​لزوم قوانین بازدارنده‌تر برای کاهش تصادفات

این تصادفات متاسفانه در روزهای تعطیل و پایانی هفته بیشتر است. جمعه‌ها با مرور تیتر خبرها با خود می‌گویم که کاش امروز خبری از تصادف تازه نباشد، اما این آرزو با دیدن اولین خبر تلخی که می‌خوانم بر باد می‌رود. تلخ‌ترینش در هفته‌های اخیر، خبر واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان کرمانی بود، که سبب مرگ چهار دانش‌آموز دختر، یک مربی و یک پسربچه شد. طبق اعلام هلال احمر، دلیل واژگونی این اتوبوس، نقص فنی ترمز بود. اما این تنها حادثه‌ای نبود که اتفاق افتاد. همین امروز خبر حداقل دو تصادف را خواندم، که متاسفانه منجر به فوت افراد شد.

حالا با نزدیک شدن به تعطیلات نوروز، که اغلب افراد تصمیم به سفر می‌گیرند تا از تعطیلات دوهفته‌ای خود، نهایت استفاده را کنند، متاسفانه هر سال شاهد حجم بالای تصادفات جاده‌ای هستیم. امسال با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی، پلیس راهور تصمیم به افزایش 30درصدی نرخ جریمه‌ها در این ایام گرفته است، تا شاید راه‌حلی برای کاهش تصادفات جاده‌ای باشد. هرچند این راه‌حل، شاید در کوتاه مدت اثرگذار باشد، اما نیازمند اقدام جدی‌تری هستیم.

دلایل حجم بالای تصادفات در ایران، چندگانه و پیچیده است و نمی‌توان تنها به یک عامل در این میان اکتفا کرد. بخشی از آن برمی‌گردد به عوامل انسانی، مانند سرعت و سبقت غیرمجاز و یا خواب آلودگی و خستگی رانندگان، بخشی از آن مربوط به جاده‌های ناایمن و معابر خطرآفرین است و بخش دیگری از آن هم به دلیل کیفیت نه چندان استاندارد و نامناسب خودروهای تولید داخل است. حالا باید دید آیا این افزایش جریمه‌ها اثرگذاری چندانی در کاهش تصادفات خواهد داشت، یانه؟ رئیس پلیس راهور خبر از برخورد و نظارت جدی‌تری با متخلفان داده است.

سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا از افزایش نرخ جریمه در ایام نوروز خبر داد ‌و گفت: نرخ جریمه در نوروز یک سوم بیشتر از ایام عادی اعمال خواهد شد.

رئیس پلیس راهور فراجا با اشاره به حادثه تلخ کرمان گفت: همان‌طور که با تعاونی متخلف و مرکز معاینه فنی که بدون بررسی، مجوز معاینه فنی برای اتوبوس مستعمل صادر کرده بودند برخورد شد، از این پس نیز با هرگونه ترک فعل یا کوتاهی شرکت‌های حمل‌ونقل که منجر به وقوع تصادفات شود، برخورد جدی خواهیم داشت. این نظارت‌ها در ایام عید پررنگ‌تر خواهد شد.

تلاش در راستای جلوگیری از تصادفات

در همین راستا، رئیس سازمان اورژانس کشور هم با تاکید بر اینکه روند افزایش شمار مصدومان و معلولان حوادث ترافیکی نگران‌کننده است، گفت: باید تلاش ما معطوف به جلوگیری از تصادفات باشد.

جعفر میعادفر، به کاهش ۱۰ درصدی مرگ و میر در بهار امسال نسبت به سال قبل اشاره کرد و گفت: مصدومان ترافیکی روبه افزایش است که نیازمند اقدامات جدی است.

میعادفر، کاهش واژگونی در ۳۰ کیلومتری مناطق شهری را ناشی از ایجاد استراحتگاه و تفرجگاه‌ها دانست و اضافه کرد: این مساله باید تقویت شود.

در همین راستا، هرمز ذاکری، کارشناس ایمنی ترافیک، درباره افزایش نرخ جریمه‌ها سبب کاهش به «آرمان‌ملی» گفت: جریمه و یا اعمال مقررات یکی از الزامات مدیریت ترافیک، ایمنی است و قطعا اثرش در کاهش تصادفات هست. این یک اصل پذیرفته شده، هم در ایران و هم در دیگر کشورهای جهان است و تجربه هم این را ثابت کرده است. اینکه تا چه حد اثرگذار است، باید مطالعاتی در قبل و بعد افزایش جریمه‌ها صورت گیرد و بتوان براساس آن نظر قطعی داد. نکته‌ای که دارد این است که ببینید ما جریمه‌ها را به هر میزانی که می‌خواهیم انجام دهیم، اینکه آیا اکنون عدد جریمه‌ها عدد مناسبی است یا نه، مثلا جریمه سرعت غیرمجاز بر فرض مثال، 500هزارتومان، این بهتر است یا عدد بیشتر مثلا بالای یک میلیون تومان، یک بحث مقایسه‌ای با جهان است، اکنون عددی که سال گذشته افزایش پیدا کرد، به لحاظ مقدار مطلق عدد جریمه‌ها، باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، شرایط اجتماعی، به نظر در مقایسه با دیگر کشورها و تناسباتی که ما در نظر می‌گیریم، عدد مناسبی است.

