سناریوی اروپایی ها برای دمشق

هرچند انتخاب عربستان به عنوان اولین مقصد سفر خارجی با ناراحتی ترکیه روبه‌رو شد و نسبت به آن واکنش نشان داد. گزارش‌های دیگری هم درباره دیدارهای احتمالی او با برخی از رهبران منطقه منتشر شده است. در همین راستا عون، رئیس‌جمهور لبنان، با جولانی گفت‌وگو کرده و دو طرف درباره توسعه روابط دوجانبه بحث کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود که در روزهای آینده برخی رهبران عرب دیگر نیز با جولانی تماس بگیرند تا دغدغه‌های خود را درباره آینده سوریه با او در میان بگذارند. بااین‌حال، جولانی هنوز نتوانسته است بر تمام سوریه تسلط پیدا کند. بخش‌های وسیعی از این کشور همچنان در کنترل کردهاست و این مناطق که تحت حمایت نیروهای آمریکایی قرار دارند، حاضر نیستند سلاح خود را زمین بگذارند. با وجود این چالش‌ها، جولانی ترجیح داده است پیش از حل‌وفصل مشکلات داخلی، بر کسب مشروعیت در جامعه عربی و بین‌المللی تمرکز کند. به نظر می‌رسد او قصد دارد با فشار کشورهای منطقه، به‌ویژه ترکیه، دوگانگی حکمرانی در سوریه را برطرف کرده و کردها را مجبور به کنار گذاشتن سلاح‌های خود کند. 

** نگرانی اروپایی‌ها 

ترکیه بیش از هر کشور دیگری در پیروزی جولانی بر بشار اسد نقش‌آفرینی کرده و خود جولانی نیز تمایلی به پنهان کردن روابط نزدیکش با آنکارا ندارد. این حمایت ترکیه، که شامل کمک‌های امنیتی و تسلیحاتی به تحریر الشام بوده، به جولانی امکان داد که در ادلب حکومت محلی تشکیل دهد و برای نخستین‌بار تجربه حکمرانی را به دست آورد. با این حال حمایت همه‌جانبه ترکیه از جولانی نگرانی اروپایی‌ها را به دنبال داشته است. اروپایی‌ها که با جاه‌طلبی‌های اردوغان در منطقه مخالف‌اند، تلاش می‌کنند با نزدیک شدن به جولانی، از گسترش نفوذ ترکیه در سوریه جلوگیری کنند. از نگاه آن‌ها، اقدامات آنکارا در سوریه نه‌تنها باعث تثبیت نفوذ ترکیه در جهان عرب می‌شود، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز احیای ایده امپراتوری عثمانی در ذهن اردوغان باشد. این در حالی است که غرب همواره تلاش کرده است که نفوذ ترکیه را در مناطقی مانند سوریه و لیبی مهار کند. 

** جولانی و دعوت پاریس

اروپایی‌ها به‌ویژه فرانسه، از دیرباز به سوریه و لبنان به‌عنوان حوزه نفوذ سنتی خود نگاه کرده‌اند. پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، فرانسه قیمومیت این منطقه را در اختیار گرفت و اولین خطوط مرزی بعد از معاهده سایکس-پیکو کشیده شد. از این رو در سال‌های اخیر تلاش کرده نقش مؤثری در تحولات منطقه‌ای ایفا کند. نمونه این تلاش‌ها را می‌توان در میانجی‌گری پاریس برای آتش‌بس میان حزب‌ا... و اسرائیل و همچنین نقش‌آفرینی آن در تشکیل دولت لبنان مشاهده کرد. اکنون فرانسه و آلمان در پی آن هستند که در دوران پسا اسد، جایگاهی در معادلات سیاسی سوریه داشته باشند. اروپا، به‌ویژه فرانسه، سوریه را یک حلقه امنیتی مهم می‌داند و نگران است که با قدرت گرفتن مجدد گروه‌هایی مانند داعش، حملات تروریستی دوباره به پایتخت‌های اروپایی بازگردد. در همین راستا، برخی تحلیلگران معتقدند که کشورهای اروپایی با در نظر گرفتن رویکرد جولانی به حکومت‌داری، از او حمایت می‌کنند تا مانع از ظهور گروه‌های افراطی شوند. از سوی دیگر، اروپا نمی‌خواهد نفوذ ترکیه را در سوریه بیش از این گسترش‌ یافته ببیند. در همین چارچوب، خبرگزاری رویترز گزارش داده است که اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، در گفت‌وگویی تلفنی با محمد جولانی بر ضرورت یک روند سیاسی جامع در سوریه تأکید کرده و از آمادگی کشورش برای حمایت از بازسازی این کشور خبر داده است. همچنین، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، طی تماس تلفنی با جولانی، از او برای سفر به پاریس دعوت کرده و بر حمایت کامل کشورش از مرحله انتقالی در سوریه تأکید کرده است. مکرون همچنین به تلاش‌های دولت فرانسه برای لغو تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه اشاره کرده و گفته است که پاریس قصد دارد زمینه‌ای برای رشد و شکوفایی این کشور فراهم کند. در مقابل، جولانی نیز ضمن قدردانی از تماس مکرون، از مواضع حمایتی فرانسه نسبت به مردم سوریه در ۱۴ سال گذشته تشکر کرده است. او همچنین درباره چالش‌های فعلی سوریه، ازجمله تحریم‌های اقتصادی و نبود یکپارچگی سرزمینی، با رئیس‌جمهور فرانسه به تبادل‌نظر پرداخته است. 

*تعمیق رقابت‌ها 

رقابت میان اروپا و ترکیه بر سر آینده سوریه وارد مرحله جدیدی شده است. ترکیه از طریق حمایت از جولانی، به دنبال تثبیت نفوذ خود در شمال سوریه است، درحالی‌که اروپا تلاش می‌کند با نزدیک شدن به او، مانع از تقویت بیش ‌از حد نفوذ آنکارا شود. در این میان، جولانی نیز که به دنبال کسب مشروعیت بین‌المللی است، سعی دارد میان بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای توازن برقرار کند. این رقابت نه‌تنها آینده حکومت جولانی را تعیین خواهد کرد، بلکه می‌تواند تأثیر مستقیمی بر تحولات سوریه و معادلات ژئوپلتیک منطقه بگذارد.