مشکلات اقتصادی؛ عامل بی‌میلی جوانان به ازدواج

حتی اعطای وام‌های ازدواج هم نتوانست میل جوانان را به ازدواج، افزایش دهد. این درحالی است که اقتصاد نابسامان سال‌های اخیر، سبب شده است که دیگر جوانان انگیزه‌ای برای ازدواج نداشته باشند.

مشکلات معیشتی فراوانی که همه اقشار جامعه در سال‌های اخیر با آن دست به گریبان بودند، خانواده‌هایی را که ازدواج و یا عقد کرده بودند، را هم در شرایطی قرار داد، که برخی حتی توان آغاز و یا ادامه زندگی مشترک را هم نداشتند. به طوری که برخی از جوانانی که عقد کرده بودند، همچنان در خانه والدین خود ماندند، یا سال‌ها مجبور شدند برای اجاره خانه صبرکنند. حتی شاهد این مساله بودیم که برخی از این زوج‌های جوان، کانکس اجاره کردند و وسایل خود را به آنها سپردند، تا بتوانند در شرایطی مساعد‌تر، زندگی خود را آغاز کنند.

مسئولیت‌های سنگینی که ازدواج به‌خصوص از لحاظ اقتصادی بر دوش مرد خانواده می‌گذارد، آنقدر وزنش در سال‌های اخیر سنگین شد، که از تمایل مردان به زندگی مشترک کم کرد. حتی با وجودی که در بسیاری از خانواده‌ها، زنان هم برای تامین هزینه‌های زندگی پابه پای مردان کار کردند، همچنان در تامین هزینه‌های روزانه خود دچار مشکل هستند. این مساله باتوجه به افزایش سرسام‌آور هزینه اجاره‌های مسکن، سبب شد که آمار ازدواج به مقدار قابل توجهی در ایران کاهش یابد. به گونه‌ای که اغلب دهه شصتی‌ها که در دهه چهارم زندگی خود به سرمی‌برند، نه توان اقتصادی‌اش را دارند و نه انگیزه‌ای برای شروع زندگی مشترک دارند.

دولت با اعطای وام ازدواج به جوانان، سعی در ایجاد رغبت به ازدواج کرد. اما همین مساله هم سبب شد تا برخی برای دریافت این وام، تن به ازدواجی صوری دهند. به طوری که حالا علیرضا رحیمی، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان نیز نسبت به ازدواج‌های صوری برای دریافت وام، هشدار داده است.

هرچند مساله جوان امروز، مبلغ وام ازدواج نیست، زیرا این مبلغ حتی اگر در تامین بخش ناچیزی از هزینه‌های ازدواج مفید باشد، همچنان نمی‌تواند به عنوان پشتوانه‌ای برای ادامه زندگی تلقی شود. در جامعه‌ای که از بیکاری قابل توجهی رنج می‌برد، یک جوان اگر از بخت خوش، بتواند کاری بادرآمد متوسط هم پیدا کند، باز در تامین هزینه‌های شخصی خود هم دچار مشکل خواهد بود، حالا دیگر چه رسد به اینکه بخواهد زندگی یک نفر دیگر را هم تامین کند. فقط هزینه‌های خورد و خوراک دونفر در یک ماه را اگر حساب کند، به این نتیجه می‌رسد که اگر مجرد بماند، دردسرش کمتر است. از زنی که با امید و آرزو تن به ازدواج داده است، هم نمی‌شود انتظار داشت که با هر شرایطی کنار بیاید. علیرضا رحیمی، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، نیز با اشاره به برخی از آسیب‌های وام ازدواج، به مهر گفت: شکل فعلی وام ازدواج را قطعاً مطلوب نمی‌بینم و باید به نحو مطلوب تغییر کند. در جاهای مختلف بعضاً اتفاق می‌افتد که دختر ۱۲، ۱۳ ساله به شکل صوری ازدواج می‌کند، یا کودک همسری اتفاق می‌افتد فقط برای اینکه بتوانند وام بگیرند. به نظر من کمک مستقیم به شکل وام ازدواج با وجود اینکه قانون است اما مطلوب نیست. به جای این باید به جوانان شغل بدهیم به جایی برسیم که بگوییم هر کسی که ازدواج می‌کند شغلش را ما ایجاد می‌کنیم.

