقوع این حادثه تشکیل شد.

محمدصادق اکبری رئیس کل دادگستری استان سمنان شامگاه ۱۸ فروردین‌ماه با اعلام این خبر گفت: در ساعت ۱۵:۳۰ دقیقه روز دوشنبه ۱۸ فروردین گزارشی مبنی بر گازگرفتگی تعدادی از معدنکاران در معدن جواهر زغال در مهماندویه دامغان گزارش شده که به محض اطلاع به دادستان دامغان دستور داده شد، با حضور در محل‌ نسبت به بررسی ابعاد حادثه اقدامات لازم را با بسیج نهادهای اجرایی، امدادرسانی و سایر مسئولان مربوطه انجام دهد.

وی ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های جان‌باختگان گفت: در این حادثه متاسفانه ۷ نفر جان باختند که ۵ نفر از معدنکاران این معدن بوده و ۲ نفر دیگر نیز به‌محض اطلاع از این حادثه قبل از حضور نیروهای امدادرسانی از معدن‌های مجاور برای نجات این حادثه دیدگان و با اختیار خویش و فداکارانه به داخل این معدن رفته بودند که متاسفانه همگی به‌علت تجمع گاز متان که منجر به کمبود اکسیژن در معدن گردیده، فوت شدند.

رئیس کل دادگستری استان سمنان گفت: گزارش‌های اولیه حاکی از آن است که این معدن مجوز فعالیت داشته و از آذر ‌سال گذشته به‌علت سرمای شدید آن منطقه، امکان ادامه فعالیت نداشته و ادامه فعالیت آن متوقف شده بود و امروز در اولین روز کاری، متاسفانه چنین حادثه دلخراشی به وقوع پیوست.

وی ادامه داد: این معدن تا اطلاع ثانوی تعطیل می‌شود و با توجه به اینکه پرونده قضائی برای این حادثه تشکیل شده است، گزارش تکمیلی علل و ابعاد وقوع این حادثه پس از دریافت گزارش‌های بازرسان اداره کار که در کنار سایر مسئولان قضائی، اجرایی و امدادرسانی در محل حاضر هستند، ارائه خواهد شد.

 پیمانکار معدن هم متاسفانه در این حادثه جان‌باخته است.

۴ کارگر برای نجات معدنکاران وارد تونل شدند

معاون عمرانی استاندار سمنان با اشاره به بررسی ابتدایی حادثه معدن دامغان در شب دوشنبه گفت: سه معدنکار نخست در لحظه ورود به تونل جان خود را از دست داده و سایر کارگران نیز هنگام تلاش برای نجات آنها وارد محیط آلوده شده و جان باختند. وی با ابراز تأسف از جان‌باختن هفت کارگر این معدن، اضافه کرد: این معدن از اسفندماه تعطیل بوده و امروز به منظور بررسی شرایط برای راه‌اندازی مجدد، تعدادی از کارگران وارد تونل شدند که متأسفانه به دلیل انباشت گاز و نبود اکسیژن، دچار خفگی شدند.

ایلیات تصریح کرد: با وجود سختگذر بودن منطقه، عملیات امداد و نجات به سرعت آغاز شد اما متأسفانه به دلیل شدت گازگرفتگی، هر هفت نفر جان‌باختند.

وی ادامه داد: متأسفانه میزان گاز بسیار بالا و اکسیژن در فضای داخل تونل تقریباً صفر بود. با وجود تلاش نیروهای امدادی، تنها بخشی از گاز تخلیه شد و شرایط برای ورود تیم‌های نجات بسیار سخت بود.

