مدیریت بازار یا مسَکنی موقت

این نوسانات، نگرانی‌هایی را در میان فعالان بازار ایجاد کرد، اما اقدام بانک مرکزی برای پیش‌فروش یک میلیون سکه طلا به عنوان یک پالس مثبت به بازار تلقی شد. انجام این اقدام، از سوی بانک مرکزی در گذشته نیز به عنوان یک راهکار برای ایجاد ثبات در بازار و کاهش قیمت‌ها معرفی شده است. پیش‌فروش بیش از یک میلیون قطعه سکه طلا با تاریخ سررسید مشخص، به وضوح تأثیرات مثبتی بر بازار داشت. به گفته کارشناسان، این اقدام باعث کاهش حباب سکه طلا به بیش از ۲۵ درصد و کاهش قیمت سکه به طور میانگین بیش از ۱۰ درصد شد و همزمان علاوه بر منفعت خریداران، به تعادل بازار نیز کمک کرد. با وجود تأثیرات مثبت پیش‌فروش سکه، این سؤال مطرح می‌شود که آیا این اقدام می‌تواند به عنوان یک درمان پایدار برای مشکلات بازار طلا و سکه تلقی شود یا تنها یک مسکن موقتی است؟

به گزارش «آرمان ملی»، سیدمحمد کسائیان کارشناس اقتصادی در این باره گفت: قیمت هر قطعه سکه با توجه به تاریخ سررسید آن در شیوه‌نامه، از شفافیت مناسبی برخوردار است که به افزایش اعتماد خریداران کمک می‌کند و قطعاً به بهبود نوسانات و ایجاد ثبات در بازار کمک می‌کند، اما باید توجه داشت که این روش ممکن است نتواند به طور کامل ریشه‌های مشکلات اقتصادی را حل کند. عواملی نظیر تورم، نوسانات ارزی و عدم تعادل در عرضه و تقاضا همچنان می‌توانند بر بازار تأثیرگذار باشند. در حقیقت اگرچه پیش‌فروش سکه در کوتاه‌مدت یک ابزار مؤثر است، اما برای ایجاد ثبات پایدار در بازار، نیاز به راهکارهای جامع‌تری است که به ریشه‌های اقتصادی و ساختاری مشکلات بپردازد.

هدف اصلی یا نتیجه موقت؟

او درباره تاثیرگذاری این روش هرازچندگاهی از سوی بانک مرکزی گفت: یکی از مهم‌ترین دلایلی که بانک مرکزی پیش‌فروش سکه را به‌عنوان یک ابزار اجرایی انتخاب می‌کند، کاهش حباب قیمتی در بازار است. در زمان‌هایی که قیمت سکه با فاصله زیادی از ارزش واقعی آن معامله می‌شود، حباب قیمتی شکل می‌گیرد. این حباب به دلیل افزایش تقاضا، کاهش عرضه، یا فعالیت‌های سفته‌بازانه ایجاد می‌شود. از این رو بانک مرکزی با پیش‌فروش سکه، عرضه را افزایش داده و در نتیجه از شدت تقاضا و هیجانات بازار می‌کاهد. این سیاست در دوره‌های گذشته نیز اجرا شده و در برخی مواقع توانسته اثرات مثبتی در کوتاه‌مدت داشته باشد. کسائیان درباره اینکه، آیا این کاهش حباب پایدار است یا تنها یک اثر موقتی دارد، گفت: تجربه نشان داده که اگر پیش‌فروش سکه با سیاست‌های مکملی مانند کنترل بازار ارز همراه نباشد، ممکن است بعد از یک دوره کوتاه، بازار مجدداً دچار نوسان شود. از طرفی، وقتی بانک مرکزی اعلام می‌کند که قصد دارد بیش از یک میلیون قطعه سکه را پیش‌فروش کند، این پیام را به جامعه ارسال می‌کند که کنترل بازار در دست نهادهای رسمی است. همین موضوع می‌تواند از رفتارهای هیجانی مردم و سرمایه‌گذاران جلوگیری کند. اما این اعتماد عمومی زمانی پایدار می‌ماند که بانک مرکزی به تمام تعهدات خود در تحویل سکه‌های پیش‌فروش‌شده پایبند باشد.

چالش‌های احتمالی

این کارشناس درباره چالش‌های احتمالی این روش گفت: در سال‌های گذشته، تأخیر در تحویل سکه‌های پیش‌فروش‌شده باعث ایجاد نارضایتی در میان خریداران شد. اگر این بار نیز چنین اتفاقی رخ دهد، اعتماد عمومی نسبت به این سیاست کاهش پیدا کرده و حتی ممکن است تأثیر معکوس در بازار داشته باشد. بنابراین، اجرای صحیح این سیاست و پایبندی به وعده‌های داده‌شده، اهمیت زیادی در موفقیت آن دارد. وی توضیح داد: یکی از معضلات اصلی اقتصاد ایران، نقدینگی سرگردانی است که بدون هدف مشخص در حال گردش است. این نقدینگی زمانی که وارد بازارهایی مانند ارز، طلا، مسکن یا حتی خودرو می‌شود، باعث ایجاد نوسانات شدید قیمتی می‌گردد، پیش‌فروش سکه می‌تواند تا حدی این نقدینگی را جذب کرده و از ورود آن به بازارهای دیگر جلوگیری کند، اما این راه‌حل زمانی موفق خواهد بود که خریداران، سکه‌های پیش‌فروش‌شده را تا زمان سررسید نگه دارند و آن را وارد بازار نکنند. در غیر این صورت، اگر خریداران به دنبال فروش سریع سکه‌ها و کسب سود کوتاه‌مدت باشند، این سیاست نه‌تنها کمکی به کنترل نقدینگی نمی‌کند، بلکه ممکن است باعث ایجاد موج جدیدی از نوسانات شود، البته در پیش فروش اخیر سکه، زمان تحویل سکه طولانی مدت‌تر اعلام شده است.

