اسنپ‌بک و افزایش تنش‌ها

اتحادیه اروپا در این بیانیه نسبت به برخی از این گمانه‌زنی‌ها ابراز نگرانی کرده و خواستار تعامل بیشتر ایران با آژانس شده است. در این میان، یکی از مهم‌ترین تهدیدهایی که ایران با آن مواجه است، خطر فعال‌سازی مکانیزم اسنپ‌بک است. اگر مکانیزم اسنپ‌بک فعال شود، کشورهایی که تاکنون برای حفظ روابط اقتصادی خود با ایران تلاش می‌کردند، ناچار به قطع همکاری می‌شوند. در چنین وضعیتی، شرایط سخت‌تر شده که نه‌تنها از نظر اقتصادی بلکه از نظر دیپلماتیک نیز آسیب‌پذیری قابل توجهی ایجاد خواهد کرد. نکته مهم‌تر این است که در صورت بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، زمینه برای اقدام علیه ایران فراهم می‌شود. به بیان دیگر، با فعال شدن اسنپ‌بک، دست شورای امنیت برای اعمال فشارهای بیشتر باز شده و احتمال رویارویی‌های خطرناک افزایش می‌یابد. در کنار تهدیدات خارجی، نمی‌توان مشکلات داخلی ناشی از افزایش تحریم‌ها را نادیده گرفت. تحریم‌های چنددهه گذشته موجب شده‌ که ایران در مسیر توسعه جهانی به اهداف خود نرسد. ایران که روزگاری به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در منطقه شناخته می‌شد، اکنون با چالش‌های جدی در زمینه اقتصادی، صنعتی و سرمایه‌گذاری مواجه است. به نظر می‌رسد که بهترین راهکار برای جلوگیری از تشدید بحران، استفاده دقیق و حداکثری از توان دیپلماسی است. باید از این ظرفیت برای یافتن راه‌حلی مناسب بهره برد و از تشدید تنش‌ها جلوگیری کرد. تردید نیست که سیاست خارجی موفق، آن سیاستی است که بتواند با کمترین هزینه، بیش‌ترین منافع را برای کشور به همراه داشته باشد. در شرایطی که فشارهای خارجی رو به افزایش است، موثرترین راه، تمرکز بر امکانات وسیع دیپلماسی کشور است که می‌تواند از افزایش تنش جلوگیری کرده و نیز فرصت‌های جدیدی برای کشور فراهم کند. زمان آن رسیده است که صدای یکسانی از داخل کشور به بیرون مخابره شود و افراد غیر مسئول از گمانه‌زنی و تند کردن فضا بپرهیزند. این افراد باید توجه کنند که سخنان غیر رسمی آنها ممکن است موجب افزایش نگرانی در دیگر کشورهای جهان شده و هزینه را برای کشور بالا ببرد. هرگونه تصمیم‌گیری درباره آینده کشور باید با در نظر گرفتن واقعیت‌ها و در راستای تأمین منافع ملی باشد. فعال شدن مکانیزم اسنپ‌بک می‌تواند پیامدهای سختی برای ایران داشته باشد و تنها راه جلوگیری از آن، اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و تعامل سازنده در عرصه بین‌المللی است.

* فریدون مجلسی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل