اسبِ پیشتازِ هوش مصنوعی

نه تنها همیشه سرش در گوشی است، که حالا به قول خودش زبان انگلیسی‌اش هم پیشرفت قابل توجهی پیدا کرده است. دخترکی که 15سال بیشتر ندارد، اما یکی از رفقای نزدیکش، همین گوشی تلفن همراهش است، و بیشتر وقتش به گفت‌وگو با هوش مصنوعی می‌گذرد.

هوش مصنوعی یا artificial intelligenceکه به صورت مخفف AI نیز به کار می‌رود، هوشی است که توسط ماشین‌ها ظهور پیدا می‌کند. کاربردهای هوش مصنوعی، هر روز بیش از قبل، گسترش می‌یابد. در این میان سهم جوانان و نوجوانان در استفاده از این هوش، بیش از دیگران است.

اما استفاده از هوش مصنوعی، که کاربردهای فراوانی دارد، تنها محدود به نوجوانان نیست. برخی برای پرسیدن هر سوالی، در هر زمینه‌ای، از پزشکی گرفته تا راهنمای خرید کفش ورزشی و حتی قصه گویی برای فرزندشان را به هوش مصنوعی می‌سپارند. در میان همه محسناتی که هوش مصنوعی دارد، دچار معایبی نیز هست. مثلا اینکه نمی‌توان به طور کامل به گفته‌های این ماشین هوشمند، اعتماد کرد.

در همین راستا، کیوان نقره‌کار، کارشناس هوش مصنوعی به «آرمان‌ملی» گفت: بحث هوش مصنوعی که حسابی جای خود را در قلب طرفدارانش باز کرده است، در کنار تمام مزایایی که دارد، مانند هر تکنولوژی دیگری، مثل خود فناوری اطلاعات و ارتباطات، یک سری ملاحظاتی هم باید بر آنها مترتب شود، نیاز است هر فردی که از این فناوری استفاده می‌کند، این ملاحظات را هم در نظر بگیرد. ما اسمش را آسیب یا نقاط قوت و ضعف نمی‌گذاریم و ملاحظات می‌گذاریم، زیرا آنقدر فواید فناوری و تکنولوژی، به‌خصوص هوش مصنوعی زیاد است که حیف است که بخواهیم آن را با جملات منفی آغشته کنیم. در رابطه با هر مصرف کننده‌ای، حالا می‌تواند دولت باشد، یا صاحبان کسب و کار، یا فعالان صنایع فرهنگی، ورزشی، آموزشی، تا خانواده‌ها و حتی بچه‌ها، این ملاحظات متفاوت است. بخشی از این ملاحظات عمومی است و همه ذی‌نفعان استفاده کننده از حوزه هوش مصنوعی باید به آن توجه کنند، اما بخش دیگری از آن هم به تناسب هر استفاده کنند، تغییر می‌کند. یک سری ملاحظات اصلی و عمومی آن، بحث حفظ حریم شخصی و اطلاعاتی است که ما رد و بدل می‌کنیم. یکی دیگر از موضوعاتی که باید به آن توجه کرد، این است که تناسب استفاده از هوش مصنوعی در آن صنعت به میزان سرمایه‌گذاری یا بودجه‌ای که به آن اختصاص یافته است، یا میزان زمانی که به آن اختصاص می‌دهیم است که اینها باید همه لحاظ شود.

نقره‌کار با اشاره به علاقه‌مندی قشر جوان و نوجوان به هوش مصنوعی افزود: به هرحال باتوجه به اینکه بچه‌های نسل زد، بچه‌های دوران تکنولوژی و فناوری هستند و در دوره شبکه‌های اجتماعی بزرگ شدند و کاملا با این فضا منطبق و رشد پیداکردند، و خیلی از نیازهای واقعی خود را در فضای مجازی دیدند و جست و جو کردند، به نظر می‌رسد که هوش مصنوعی برایشان جذابیت دوچندانی ایجاد کرده است و شاید بتواند بخشی از خلأهای زندگی آنها را، چه بخواهد خلأ عاطفی باشد، از سمت والدینی که شاید به نوعی درگیر کار هستند و یا روابط درست عاطفی را نمی‌دانند، پر کند، تا برایشان فرصت‌های اقتصادی ایجاد کند.

هوش مصنوعی جای انسان را نمی‌گیرد

این کارشناس هوش مصنوعی در ادامه بیان کرد: هوش مصنوعی، هرچقدر هم که جذاب باشد، هیچ وقت نمی‌تواند جای انسان یا خانواده را برای کودکان و نوجوانان بگیرد. لازم است که یک تعادلی بین کاربردهایش و استفاده از آن با خانواده ایجاد شود، که البته یک بخشی از آن هم به خود خانواده‌ها برمی‌گردد، که تعادل زمانی را ایجاد کنند. نکته دوم بحث این است که هوش مصنوعی، هنوز آن طور که باید و شاید به آن تکامل نرسیده است. بنابراین اگر قرار است همه چیز را منوط کنیم به آنچه که هوش مصنوعی به ما پاسخ می‌دهد، ممکن است گاهی اوقات پاسخ‌های نصفه نیمه، یا مسیرهای نادرستی را برای ما ایجاد کند، و نتواند آن طور که باید به عنوان یک مشاور یا همراه درست عمل کند.

