طرح اعراب برای اداره غزه

 این اظهارات موجی از نگرانی و وحشت را در دنیای عرب به وجود آورد، زیرا این گمان را تقویت می‌کرد که ترامپ قصد دارد اعراب را تحت فشار قرار دهد و به اسرائیل این امکان را بدهد که مردم غزه را از سرزمین خود بیرون کند. چنین سخنانی از سوی ترامپ به‌ویژه در میان رهبران کشورهای عربی که مستقیماً با مسئله فلسطین و امنیت منطقه درگیر هستند، واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت. در واکنش به این اظهارات، پادشاه اردن به آمریکا سفر کرد و با ترامپ دیدار داشت. پس از این دیدار، ترامپ با رهبران کشورهای عربی دیگر، از جمله رئیس‌جمهور مصر، رایزنی‌هایی انجام داد. مصر نیز به دلیل هم‌مرزی با غزه و نقش تاریخی خود در تحولات فلسطین، در برابر چنین طرح‌هایی حساسیت ویژه‌ای دارد. در نهایت، آمریکایی‌ها اعلام کردند که هیچ طرحی برای غزه وجود ندارد و ترامپ نیز از موضع خود عقب‌نشینی کرد. او اظهار داشت که هیچ اجباری برای ترک غزه در کار نیست. هرچند که ترامپ فردی متناقض است و ممکن است در آینده موضع دیگری اتخاذ کند، اما در حال حاضر به نظر می‌رسد که فشارهای کشورهای عربی و واکنش‌های بین‌المللی او را وادار به تغییر موضع کرده است. آنچه مسلم است، کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، امارات، مصر و اردن در واکنش به این موضوع، نشستی اضطراری برگزار کردند و طرحی را آماده ساختند تا در صورت سفر ترامپ به عربستان برای دیدار با پوتین، این طرح به او ارائه شود. این نشان می‌دهد که کشورهای عربی به دنبال مدیریت بحران غزه از طریق یک رویکرد هماهنگ هستند تا مانع از هرگونه فشار یا طرح یک‌جانبه از سوی آمریکا شوند. نگارنده معتقد است که آمریکایی‌ها از طرح اولیه خود عقب‌نشینی کرده‌اند، اما این به معنای پایان ماجرا نیست. در گذشته، مصری‌ها طرحی ارائه داده بودند که بر اساس آن، ۷۰ درصد غزه با کمک مالی کشورهای عربی بازسازی شود و ۳۰ درصد باقی‌مانده توسط سایر کشورها تأمین گردد. چنین طرحی اگرچه از نظر اقتصادی می‌تواند به بهبود شرایط غزه کمک کند، اما سؤالاتی در مورد آینده سیاسی این منطقه و نقش گروه‌های فلسطینی مانند حماس مطرح می‌کند. با توجه به روابط حسنه میان آمریکا و کشورهای عربی، به نظر می‌رسد عربستان بتواند ترامپ را قانع کند که بازسازی غزه بر عهده اعراب باشد. با این حال، اجرای چنین طرحی احتمالاً مشروط به ارائه امتیازاتی به ترامپ خواهد بود. بازسازی غزه نه‌تنها به منابع مالی هنگفت نیاز دارد، بلکه به هماهنگی‌های گسترده میان کشورهای عربی، آمریکا و سایر بازیگران منطقه‌ای نیز وابسته است. از سوی دیگر، ترامپ احتمالاً از اعراب خواهد خواست که در ازای اجرای این طرح، گام‌هایی در جهت عادی‌سازی روابط با اسرائیل بردارند. در چنین شرایطی، آینده غزه نه‌تنها به سیاست‌های آمریکا و اسرائیل، بلکه به چگونگی تعامل کشورهای عربی با این مسئله نیز بستگی خواهد داشت.

* عبدالرضا فرجی‌راد

تحلیلگر مسائل بین‌الملل