شیوه‌های سنتی معرفی جوانان

در دوره‌های قبل‌تر و در شیوه‌های سنتی‌تر، افرادی در خانواده‌ها بودند، که جوانان را به هم معرفی می‌کردند. یعنی برخی زنان و یا مردان، دفتری داشتند که مشخصات جوانان به اصطلاح دم بخت را می‌گرفتند و یادداشت می‌کردند و این افراد را به هم معرفی می‌کردند. این مساله شاید تا همین چندسال قبل هم اتفاق می‌افتاد. خانمی که خودش تا چندسال قبل جوانان را به هم معرفی می‌کرد، دراین باره به «آرمان‌ملی» گفت: من تا چندسال قبل با پرس و جو در اطراف و میان آشنایان، جوانان را به هم معرفی می‌کردم. به این صورت که ابتدا مشخصات خود فرد را می‌گرفتم و همچنین مشخصات همسر ایده‌آل از نظرش را و هردو را در دفتری می‌نوشتم و با دیدن جوانانی مناسب هم، شماره‌شان را می‌دادم تا ابتدا با هم آشنا شوند و اگر شرایط را مناسب دیدند، ازدواج کنند. هرچند در این میان بودند برخی جوانانی که تنها با هم آشنا می‌شدند و دوستی را به ازدواج ترجیح می‌دادند، اما در سال‌های اخیر، دیگر آن میل و رغبت گذشته برای ازدواج وجود ندارد. من حتی دختر جوان خودم هم بعد از چند سال عقد، از همسرش جدا شد. دیگر معیارهای ازدواج به سادگی گذشته نیست و با این وضعیت اقتصادی که روز به روز هم بدتر می‌شود ، جوانان تن به ازدواج نمی‌دهند. خلاصه اینکه من هم دفترم را جمع کردم!

شاید سایت‌های همسریابی هم به نوعی ادامه همان معرفی کردن‌های سنتی برای ازدواج در گذشته باشد، هرچند در همین سایت‌ها هم هستند افرادی که تنها به آشنایی و ارتباط با جنس مخالف اکتفا می‌کنند و تن به ازدواج نمی‌دهند. به طوری که گاه در خبرها شاهد آن بودیم که از زنان سوءاستفاده‌هایی صورت می‌گرفت، با این عنوان که قصد فرد ازدواج بوده، اما در نهایت مشخص شده است، که هدفش سوءاستفاده جنسی از زنان بوده است.

اینکه سایت‌های همسریابی تا چه حد می‌تواند در افزایش ازدواج اثرگذار باشد، مساله‌ای است که نمی‌توان به آن پاسخ روشنی داد، اما در گفت‌وگو با جوانانی که در سن ازدواج قرار دارند، و افرادی که حالا حتی با بالارفتن سنشان، همچنان میلی به ازدواج ندارند، این است که مشکلات اقتصادی آنقدر پررنگ است، که مساله یافتن همسر مناسب، در گزینه‌های بعدی قرار گرفته است.

مجوز فعالیت ۲۰۵ سایت همسریابی

در همین راستا، علیرضا رحیمی، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان گفت: در حال حاضر به ۲۰۵ مرکز همسریابی مجوز داده‌ایم و نظارت‌ها بر آن انجام می‌شود و هر گونه مشکلی داشته باشند، پاسخگو هستیم.

«علیرضا رحیمی» معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان در خصوص رویکرد این معاونت به فعالیت سایت‌های همسریابی گفت: یک گروه کارشناسی را با هدف بررسی میزان موفقیت این سایت‌های همسرگزینی تشکیل داده‌ایم و در حال ارزیابی هستیم تا مشخص شود، چه تعداد از این مراکز و سایت‌های همسریابی به افزایش ازدواج جوانان کمک می‌کنند. بسیاری از این پایگاه‌ها بسیار موفق هستند و چند نمونه از آن را شخصا مشاهده کرده‌ام که فعالیت بسیار خوبی دارند، اما در برخی موارد هم چندان موثر عمل نکردند و خروجی خاصی در بر نداشته‌اند.

معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ادامه داد: همچنین گسترش فضای مجازی یک فرصت است و باید از آن استفاده شود. از طرف دیگر این سایت‌های همسریابی می‌تواند آسیب‌ها و تهدید‌هایی را در پی داشته باشد و باید تلاش کنیم این تهدیدات را کمتر کنیم و طرح را به شکل مطلوبی پیش ببریم.

رحیمی خاطر نشان کرد: در حال حاضر به ۲۰۵ مرکز همسریابی مجوز داده‌ایم و نظارت‌ها بر آنها انجام می‌شود و هر گونه مشکلی داشته باشند پاسخگو هستیم. نیروی انتظامی و پلیس فتا باید مانع از فعالیت سایت‌های همسریابی شود که فاقد مجوز هستند، اما به شکل قانونی فعالیت می‌کنند. فعالیت مراکز همسریابی یک قانون است و مکلف هستیم آن را اجرا کنیم اما شاید بتوان این طرح را به شکل پیشرفته‌تری عملیاتی کنیم و در این راستا استفاده از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی داخلی می‌تواند مطلوب باشد.