وی درباره بحث اعتیاد و وابستگی به استفاده بیش از حد از هوش مصنوعی گفت: سبب می‌شود که در روند زندگی عادی همه افراد به‌خصوص نوجوان‌ها یک اختلالی ایجاد کند و این فرایند ممکن است باعث بی‌خوابی، به هم ریختن رژیم غذایی درست، سبب چاقی، لاغری، افسردگی یا پرخاشگری در کودکان شود. باید به شدت رعایت و کنترل شود.

یک مساله دیگر هم دستیابی کودکان به موضوعاتی نامتناسب با سن آنها است، دراین باره نقره‌کار افزود: ممکن است کودک و نوجوان به سمت موضوعاتی بزرگ‌تر از سن خود برود، مانند موضوعات پورنوگرافی یا جنسی را شامل شود که در این زمینه هم خانواده‌ها باید آگاه باشند که فناوری‌های جدید ممکن است اتفاقات جدیدتری را در مقابل کودکان قرار دهد و آنها را نسبت به یک سری مسائل، زودتر از سنشان آگاه کند. بنابراین ارتباط خانواده‌ها باید با بچه‌ها تغییر کند.

گپِ دیجیتال

او با اشاره به فاصله‌ای که ممکن است هوش مصنوعی در خانواده‌ها ایجاد کند، بیان داشت: هوش مصنوعی سبب یک فاصله علمی و دانشی در خانواده‌ها شده است. یک گپ دیجیتال به وجود آورده است. خیلی از بچه‌ها به واسطه اینکه بلدند از این فناوری استفاده کنند، از یک دانش هرچند سطحی نسبت به خانواده‌هایشان برخوردار می‌شوند و گاهی اوقات پذیرش والدین برایشان سخت‌تر می‌شود، زیرا آنها احساس می‌کنند که از یک آگاهی یا علم بالاتری برخوردار هستند.

نقره کار با بیان اینکه فضای ارتباطی در خانواده‌ها تغییر کرده است، گفت: خانواده‌ها باید فضای ارتباطی خود با فرزندانشان را تغییر دهند. فضاهای ارتباطی خانواده‌ها دیگر به شکل فضای سنتی قدیم نیست. بچه‌ها نسبت به خیلی از مسائل حتی از پدر و مادر خود آگاه‌تر یا جلوتر هستند. تعاملات خانوادگی بین پدر و مادر و فرزندان باید بیشتر شود. یک سری مسائلی که در گذشته شاید در سنین بالاتر به بچه‌ها گفته می‌شد، امروز شاید لازم باشد که والدین مدام اینها را حواسشان باشد که اگر بچه‌ها نسبت به این مسائل آگاه شدند، بتوانند اطلاعات صحیح‌تری را به فرزندان خود بدهند و بچه‌ها فقط به فضای مجازی اکتفا و اعتماد نکنند. مراقب زمانی که فرزندان در فضای مجازی وقت می‌گذارند هم باشند. به طور کلی خانواده باید بتواند با یک آرامش و درایتی کاری کند که هوش مصنوعی هم پذیرفته شود و هم به درستی از آن استفاده شود.

این کارشناس هوش مصنوعی در پاسخ اینکه چقدر می‌توان به پاسخ‌های هوش مصنوعی استناد کرد، گفت: اگر بخواهیم نگاه صفر و یکی داشته باشیم، شاید من به عنوان یک کارشناس حوزه IT بگویم، نه، هنوز قابل استناد نیست، اگرچه که تاحدی درست است. به‌خصوص در حوزه‌هایی مثل سلامت و حوزه‌هایی که با جان انسان‌ها در ارتباط است، باید حتما در نهایت یک متخصصی باشد که راهکار ارائه دهد. اما به عنوان یک ابزار تسهیل‌گر که می‌تواند به ما یکسری رویکردها بدهد، یا یکسری بینش‌ها بدهد، می‌تواند مورد استفاده قراربگیرد. ولی اگر بخواهیم همه استناد خود را ببریم روی آنچه که هوش مصنوعی به ما می‌گوید، خیر، این ممکن است که کاملا واقعی نباشد، زیرا هوش مصنوعی هم برگرفته از داده‌ها و اطلاعاتی است که در اینترنت وجود دارد، یا خودش آنها را تحلیل کرده است و ممکن است که خیلی از اطلاعات هم که در اینترنت هست، اطلاعات درست و کاملی نباشد. به نظر می‌رسد که به عنوان یک ابزار کارآمد می‌تواند کمک کند، ولی به عنوان یک ابزار یکه بخواهد نسخه نهایی را به ما بدهد، بهتر است که در کنارش، فعلا یک انسان متخصص، این نسخه را نهایی کند. اینکه حالا در آینده نزدیک چه اتفاقی خواهد افتاد و صحت اطلاعات به کجا می‌رسد را، باید صبر کرد و دید.