وفاق ملی خوش خیالی سیاسی است

 این در حالی است که شایعات مختلفی درباره احتمال استعفای برخی وزرا و مقامات ارشد دولت پزشکیان نیز به گوش می‌رسد. شایعاتی که البته هنوز رنگ واقعیت به خود نگرفته و مشخص نیست تنها شایعه است و یا ریشه در واقعیت دارد. با این وجود آنچه مشخص است این است که دولت پزشکیان علاوه بر چالش‌های مهم بین‌المللی و داخلی، از این به بعد با چالش‌های درونی نیز دست و پنجه نرم خواهد کرد. استیضاح عبدالناصر همتی در حالی که تنها18 روز تا پایان سال باقی مانده بود و اقتصاد کشور در وضعیت ملتهب و غیر قابل پیش‌بینی قرار داشت بدون تردید نقطه عطفی در دولت چهاردهم خواهد بود. جایی که پزشکیان یا باید هرچه زودتر این چالش‌های درونی را مرتفع کند یا اینکه منتظر تبدیل شدن این چالش‌ها به بحران کارآمدی باشد. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی پیامدهای استیضاح همتی و استعفای ظریف با سیدمصطفی هاشمی‌طبا فعال سیاسی گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید.

*پیامدهای استیضاح همتی و استعفای ظریف برای دولت پزشکیان چه خواهد بود؟

مهم‌ترین پیامد این اتفاقات این است که آقای پزشکیان دیر یا زود متوجه خواهد شد که در انتخاب برخی افراد اشتباه کرده است. واقعیت این است که کسانی که به عنوان وفاق وارد کابینه شده‌اند کلیت کابینه را با مشکل ایجاد کرده است. اینکه مدیران دولت به هر شکلی تغییر کند مسأله مهمی نیست. آنچه در شرایط کنونی حائز اهمیت است این است که تصمیم‌گیران باید متوجه باشند که چالش‌ها و بحران‌های داخلی و خارجی ما را که سال‌هاست در کشور وجود دارد، نه آقای همتی می‌تواند حل کند و نه کسی که قرار است به جای وی به عنوان وزیر اقتصاد معرفی شود. از سوی دیگر انتظارات روزافزونی که از دولت و نظام سیاسی وجود دارد باید درک شود که این انتظارات به چه مسائلی ارتباط دارد و مردم دنبال چه چیزی هستند. تا زمانی که این مسائل به خوبی درک نشود، شرایط تغییر چندانی نخواهد کرد و مشکلات برقرار خواهد بود. کشور سال‌هاست که در شرایط تحریم و محاصره اقتصادی قرار دارد. به هر حال این وضعیت که قرار نیست تا ابد ادامه پیدا کند، امکان آن هم وجود ندارد که تا ابد ادامه داشته باشد. در شرایط کنونی آنچه اهمیت دارد این است که در داخل و خارج سیاست یکسان داشته باشیم. دوگانگی در این مورد بسیار ضربه زننده است. آنچه دولت باید انجام بدهد این است که مشکلات و مسائل کشور را برای افکار عمومی بازگو کند تا مردم بدانند دولت از مشکلات و ریشه آنها آگاه است.

*تحلیل شما از واکنش بازار سرمایه و اتفاقاتی که پس از استیضاح همتی در اقتصاد کشور رخ خواهد داد چیست؟

وضعیت اقتصادی کشور به شکلی است که بودن یا نبودن همتی تفاوتی نمی‌کند. روند حرکتی مجلس و دولت به شکلی است که تفاوتی نمی‌کند چه کسی وزیر اقتصاد باشد. اینکه آقای همتی وزیر باشد یا فرد دیگری جایگزین ایشان شود، تفاوتی در مشکلات اقتصادی ایجاد نخواهد کرد. تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری مجموعه حکمرانی باید بر مشکل متمرکز شود و سیاست‌های جدیدی باید در دستور کار قرار بگیرد. آقای قالیباف در جایی عنوان کردند که باید تصمیمات سخت و بزرگی برای آینده کشور گرفته شود. من هم همین اعتقاد را دارم که تصمیم‌گیران جامعه باید تصمیمات بزرگی بگیرند. البته تاکنون اینگونه تصمیم‌گیری نشده و من معتقدم که هرچه زمان بگذرد، تصمیم‌گیری سخت‌تر خواهد شد.

*چرا؟

در مرحله نخست باید عنوان کرد برخی از مدیران و مسئولان از گرفتن تصمیمات سخت هراس دارند. اگر قرار است مشکلات کشور حتی در شرایط غیرتحریمی حل شود باید چند اتفاق مهم در روند تصمیم‌گیری‌های کشور رخ بدهد. نخست اینکه مردم باید در جریان قرار بگیرند که بار سنگینی بر دوش آنها گذاشته شده و باید با دولت همراه باشند. دوم اینکه باید جلوی رانتخواری، قاچاق و هرزه‌گردی اقتصادی در کشور گرفته شود و این مرحله، از جمله سخت‌ترین مراحل انجام کار است. از سوی دیگر مسئولان تصمیم‌گیر و دولتمردان باید نشان دهند که می‌توانند در لحظات سخت، تصمیم‌های بزرگ بگیرند و از این کار هراس ندارند. در حقیقت آن چیزی که در شرایط کنونی در دستور کار قرار دارد عبارت «حالا بذار ببینیم چی میشه» است. به همین دلیل باید گفت تا وقتی چنین نگاهی وجود داشته باشد، اصلا تفاوتی نخواهد کرد که چه کسی در راس قرار داشته باشد، آقای همتی یا غیر او تفاوتی نمی‌کند و مشکلات همچنان پابرجا خواهد بود. این تلقی بسیار ضربه‌زننده است و اگر در بین مردم این نگاه وجود داشته باشد، دولت باید هرچه زودتر مسائل را برای مردم باز کند تا مردم بدانند که دولتمردان چنین نگاهی ندارند و وقت‌کشی نمی‌کنند.