عوارض بخش معدن چه می‌شود؟

در همین راستا، سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، درباره تکرار تلخ حوادث معدن به «آرمان ملی» گفت: در مورد حوادث ناشی از کار که متاسفانه منجر به فوت یا مصدومیت و معلولیت می‌شود، آماری که سازمان پزشکی قانونی می‌دهد، بالغ بر 1900 نفر در سال گذشته بوده است و این عدد بالایی است. زیرا نیروی ماهر شاغل ما به دلیل حوادث ناشی از کار، جان خود را از دست می‌دهد. بیش از نیمی از این افراد، کارگرانی هستند که در رسته کار کارگران ساختمانی تعریف می‌شوند. درکنار همه مشاغلی که در حین انجام کار ما شاهد مصدومیت و فوتی این عزیزان هستیم، کارگران بخش معدن یکی از اقشار مظلوم هستند. چرا که به‌رغم اینکه ما بارها شاهد این هستیم که قوانین خوبی در حوزه ایمنی و بهداشت وجود دارد، حتی از عوارض بالغ بر ده‌ها همتی که برای بخش معدن پرداخت می‌شود و حتی ردیفش هست که باید در زمینه ایمنی معادن هزینه شود، متاسفانه گزارشی در دست نیست که آیا حتی یک درصد از این مبلغ برای ایمن کردن معادن استفاده می‌شود؟

گلپور درباره وقوع حادثه دوشنبه در معدن دامغان نیز گفت: ما هم منتظر این هستیم که گزارش اولیه سانحه به دستمان برسد و منتشر شود. قاعدتا آنچه که به نظر می‌رسد باتوجه به اینکه در معادن قبلی هم تکرار شده است، کمبود یا نبود نظارت از سوی ارگان‌های نظارتی، این حوادث را تشدید می‌کند و نیز نبود تجهیزات ایمنی به روز ، در این چند مورد جانباخته، ما شاهد بحث نبود اکسیژن هستیم، اینها معنی‌اش این است که ایمنی و بهداشت کار در معادن به شدت پایین است. وقتی منابع انسانی ما در این حد در معرض آسیب است که جان خودش را برای دریافت یک حقوق کارگری که بیش از ده میلیون تومان، با سبد معیشتی که خود مراجع ذی صلاح اعلام می‌کنند بالغ بر24میلیون، فاصله دارد، دارد جان خودش را در طبق اخلاص می‌گذارد و از دست می‌دهد در سنین جوانی و این واقعا شایسته کارگر ایرانی مخصوصا کارگرانی که در شرایط سخت و زیان‌آور کار می‌کنند، نیست.

او با اشاره به تکرار حوادث تلخ معادن افزود: به‌رغم همه وعده‌و وعیدهایی که داده شد، متاسفانه در طول ماه‌های اخیر شاهد اتفاقات معدنی هستیم و اینکه مسئولان به محل حادثه رجوع می‌کنند، دستی بر سر ایتام این عزیزان می‌کشند، یا از کفن و دفن رایگان این عزیزان صحبت می‌کنند. یا اینکه خانه‌هایی را وعده می‌دهند. غافل از اینکه آن نیروی انسانی، بنیان یک خانواده بوده است و با از بین رفتنش و جان باختنش یک خانواده آسیب دیده است و هزینه‌های آسیب‌های اجتماعی، تحصیلی، درمانی پشتوانه‌های خانوادگی، آن هم در فضای خانواده ایرانی، قطعا قابل جبران نیست. تعداد بازرسان کاری که باید وزارت کار داشته باشد، به نسبت کارگاه‌های کوچک و بزرگی که داریم، یک نمی‌از دریاست. تقریبا به زعم وزارت کار، بالغ بر هزار نفر ولی به تحقیق میدانی تشکل‌های کارگری کمتر از 700 تا 800 نفر برای کل کشور بازرس داریم. متاسفانه در این مساله دچار یک آسیب جدی‌تر از سوی هیات دولت هستیم. هیات دولت چهاردهم در اولین جلسه خود، لغو گواهی صلاحیت‌های ایمنی کار از مناقصات است که حذف، مصوب و توسط دکتر عارف ابلاغ شده است که دیگر برای مناقصات دولتی پیمانکاران نیازی ندارند که برای شرکت در مناقصه گواهی صلاحیت ایمنی داشته باشند. اکنون کارگاه‌هایی که مشاهده می‌کنید در بخش‌های مختلف دچار این حوادث می‌شوند، جز آن کارگاه‌هایی هستند که گواهی صلاحیت ایمنی را داشتند. از 12 مردادماه 1403، که این مصوبه ابلاغ شد، خدا می‌داند که چه سونامی از این حوادث را شاهد خواهیم بود. درخواست ما این است که رئیس‌جمهور این مصوبه را لغو کند.