ریسک‌های پیش‌فروش

کسائیان تاکید کرد: اجرای موفقیت‌آمیز سیاست پیش‌فروش سکه، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت کارآمد است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، نحوه ثبت‌نام و تخصیص سکه‌ها به خریداران است، اگر فرآیند ثبت‌نام پیچیده یا همراه با مشکلات فنی باشد، ممکن است موجب نارضایتی عمومی شود. از طرفی میزان تقاضا برای پیش‌فروش سکه نیز می‌تواند چالشی جدی باشد. اگر تقاضا کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده باشد، این سیاست موفق نخواهد بود و ممکن است باعث کاهش درآمدهای بانک مرکزی شود. از طرف دیگر، اگر تقاضا بسیار زیاد باشد، بانک مرکزی باید اطمینان حاصل کند که توانایی تأمین تمام سکه‌های وعده‌داده‌شده را دارد.

سیدمحمد کسائیان: اگرچه پیش‌فروش سکه در کوتاه‌مدت یک ابزار مؤثر است، اما برای ایجاد ثبات پایدار در بازار، نیاز به راهکارهای جامع‌تری است که به ریشه‌های اقتصادی و ساختاری مشکلات بپردازد

تأثیر بر ذخایر طلا

این صاحبه‌نظر اقتصادی اضافه کرد: یکی از نگرانی‌های اقتصادی در مورد پیش‌فروش سکه، کاهش ذخایر طلای بانک مرکزی است. هر بار که بانک مرکزی سکه‌های بیشتری به بازار عرضه می‌کند، بخشی از ذخایر طلای خود را مصرف می‌کند. اگر این روند به‌درستی مدیریت نشود، در بلندمدت می‌تواند باعث کاهش پشتوانه ارزی و پولی کشور شود. از سوی دیگر، اگر ذخایر طلا کاهش یابد، بانک مرکزی در مواقع بحرانی، ابزارهای کمتری برای کنترل بازار خواهد داشت. به همین دلیل، لازم است که در کنار پیش‌فروش سکه، سیاست‌های دیگری نیز برای تقویت ذخایر طلای کشور اتخاذ شود.

تأثیر بر بازارهای دیگر

او درباره تاثیر پیش فروش سکه بر بازار کالاهای مصرفی و... گفت: در واقع، اگر سیاست پیش‌فروش موفق باشد و قیمت سکه کاهش یابد، این انتظار به وجود می‌آید که نرخ تورم در بخش‌های دیگر نیز کاهش پیدا کند. اما این تأثیرگذاری تا چه حد واقعی است؟ کاهش قیمت سکه به‌تنهایی نمی‌تواند بر قیمت کالاهای اساسی و هزینه‌های زندگی مردم اثرگذار باشد. عوامل دیگری مانند نرخ ارز، سیاست‌های پولی و وضعیت تولید داخلی نیز در تعیین سطح قیمت‌ها نقش دارند. بنابراین، پیش‌فروش سکه باید به‌عنوان بخشی از یک سیاست اقتصادی جامع در نظر گرفته شود، نه یک راه‌حل مستقل برای کنترل تورم. کسائیان معتقد است: پیش‌فروش سکه یکی از ابزارهای مهم بانک مرکزی برای کنترل بازار طلا و ارز است، این سیاست در کوتاه‌مدت می‌تواند به کاهش حباب قیمتی، افزایش اعتماد عمومی و جذب نقدینگی سرگردان کمک کند، اما اجرای موفق آن به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله مدیریت صحیح فرآیند پیش‌فروش، پایبندی به تعهدات، کنترل تأثیرات جانبی بر بازارهای دیگر و حفظ ذخایر طلای کشور، اگر بانک مرکزی بتواند این سیاست را به‌درستی اجرا کند، می‌توان انتظار داشت که بازار طلا و سکه تا حدی آرام‌تر شود. اما اگر این سیاست به‌درستی مدیریت نشود، ممکن است اثرات معکوس داشته باشد و حتی نوسانات بازار را افزایش دهد. در نهایت، پیش‌فروش سکه نمی‌تواند به‌عنوان یک راه‌حل دائمی برای مشکلات اقتصادی در نظر گرفته شود. این سیاست باید در کنار سایر ابزارهای اقتصادی، از جمله کنترل بازار ارز، سیاست‌های پولی مناسب و تقویت تولید داخلی اجرا شود. تنها در این صورت است که می‌توان به یک بازار باثبات و اقتصادی پایدار دست یافت.