تغییر در معادلات قدرت در منطقه

بنابراین این دگرگونی در نظام بین‌المللی و مخصوصا به‌هم خوردن معادلات قدرت در منطقه از هفتم اکتبر شروع شد و بعد از جنایات اسرائیل و تغییرات پشت‌سر هم و تحولات سوریه، حزب‌ا... و حماس و دست آخر هم حزب دموکرات پ‌ک‌ک که آقای عبدا... اوجالان آن را منحل اعلام کرد، موضوع بسیار مهمی است و نشان می‌دهد که منطقه ما به سمت یک دگرگونی حرکت می‌کند و باید به این موضوع اینگونه نگاه کنیم که ما نمی‌توانیم جدا از این دگرگونی‌ها و تغییر و تحولات منطقه‌ای باشیم. اگر کنار بکشیم، جا خواهیم ماند و این جاماندگی به مشکلات و انزوای ما منجر خواهد شد و مشکلات اقتصادی‌مان بیشتر می‌شود. از این رو ناچاریم با تغییرات عمده‌ای که در فضای منطقه‌ای و بین‌المللی رخ داده، همراه شویم. یکی از مشکلات عمده دنیای غرب، مسأله اوکراین بود که اروپایی‌ها از ترس روسیه ناچار بودند که کمک‌های سخاوتمندانه‌ای به زلنسکی بکنند هرچند او چندان موفق نبود و به همین دلیل میزان محبوبیتش کاهش پیدا کرد. با آمدن ترامپ شکاف‌های بین‌المللی عمیق‌تر و دچار چندپارگی شده و ملاقات ترامپ با همتای اوکراینی‌اش به نفع آمریکاست چون می‌تواند با برداشت از منابع زیرمینی از معادن کمیاب اوکراین استفاده کند. جالب اینکه آمریکا ادعا کرده که 350 میلیارد دلار در طول جنگ به اوکراین کمک کردیم و حالا قرار است این مبلغ از برداشت منابع کمیاب اوکراین کم شود! همین مسأله هم باعث شد که به ناخشنودی اروپایی‌ها بینجامد و در دیدار ماکرون و ترامپ هم مطرح شد و امانوئل ماکرون با تکان دادن سر تائید کرد که ظاهرا هیچ راهی جز این وجود ندارد و ترامپ دارد رفته‌رفته به همه آرزوهای دست نیافتنی‌اش دست می‌یابد. بنابراین مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که وضعیت جهانی در حال تغییر است مخصوصا اوضاع منطقه به سرعت تغییر می‌کند و ما باید با حفظ منافع خود، با این مسأله همراه شویم. مساله اصلا باج دادن یا ندادن نیست، نمونه بارز عبدا... اوجالان است که بعد از 25 سال زندانی بودن در برابر وضعیت جدید تغییر رویه داد و این تغییر رویه موجب شد در سوریه امکان ایجاد یک حاکمیت ملی بیشتر شود. از این رو دیپلماسی سنتی و مبتنی بر نگرش‌های ثابت و غیرمنعطف دیگر پاسخ نمی‌دهد و ما باید با آگاهی کامل در راه دیگری قدم برداریم. دیپلماسی وسیله‌ای است برای غلبه بر مشکلات بزرگ. اگر دشمنی هم وجود داشته باشد، بازهم راه دیپلماسی به کلی بسته نیست و موارد متعددی از این موضوع را در جهان شاهد بوده‌ایم. یعنی ما باید وارد دیپلماسی شویم و راه دیگری نیست. کم و کاست ماجرا را می‌توانیم در دیپلماسی بالا و پایین کنیم. تحرکات پنهانی، دیپلماسی و خاموشی بین ما و آمریکا شکل گرفته است. سفر وزیر امور خارجه روسیه نشانه امیدی است همان‌طور که برخی کشورهای منطقه مثل قطر و عربستان سعودی به دنبال این هستند که سطح تنش بین ایران و آمریکا را کاهش دهند تا به نتایجی برسیم. چون به هیچ وجه فضا برای تداوم سیاست انتقام‌جویانه مهیا نیست.

* علی بیگدلی

استاد دانشگاه