آسیبِ صداها

این صداها که در طول روز، در هر مکان و زمانی که باشیم، گاه مدام شنیده می‌شود، آثار مثبت و منفی فراوانی بر روح و روان ما می‌گذارند، که گاه از آن بی‌خبریم. از صدای موسیقی روح نوازی که به انتخاب خود به آن گوش می‌سپاریم گرفته، تا فریادهای دستفروش‌های مترو، که تقلا می‌کنند تا اجناس خود را به مسافران بفروشند.

در همین راستا، امیرمحمدشهسوارانی، روانشناس و جامعه‌شناس درباره انواع آلودگی‌های صوتی به «آرمان‌ملی» گفت: بحث آلودگی صوتی یکی از مواردی است که در بهداشت کار مطرح شد و به تدریج در حوزه روانشناسی کار وارد شده است و اکنون یکی از سرفصل‌های اصلی روانشناسی صنعتی و سازمانی و روانشناسی شغلی است که به طور اخص در حوزه بهداشت کار، در بخش بهداشت روانی کار، خیلی بر آن تاکید دارند. یک سری شاخص‌هایی برای سنجش حجم صداهای محیط کاری داریم و اینکه چه صداهایی نرمال محسوب می‌شود و چه صداهایی خارج از آن. یک دامنه‌ای از صداها را که به آن حجم صدا می‌گویند. حجم صدا شامل هم فرکانس و هم دسی‌بل. به طور معمول، حجم صدا زمانی که از 70 دسی‌بل بیشتر شود، برای شنوایی آسیب‌های ساختاری ایجاد می‌کند. اما حجم صدایی که 60 دسی‌بل است یا 55 دسی‌بل و قس ‌علی هذا اینها هم فشار زا هستند و روی ذهن انسان اثرگذار هستند. به عنوان نمونه زمانی که فرد در یک محیط ساکت استراحت می‌کند و یا زمانی که خسته است و یا مثلا زمانی که می‌خواهد تمرکز کند، اگر دقت کنید، می‌بینید که حتی تیک تاک یک ساعت هم که ممکن است به دیوار باشد، منجر به این می‌شود که فرد نتواند بخوابد و عصبی‌اش می‌کند. اما این به عنوان یک ملاک برای آلودگی صوتی نیست. آلودگی صوتی یکسری تعریف‌های خاصی دارد. برحسب مکان‌های شغلی و برای مکان‌های زندگی، تعریفش متفاوت است. مثلا می‌گویند برای اتاق خواب به این شکل است و برای اتاق نشیمن و اتاق عادی این حجم از صدا مناسب است. برای محیط‌های اداری، صنعتی و ساختمانی باز متفاوت خواهد بود. از یک حدی شدت صدا بیشتر باشد، باید افراد و صاحبان کارها و مشاغل، به زیردستانشان امکاناتی برای محافظت از این آلودگی صوتی ارائه دهند، که به طور معمول شامل گوشی‌هایی است که احتمالا دیدید. این گوشی‌ها به طور معمول یک گنبد خالی است و دور گوش قرار می‌گیرد و صداهای غیرانسانی را کاهش می‌دهد.

این روانشناس با اشاره به صداهای تجهیزات الکترونیک، افزود: یکی از آیتم‌هایی که برای بحث آلودگی صوتی داریم، آلودگی‌های صوتی ناشی از تجهیزات الکترونیک تلفن همراه است. منظور از آلودگی‌های صوتی ناشی از تجهیزات الکترونیک، یک بخش آن زنگ تلفن همراه است، بخشی از آن زنگ‌های نوتیفیکیشن، بخش دیگر هم صداهایی است که به صورت ویس درمی‌آید و می‌تواند موزیک باشد، می‌تواند تماس‌ها یا فایل‌های صوتی باشد. دلیل این آلودگی این است که یک مقدار زیادی صداها به صورت فشرده است، فرمت‌های فشرده منتقل می‌شود. صدا آنالوگ نیست و به صورت دیجیتال منتقل می‌شود. صدا زمانی که دیجیتال می‌شود، فایل‌ها به ویژه فایل‌هایی که فرمت‌های فشرده است، یعنی مثلmp3اینها آمدند و یک سری برش‌هایی را در صدا گذاشتند. آزمایشی که انجام دادند، در مردمان بدوی که در بخش‌هایی از شرق مالزی هستند، و مناطق دیگری که از تکنولوژی به دور هستند، وقتی فایل‌های فرمت‌های فشرده را برای این افراد گذاشتند، این افراد گفتند که این صداها چرا آنقدر بریده بریده است و گوش‌هایشان را گرفتند. اما ما متوجه این مساله نمی‌شویم، زیرا مرتبا این صداها را شنیدیم و به آنها عادت کردیم.

