فراز و نشیب های سیاسی در سال 1403

اتفاقات داخلی و بین‌المللی که کشور را دستخوش تلاطم‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نمود. از فروردین ماه که امید می‌رفت تحولی در شرایط اقتصادی پدید آید آغاز شد تا روزهای پایانی اسفندماه که با پرداخت یارانه و کالابرگ و مشکلات اقتصادی ادامه پیدا کرد. حال در ذیل نگاهی داریم اجمالی و گذرا بر آنچه در سال 1403 در ایران در حوزه سیاست داخلی، سیاست خارجی، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی اتفاق افتاده است. هرچند آنچه می‌آید به مسائل جزئی در حوزه‌های مختلف نخواهد پرداخت اما تلاش می‌شود مسائل مهم و کلیدی در حوزه‌های مختلف پوشش داده شود.

* سیاست داخلی

ایران در در حوزه داخلی سال عجیبی را پشت سرگذاشت. سالی که شاید بتوان طی یک تا دو دهه گذشته آن را کم‌سابقه و حتی بی‌سابقه خواند. ابتدای سال با سخنرانی رهبری و نامگذاری و سپس سفر اسماعیل هنیه و هیأت همراه به تهران و دیدار با مقام رهبری، رئیس‌جمهور وقت و قالیباف رئیس مجلس پیش رفت. در ادامه شاهد حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به کنسولگری کشورمان در دمشق بودیم. چنانکه عصر دوشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ رژیم صهیونیستی به ساختمان نزدیک سفارت ایران در دمشق حمله کرد که بر اساس آن ساختمان کنسولگری ایران در دمشق به طور کامل تخریب شد و مستشاران نظامی ایران به شهادت رسیدند. اما شاید یکی از مهم‌ترین اتفاقاتی که در سال 1403 رخ داد سانحه سقوط هلیکوپتر رئیس‌جمهور وقت آیت‌ا... سیدابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وقت بود که 30 اردیبهشت ماه اتفاق افتاد که در زمان طی مسیر از سد خداآفرین تا تبریز در نزدیکی روستای اوزی ورزقان در شمال استان آذربایجان شرقی هلیکوپتر حامل شهید رئیسی سقوط کرد. در این سانحه بجز سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور، امیر عبداللهیان وزیر خارجه، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی، آیت‌ا... سید محمدعلی آل هاشم امام جمعه تبریز و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی، سید مهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیس‌جمهور و سه خلبان هلیکوپتر به شهادت رسیدند تا برای مدت‌ها ایران را در غمی جانکاه فرو برند. اما جدای از شهادت رئیس‌جمهور پیشین یکی دیگر از مهم‌ترین اتفاقات در سیاست داخلی انتخابات زودهنگام در سال 1403 بود. جایی که بسیاری بر این باور بودند که دولت بعدی نیز ادامه دولت رئیسی خواهد بود و اصولگرایان نیز با عِده و عُده بسیار وارد انتخابات شدند تا به قول خود پیروز انتخابات شوند و بر همین اساس نیز با 5 کاندیدا وارد عرصه انتخابات شدند اما کسی تصورش را هم نمی‌کرد که در بین این همه مسعود پزشکیان که در انتخابات مجلس رد صلاحیت شده بود و با حکم رهبری بازگشته و نماینده شده بود در یک رقابت فشرده بتواند با صحبت‌هایی که درد مردم و دغدغه جامعه بود، آرای مردم را از آن خود کند. اما این اتفاق افتاد و پزشکیان به ریاست جمهوری رسید و دولت چهاردهم را با گفتمان وفاق ملی تشکیل داد. از دیگر اتفاقات سیاسی می‌توان به آزادی حمید نوری دادیار سابق قوه قضائیه اشاره کرد که به مدت 5 سال به طور غیر قانونی در سوئد زندانی بود و در خرداد ماه سال جاری آزاد شد. اما مهم‌ترین خبری که در روز‌های پایانی سال و به طور مشخص مخابره شد رفع حصر حجت‌‌الاسلام مهدی کروبی بود و گفته شده که موسوی نیز طی ماه‌های آینده رفع حصر خواهد شد. رفع حصر بی‌تردید نشان دهند آرامش در فضای سیاسی کشور است.

