فرصت مناسب برای ایران

 به نظر می‌رسد تئوری «مرد دیوانه» که گفته می‌شود ترامپ دارد آن نقش را ایفا می‌کند و همچون ریچارد نیکسون می‌خواهد با ایجاد هراس و ترس اهداف سیاسی خودش را نسبت به منطقه پیش ببرد؛ در مورد این رفتارها و مواضع دونالد ترامپ و حلقه تیم سیاسی و امنیتی که اطراف او هستند را در این چارچوب مورد بحث و ارزیابی قرار داد. آنها تصور می‌کنند با ایجاد اهداف در موضوعات مختلف حتی در قبال متحدان خودشان نیز می‌توانند از این طریق یک هدف حداکثری اعلام کنند و بتوانند به آن اهداف حداقلی خودشان دست پیدا کنند. درموضوعات مختلفی چون کانادا، مکزیک، پاناما، کلمبیا و روابطی که با اوکراین دارند تنظیم می‌کنند و نوع نگاهی که به بحران اوکراین و کنار گذاشتن اروپایی‌ها و حتی اوکراینی‌ها در مذاکرات سازش با پوتین دارند را باید در یک پکیجی بررسی کرد که به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران نیز در داخل این پکیج قرار دارد و آنها می‌خواهند ایران را وادار کنند به آن چارچوب‌هایی که آنها می‌خواهند در قبال موضوع هسته‌ای ایران و دیگر موضوعاتی که با ایران دارند را حل و فصل کنند و یا حداقل مدیریت کنند. سفر مارک روبیو به اسرائیل و مواضعی که در این سفر مطرح کرده نیز در این چارچوب قرار می‌گیرد که هرکدام از مقامات آمریکایی و اروپایی که به اسرائیل سفر می‌کنند، معمولا مواضع و دیدگاه‌هایی را مطرح می‌کنند که همسو و همراه با نخست وزیر اسرائیل است و بعد از آنکه تل‌آویو را ترک می‌کنند، آن مواضع و یا آن سیاست‌ها تکرار نمی‌شود ولی این بدان معنی نیست که وقتی مواضعی اعلام می‌شود و درصدد هستند با تعیین ضرب‌الاجل فضای ایران‌هراسی را در منطقه و جهان تشدید کنند، جمهوری اسلامی هم نباید این نوع موضع‌گیری‌ها را نادیده بگیرد. به نظر می‌رسد تحرکات سیاسی ایران باید در سطح منطقه و به‌خصوص در مناسبات با اروپایی‌ها جدی‌تر از گذشته پیگیری شود. به هر حال اروپایی‌ها مواضع و دیدگاه‌هایی را دنبال می‌کنند که با دولت ترامپ با چالش‌های جدی مواجه شده است. نوع رفتار و منش آنها در قبال تحرکاتی که آمریکایی‌ها در جهت پیشبرد مذاکرات سازش با روسیه در پیش گرفتند و نقشی برای اروپایی‌ها قائل نیستند، فضا و فرصتی را برای ایران ایجاد می‌کند که شاید بتواند در پرتو آن، از شدت تنش‌ها با اروپایی‌ها بکاهد. این نوع تحرکات به‌خصوص در فرصت زمانی بسیار محدودی که داریم و مواضعی که درخصوص دولت ترامپ مبنی بر عدم مذاکره در پیش گرفتیم خیلی مهم است. به نظر می‌رسد در عرصه دیپلماتیک عمومی و نوع مواضعمان با اروپایی‌ها خیلی جدی‌تر و پرتحرک‌تر باید در عرصه منطقه و جهان ظاهر شود. درحقیقت همه سناریوها در فرصت باقیمانده تا پایان عمر قطعنامه 2231 همچنان باید مدنظر قرار بگیرد و هیچ کدام از این سناریوها نمی‌تواند در جهت دوراندیشی و تدبیر برای خروج از این بحران نادیده گرفته شود.

* مرتضی مکی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل