سناریوی جدید علیه ایران

 با این حال، تاکنون صحت و سقم این نامه از سوی دستگاه دیپلماسی ایران تأیید نشده است. اگر چنین نامه‌ای ارسال شده باشد و لحنی تهدیدآمیز داشته باشد، به‌نظر می‌رسد هدف اصلی آن، ایجاد فشار بیشتر بر ایران برای بازگرداندن این کشور به میز مذاکره باشد، نه فراهم کردن بستری واقعی برای گفت‌وگو. در همین راستا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اخیراً در اظهاراتی اعلام کرده است که ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده و از چارچوب‌های تعیین‌شده در برجام خارج شده است. این موضع‌گیری در حالی صورت می‌گیرد که ایران بارها اعلام کرده گام‌های هسته‌ای‌اش در چارچوب حقوق بین‌الملل و در واکنش به نقض تعهدات برجامی از سوی طرف‌های غربی بوده است. به نظر می‌رسد مجموعه‌ای از اقدامات در حال شکل‌گیری است تا فشارها بر ایران را افزایش دهد و افکار عمومی جهان را علیه سیاست‌های هسته‌ای ایران تحریک کند. یکی از ابزارهای اصلی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران، استفاده از شورای امنیت سازمان ملل است. این شورا جلسات دوره‌ای هر شش ماه یک‌بار درباره تعهدات هسته‌ای ایران برگزار می‌کند و آمریکا و متحدانش تلاش دارند از این بستر برای اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی جدید استفاده کنند. با این حال، تحقق چنین سناریویی چندان آسان نخواهد بود، زیرا چین و روسیه، دو عضو دائم شورای امنیت، همواره در برابر فشارهای غرب علیه ایران مقاومت کرده‌اند و احتمالاً این بار نیز مانع از اقدامات تنبیهی جدید خواهند شد. از سوی دیگر، اگر کشورهای غربی واقعاً به‌دنبال مذاکره با ایران باشند، گام نخست برای بازگرداندن تهران به میز مذاکره، بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم‌های یک‌جانبه است. در شرایطی که ایران تحت تحریم‌های شدید اقتصادی قرار دارد و با تهدیدهای مداوم مواجه است، بازگشت به مذاکره بدون دریافت تضمین‌های کافی، منطقی به‌نظر نمی‌رسد. ایران بارها تأکید کرده که تنها در صورتی حاضر به مذاکره خواهد شد که ابتدا تحریم‌ها به‌طور کامل لغو شوند و سپس چارچوب مشخصی برای مذاکرات آتی تعیین شود. در مجموع، به‌نظر می‌رسد هدف اصلی غرب از افزایش فشارها، ایجاد فضایی روانی برای گرفتن امتیاز از ایران، بدون ارائه امتیازی متقابل است. اما تجربه نشان داده است که ایران در برابر فشارهای خارجی، مواضع اصولی خود را حفظ خواهد کرد و تحت هیچ شرایطی، حاضر نخواهد شد در فضایی غیرمنصفانه و تهدیدآمیز به مذاکره تن دهد. اکنون باید دید که در ماه‌های آینده، این بازی دیپلماتیک چگونه پیش خواهد رفت و آیا طرف‌های غربی حاضر به تغییر رویکرد خود خواهند شد یا نه.

* حسن هانی‌زاده

کارشناس روابط بین‌الملل