*اقتصادی

سال 1403 مثل سالیان گذشته با مشکلات اقتصادی همراه بود و از آغاز سال تا پایان سال مشکلات اقتصادی و معیشتی گریبانگیر مردم بود. هرچند که به روایت رسانه‌ها در این سال رشد اقتصادی نزدیک 4 درصد داشتیم اما تاثیر تحریم‌ها و عدم بازگشت ارز حاصل از فروش نفت باعث فشار بیشتر اقتصادی به کشور و به ویژه معیشت مردم شد. از طرفی تحریم‌های گاه و بیگاه آمریکا نیز در این میان مزید بر علت بود که شرایط اقتصادی در وضعیت بغرنجی قرار گیرد. هر چند که دولت پزشکیان در این مسیر تلاش کرد که با دادن یارانه و کالابرگ مسکن‌هایی در جهت بهبود وضعیت معیشتی ارائه کند اما باز هم نتوانست آنطور که باید و شاید میزانی از رضایت‌مندی را در جامعه ایجاد کند. هر چند نوسانات بازار ارز نیز عامل موثر و تاثیرگذاری در شرایط اقتصادی بود و افزایش لجام گسیخته و بی‌سابقه قیمت ارز باعث شد تا قیمت دلار تا 94 هزار تومان نیز برود. سایر حوزه‌ها مثل طلا و سکه نیز از همین مسیر تبعیت کرده و افزایش قیمت را تجربه کردند. اما شاید یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این سال به جهت اقتصادی رخ داد بحث ناترازی‌ها در حوزه گاز و برق بود که به روایت رئیس‌جمهور زمستان سختی را برای مردم با خاموشی‌های مکرر رقم زد. هر چند که دولت وعده داده برای سال آینده برنامه‌ریزی بهتر و مدون‌تری خواهد داشت.

* فرهنگی و اجتماعی

در حوزه اجتماعی شاید مهم‌ترین مساله‌ای که بتوان بدان پرداخت مساله قانون حجاب است که پس از رفت و آمد‌های بسیار بالاخره در مجلس تصویب شد و قرار بود که در 23 آذرماه به دولت ابلاغ گردد، اما محمدباقر قالیباف آن را ابلاغ نکرد و رئیس‌جمهور نیز صراحتا اذعان کرد که چون این قانون مخالف خواست مردم است، آن را ابلاغ نخواهد کرد. گرچه در همین مسیر شاهد مصوبه شورای عالی امنیت ملی در جهت عدم ابلاغ و اجرای آن بودیم که نشان از آگاهی نسبت به موضوع داشت. هر چند که تندروها همچنان تلاش می‌کنند تا با فشار این قانون را به عرصه اجرا برسانند. مساله دیگر ماجرای وعده رئیس‌جمهور در حوزه رفع فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی بود که با موافقت‌ها و مخالفت‌های بسیاری مواجه شد. هر چند در ادامه مسیر شاهد رفع فیلتر پیامرسان واتساپ و اپلیکیشن گوگل پلی بودیم، اما همچنان رفع فیلتر سایر شبکه‌ها در هاله‌ای از ابهام است و هر چند بنا بود تا آخر اسفند تلگرام و یوتیوب نیز رفع فیلتر شوند اما همچنان خبری نیست و باید دیدی در سال جدید دولت چه برنامه‌ای برای این مساله مهم دارد.

*سیاست خارجی

در حوزه سیاست خارجی ایران در سال 1403 پر از اتفاقات مهم بود. عملیات وعده صادق 1 و حمله به مواضع رژیم صهیونیسیتی در پی حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق، ترور اسماعیل هنیه درست یک روز پس از مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران در خاک ایران، شهادت سیدحسن نصرا... دبیرکل حزب‌ا... لبنان در پی حملات هوایی اسرائیل با بمب‌های سنگر‌شکن به ضاحیه بیروت، عملیات وعده صادق 2 ایران و حمله مجدد به اسرائیل، شهادت یحیی سنوار فرمانده حماس از جمله اتفاقاتی بود که در عرصه سیاست خارجی رخ داد. البته نباید از آتش‌بس در غزه میان اسرائیل و حماس نیز به سادگی عبور کرد. از نکات دیگر نیز می‌توان به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نام برد که تمامی معادلات جهانی را بهم زد. ادعاهای وی در خصوص جنگ روسیه و اوکراین، جنگ غزه و مذاکرات هسته‌ای با ایران و از همه مهم‌تر نامه به رهبری از مهم‌ترین تحولاتی بود که در شش ماهه دوم سال 1403 رخ داد. حال باید دید روند امور در سال جدید چگونه پیش خواهد رفت.