سفر گروسی به تهران، سفری مطلوب

 رفتار سیاسی گروسی در سال‌های اخیر همواره با نوعی پارادوکس همراه بوده است. از یک سو، وی در سفرهایش به ایران و در تعاملات رسمی با مقامات کشور، بر همکاری‌های ایران با آژانس و پایبندی جمهوری اسلامی به الزامات فنی تأکید کرده است. اما از سوی دیگر، در برخی از مصاحبه‌های خود در خارج از ایران، اظهاراتی مطرح کرده که به نوعی بازتاب‌دهنده فشارهای سیاسی آمریکا و تروئیکای اروپایی بوده و در مواردی به اتهام‌زنی‌های غیرسازنده علیه ایران منجر شده است. اکنون، در شرایطی که نامه تهدیدآمیز اخیر ترامپ درباره برنامه هسته‌ای ایران در رسانه‌ها بازتاب یافته و تنش‌ها را افزایش داده است، سفر گروسی می‌تواند به عنوان یک اقدام دیپلماتیک مؤثر تلقی شود که به کاهش فضای خصومت و سوء‌ظن کمک می‌کند. این دیدار، اگر با نگاهی مستقل و غیرسیاسی از سوی مدیرکل آژانس همراه باشد، می‌تواند به احیای بخشی از اعتماد از دست رفته و حرکت در مسیر تعامل سازنده منتهی شود. از این‌رو، انتظار می‌رود که گروسی در تصمیم‌گیری‌ها و موضع‌گیری‌های خود، بیش از گذشته استقلال رأی و دوری از فشارهای سیاسی آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را نشان دهد. تصمیمات آژانس باید در چارچوب فنی و مبتنی بر واقعیت‌های میدانی اتخاذ شود، نه بر اساس ملاحظات سیاسی و تبلیغاتی جمهوری اسلامی ایران همواره در تعامل با آژانس رویکردی شفاف، منطقی و مبتنی بر همکاری داشته است. ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT)، به اصول و تعهدات خود پایبند بوده و اجازه داده بازرسان آژانس به تأسیسات هسته‌ای کشور دسترسی داشته باشند. بنابراین، انتظار طبیعی این است که آژانس نیز، به عنوان تنها نهاد تخصصی و فنی در حوزه انرژی هسته‌ای، در گزارش‌ها و ارزیابی‌های خود مستقل باقی بماند و تحت تأثیر فضاسازی‌های سیاسی قرار نگیرد. سفر گروسی به تهران می‌تواند فرصتی برای تهیه گزارشی جامع و منصفانه برای ارائه به شورای حکام باشد. گزارشی که اگر بر پایه واقعیت‌ها و تعامل موجود تدوین شود، قادر است در بهبود روابط ایران و آژانس و حتی کاهش اختلافات میان ایران و غرب نقش‌آفرینی کند. در مجموع، این سفر از آن جهت مطلوب و قابل توجه است که می‌تواند به متعادل‌سازی فضای بین‌المللی در قبال ایران کمک کند. اگر گروسی بتواند از این فرصت برای تقویت رویکرد مستقل و حرفه‌ای آژانس بهره بگیرد، نه‌تنها منافع متقابل ایران و آژانس تأمین خواهد شد، بلکه سطح همکاری‌های فنی و دیپلماتیک نیز ارتقا خواهد یافت.

* حسن هانی‌زاده

 کارشناس روابط بین‌الملل