 آقای قالیباف در جایی عنوان کردند که باید تصمیمات سخت و بزرگی برای آینده کشور گرفته شود. من هم همین اعتقاد را دارم که تصمیم‌گیران جامعه باید تصمیمات بزرگی بگیرند

*نمایندگان مجلس روی استیضاح همتی مانور تبلیغاتی زیادی دادند. آیا وظیفه مجلس نسبت به مشکلات اقتصادی مردم تنها استیضاح وزیر است و یا وظایف دیگری نیز دارد؟ مجلس دوازدهم چقدر به این وظایف عمل کرده است؟

به اعتقاد من مجلس فعلی متفکر و پویا نیست و اگر مجلس به هر دلیلی پویا و متفکر نباشد، نمی‌تواند به فکر آینده کشور باشد. شاید برخی از این جمله ناراحت شوند و یا برخی نمایندگان گلایه داشته باشند، اما واقعیت این است که مجلس فقدان قدرت دوراندیشی و مصلحت سنجی جامعه است. نمایندگان تنها به فکر رأی‌آوری در دور بعدی هستند و به همین به آسانی می‌توانند وارد کارهای تبلیغاتی و پوپولیستی شوند. اگر نماینده‌ها نگاه کارشناسانه‌ای به استیضاح می‌داشتند باید قبل از استیضاح همتی از خود می‌پرسیدند که با این استیضاح قرار است چه اتفاقی رخ بدهد؟ این در حالی است که ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا دوباره سیاست فشار حداکثری را در مقابل ایران دنبال خواهد کرد و این احتمال نیز وجود دارد برای صادرات نفت ایران مشکلات جدیدی ایجاد کند. کشورها ما مدت‌هاست وارد یک جنگ تمام‌عیار اقتصادی شده است. به همین دلیل اقتصاد ما باید یک اقتصاد جنگی باشد. از اقتصاد جنگی نیز نمی‌توان انتظار اقتصاد رفاه داشت. مقام معظم رهبری درباره عدم مذاکره با آمریکا عنوان کردند دلیل من برای طرح این موضوع تجربه است. این تجربه در زمینه اقتصادی نیز وجود دارد. تجربه نشان داده که با سیاست‌های اقتصادی که تاکنون در پیش گرفته‌ایم نمی‌توانیم به نتیجه برسیم و بلکه باید روش و سیاست‌های اقتصادی خود را تغییر دهیم.

*پس از استیضاح همتی برخی رسانه‌ها از پایان وفاق مورد نظر پزشکیان صحبت کردند. آیا با این اتفاق در گفتمان وفاق ملی پزشکیان شکاف ایجاد خواهد شد؟

اصلا وفاقی از ابتدا شکل نگرفته بوده که امروز بخواهد به پایان برسد. اینکه آقای پزشکیان چند نفر از جریان سیاسی مقابل را در کابینه خود انتخاب کرده به معنای وفاق نیست و بلکه وفاق یک طرفه است. در واقع پزشکیان وارد جاده وفاق یک طرفه شده است. وفاق باید دو طرفه باشد و به همان اندازه که برای پزشکیان هزینه سیاسی دارد، باید برای طرف مقابل به همان اندازه هزینه داشته باشد. این در حالی است که همه هزینه‌های وفاق ملی برعهده پزشکیان افتاده و جریان مقابل تنها دولت را تحت فشار قرار می‌دهد تا به اهداف خود برسد. به همین دلیل معتقدم وفاقی شکل نگرفته که قرار باشد به پایان برسد. آن چیزی که امروز به عنوان وفاق ملی مطرح می‌شود بیشتر تصور و گمان آقای پزشکیان است. امروز ما در بخش‌های مختلف مشکل داریم و مشکل تنها مختص به اقتصاد نیست. ما امروز در محاصره بحران‌های مختلف قرار داریم. بحران نیز به شرایطی گفته می‌شود که روال معمولی نمی‌تواند جوابگوی آن باشد و نیاز به اقدامات فوق‌العاده دارد. به عنوان مثال هنگامی که کرونا وارد کشور شد ما با یک وضعیت فوق‌العاده مواجه شدیم که نیازمند اقدامات فوری و فوق‌العاده بود. در شرایط کنونی نیز ما در چنین وضعیتی قرار گرفته‌ایم. این در حالی است که برخی تصمیم‌گیران به شکلی عمل می‌کنند که انگار در شرایط عادی قرار داریم. به همین دلیل بحران‌ها در حال تشدید شدن هستند. نکته دیگر اینکه مشکل اقتصاد کشور خارجی نیست و آنچه باعث شده اقتصاد ما ضعیف شود هرج و مرج در تصمیم‌گیری و سوءمدیریت بوده است. به اندازه‌ای که سیاست‌های اشتباه به ما ضربه زده، تحریم‌ها و فشار‌های بین‌المللی ضربه نزده است. اگر قرار است آقای پزشکیان اقدام موثری در این زمینه انجام بدهد باید جلوی ریخت و پاش‌ها و هدر رفتن سرمایه‌های کشور را بگیرد و در عین حال سیاست‌های اشتباه گذشته را تصحیح کند. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی و حل مشکلات کشور خوشبین بود.