سردرد و استرس؛ اثرآلودگی صوتی

وی درباره اثراتی که آلودگی صوتی برما می‌گذارد، افزود: یکی از مهم‌ترین اثراتش ایجاد سردرد، به‌خاطر فشاری که به مجاری شنوایی و حلزون گوش می‌آید، فرد دچار سردرد می‌شود. در حقیقت این صدا چون یک موج است، ضربه می‌زند. این ضربه‌های موج، در کانال شنوایی منجر به دردگرفتن نواحی گوش و داخلش و پخش شدن این درد به سر است، که در نهایت فرد دچار سردرد می‌شود. این سردرد خودش به خودی خود، یک عامل مهم برای بحث سلامت روان و آسیب زاست.

شهسوارانی با بیان اینکه انواع آلودگی‌های صوتی می‌تواند سبب افزایش استرس شود، گفت: مسائل صوتی، به تدریج سبب می‌شوند که فرد دچار استرس و اضطراب بسیاری شود. از همه اینها بدتر، تلقین استرس و اضطراب است که با این امواج وارد زندگی فرد می‌شود. یک بخش دیگری از این آلودگی‌های صوتی که در محیط‌های امروزی است، عدم رعایت استفاده از تجهیزات الکترونیک است، شما در یک محیط کاری هستید، در محیط زندگی خانه هستید، مدام تلفن زنگ می‌خورد. نوتیفیکیشن پیامش می‌آید. یا فردی با تلفن خود با صدای بلند صحبت می‌کند، که منجر به آزار دیگران خواهد شد.

شهسوارانی با اشاره به بخش دیگری از آلودگی صوتی افزود: بخش دیگری از آلودگی صوتی که به‌خصوص در شهرها با آن مواجه هستیم، ناشی از تردد وسایل نقلیه یا کارهای ساختمانی و یا سروصدای دیگر افراد است، که به ویژه بحث کارهای ساختمانی و تردد خودروها، از عوامل عمده آلودگی صوتی به شمار می‌رود، که به شدت بحث سلامت روان را کاهش می‌دهد.

وی درباره انواع اثرات جسمی و روانی آلودگی‌های صوتی نیز گفت: آلودگی‌های صوتی به شدت در کیفیت اسپرم در مردان و توان باروری در زنان، تاثیر منفی دارد. در سقط ناخواسته جنین تاثیر بسیار زیادی دارد و منجر به افزایش آن می‌شود. اثبات شده است که منجر به کاهش ضریب هوش کودکان و منجر به افزایش اختلالات یادگیری، افزایش حالت اضطرابی و اختلالاتی مثل بیش فعالی و نقص توجه در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می‌شود. اینکه در افرادی که اختلالات سنگینی دارند، مثل اختلالات روان پریشی که نیازمند مصرف دارو و بستری است، در جوامعی که شلوغ است، افراد تنش‌های بیشتری دارند، دزهای داروی سنگین‌تر و ازکار افتادگی بیشتر و پاسخ کمتر به درمان. همچنین مشخص شده است که آلودگی‌های صوتی از نظر روانی منجر به کاهش بازده شغلی و بهره‌وری شغلی در محیط‌های سازمانی و کاری می‌شود.

آرام‌تر صحبت کنیم!

این جامعه‌شناس درباره راه‌های پیشگیری از تبعات آلودگی صوتی، گفت: ساده‌ترین کار، کاهش عوامل ایجاد آلودگی صوتی است. یکی از گزینه‌هایش این است که ما فرهنگ سازی کنیم تا تلفن‌های همراه افراد، سایلنت باشد یا صدای زنگ آنها پایین‌تر باشد. در محیط‌های کاری مانند شرکت‌ها، روشن بودن زنگ تجهیزات الکترونیک را منع کنیم. در محیط‌های کاری، اجازه تماس‌های تلفنی داده نشود. به افراد آموزش داده شود، که نیاز نیست داد بزنند و با صدای آرام‌تری صحبت کنند. بحث بعدی عایق سازی محیط است که تجهیزات زیادی است که ما در کفپوش و دیوارها و سقف می‌توانیم به کار ببریم، برای عایق سازی و کاهش صداهای پیرامونی که اینها موارد ساده‌ای است که می‌شود انجام داد. استفاده از پنجره‌های دوجداره و عایق کردن قاب آنها نیز هم کمک بسیار زیادی در حفظ انرژی می‌کند، هم منجر به کاهش بسیار زیاد آلودگی‌های صوتی محیط بیرون می‌شود. درکنار این موارد می‌شود از تجهیزات کاهش صدا هم استفاده کرد. همچنین رعایت کردن یک سری اصول رفتاری برای اینکه مزاحم دیگران نشویم، می‌تواند موثر باشد که این مساله هم نیازمند فرهنگ سازی و آموزش است. در عین حال می‌شود در معرض بخشی صداهای آرامش بخش هم قرارگرفت، مانند صدای آب، باد و پرنده، که حداقل برای لحظاتی، فرد را آرام می‌کند.