میزان کشف تخلف مهم است

وی درباره اثرگذاری اعمال جریمه‌ها نیز افزود: بحث اثرگذاری آن، مساله دیگری است. مساله اعمال مقررات، به‌خصوص در جرایم حادثه ساز، به ویژه مثلا در بحث سرعت، بحث کشف تخلف است. شما راننده را هم شناسایی کنید و جریمه را هم پرداخت نکند، آن جریمه اثرچندانی نخواهد داشت و این را مطالعات نشان می‌دهد و ما در ایران هم یک مطالعه مشترکی با سازمان جهانی بهداشت داشتیم که این مساله را نشان می‌داد. شما باید درصد بالایی از تخلفات را کشف کنید، از این 50 درصد، باید بالای 50 درصد جریمه‌ها را در زمان مناسب پرداخت کنند، که این جریمه‌ها اثرگذار باشد. آیا ما این میزان کشف تخلف را داریم؟ آیا اصلا می‌دانیم چه میزان تخلف انجام می‌شود یا نه؟ این نکته‌ای است که نه تنها در ایران بلکه در همه جای دنیا باید مدنظر قرار بگیرد. پس جریمه و اعمال مقررات ابزار پلیس راه به عنوان مسئول اعمال مقررات در کشور است. اثرگذاری‌اش برمی‌گردد به میزان کشف تخلف. برمی‌گردد به اینکه جریمه در زمان مناسب پرداخت شود و آن زمان است که می‌شود بررسی کرد که چه میزان تخلفات کاهش پیدا کرده است و بعد بعنوان نتیجه نهایی یا خروجی نهایی که کاهش تصادف و کشته است، و بسنجیم که آیا اثرگذار بوده است یا نه، در کنار سایر پارامترهایی که در مدیریت ترافیک و ایمنی نیاز هست.

بازه زمانی طولانی پرداخت جریمه

ذاکری درباره اینکه شرایط اکنون ایران، درباره جریمه‌ها و قوانین رانندگی افزود: همه می‌دانیم که ما یک بازه زمانی دو ماهه برای پرداخت جریمه داریم. این دوره زمانی بلندمدتی است وقتی آن را با دیگر کشورها مقایسه می‌کنیم. پس آن کشف تخلف که در بالا ذکر کردیم اگر انجام شود، در بازه زمانی مناسبی پرداخت نمی‌شود، که راننده احساس کند تحت کنترل و نظارت است و آن کشف تخلف و اعمال مقررات اثرگذار بوده است.

این کارشناس ایمنی ترافیک، در ادامه بیان کرد: مساله بعدی این است که میزان کشف تخلف اکنون چقدر است؟ آیا درصد مناسبی از متخلفان تخلفات حادثه ساز، آیا شناسایی می‌شوند و اعمال جریمه می‌شوند و آیا پرداخت انجام می‌دهند؟ به‌نظر می‌آید طبق بررسی‌هایی که صورت گرفته است، طبق آمار و ارقام، نشان می‌دهد که ما در کشف تخلف آنقدر موفق عمل نکرده است. این مساله دلیل بر ضعف عملکرد پلیس راهور نیست. به هرحال ما نیاز به تکنولوژی و نیروی انسانی داریم. باید همه این پارامترها و زیرساخت‌ها انجام بشود، تا آن میزان کشف صورت بگیرد. اما شرایط کشف تخلف و به خصوص پرداخت، شرایط محکمی که ما باید اعمال کنیم تا انجام شود، در ایران قوانین ما این اجازه را چون نمی‌دهد و بازه زمانی طولانی مدت است و پرداخت در زمان مناسبی صورت نمی‌گیرد، و به دلیل زیرساخت‌ها و تجهیزات ضعیف و حتی دوربین‌هایی که باید وزارت راه و شهرسازی و شهرداری‌ها کار بگذارند، زیرساخت‌ها مناسب نیست، که آن میزان کشف تخلف خوبی صورت بگیرد و باید قوانین ما اجازه دهد که این جریمه‌ها در بازه زمانی مناسب انجام شود، که اثرگذاری بیشتری داشته باشد.

ذاکری با اشاره به بار روانی افزایش جریمه‌ها گفت: افرایش جریمه اگرچه برای بازه زمانی کوتاه مدت اثر روانی دارد، اما در آن بازه زمانی کوتاه مدت، ما چه ارتقایی در زیرساخت‌ها، توان پلیس و توان راه و شهرسازی و شهرداری‌ها ایجاد می‌کنیم، که کشف تخلف هم صورت بگیرد؟ پس ما به همان میزانی که در گذشته کشف تخلف می‌کردیم، در ادامه هم در حالت خوشبینانه، همین میزان کشف تخلف را داریم، با همان قوانینی که داشتیم. پس اثرگذاری چندانی را نمی‌شود انتظار داشت. باید مقداری قوانین را تغییر داد که پرداخت جریمه اثرگذاری لازم را بر رفتار راننده داشته باشد.