تور دیپلماسی جولانی؛ از ریاض به آنکارا

او با ارسال پیام‌هایی به سران کشورهای همسایه و عرب منطقه، خواستار به رسمیت شناخته شدن خود به‌عنوان حاکم سوریه شده است. چند روز پس از استقرار او در کاخ ریاست‌جمهوری سوریه، هیات‌هایی از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا عازم دمشق شدند و با جولانی دیدار کردند تا برخی نگرانی‌های خود را در ارتباط با نوع حکومت آینده سوریه از سوی انقلابیون سوری برطرف کنند. نقطه اوج این سفرها، سفر هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه به سوریه بود. این سفر ثابت کرد که ترکیه در سقوط اسد و روی کار آمدن جولانی نقش اصلی را ایفا کرده است. غیر از فیدان، مقامات و نمایندگان کشورهای دیگر نیز در سفر به سوریه به دنبال آن بودند که دریابند در سوریه چه می‌گذرد.

** سفرهای منطقه‌ای

محمد جولانی چند روز پیش در اولین سفر خارجی خود به عربستان سعودی رفت و با محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور دیدار کرد. این سفر بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. العربی الجدید در این رابطه نوشت: «احمد الشرع که به‌عنوان رئیس دوره انتقالی سوریه معرفی شده است، با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، و محمد بن سلمان دیدار کرده است.» اولین مقصد سفر اسعد الشیبانی، وزیر خارجه جدید سوریه نیز در اوایل ژانویه گذشته، عربستان بود. همچنین وزیر امور خارجه عربستان چندی پیش به سوریه سفر کرد و با جولانی و شیبانی دیدار داشت. علاوه بر این، رسانه‌ها اخباری درباره سفر جولانی به ترکیه منتشر کرده‌اند که این سفر نیز می‌تواند بیانگر نوع دیدگاه‌های جولانی نسبت به توسعه روابطش با کشورهای منطقه باشد.

**جولانی دنبال چیست؟

به نظر می‌رسد محمد جولانی که خود را رئیس‌جمهور موقت سوریه نامیده و طبق تصمیمات اتخاذ شده در مورد برگزاری اولین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، قرار است تا سه سال آینده در این سمت باقی بماند، چند هدف را از سفرهای منطقه‌ای خود دنبال می‌کند. او به‌خوبی می‌داند که اگر قرار باشد بر دیدگاه‌های اخوان‌المسلمین در اداره آینده سوریه تأکید کند، قطعاً نمی‌تواند حمایت عربستان را برای استمرار حکومتش حفظ کند. از این منظر، عربستان را به‌عنوان اولین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرده تا هرگونه سوءتفاهم درباره اداره سوریه توسط او را برطرف کند. او اعلام کرده که برای بازسازی سوریه به سرمایه‌های خارجی نیاز دارد و در حال حاضر، بیش‌ترین حجم سرمایه‌گذاری خارجی در منطقه به دلیل ذخایر ارزی ناشی از صادرات نفت، در اختیار عربستان سعودی است. ازاین‌رو، جلب حمایت اقتصادی عربستان برای او بسیار مهم است.

** ترکیه، سفر بعدی

قرار است جولانی پس از عربستان به ترکیه سفر کند. ترکیه اصلی‌ترین حامی جولانی است و همواره تأکید کرده که به انقلابیون سوری برای اداره این کشور کمک خواهد کرد. فارغ از این حمایت‌ها، ترکیه نگرانی‌هایی در ارتباط با اداره بخش‌های وسیعی از سوریه توسط کردها دارد. ترک‌ها ارتباط میان کردهای سوریه و کردهای ترکیه را یک تهدید امنیتی می‌دانند. از این رو، ترکیه در تلاش است تا جولانی را ترغیب کند که به هر طریقی کردهای سوریه را خلع سلاح کند و یک حکومت و نیروی نظامی واحد در سوریه تشکیل دهد؛ موضوعی که جولانی بر آن تأکید دارد، اما کردهای سوریه اعلام کرده‌اند که حاضر نیستند سلاح‌های خود را زمین بگذارند. ناگفته نماند که کردهای سوریه از حمایت آمریکا برخوردارند.

**سفر احتمالی به قطر

احتمال این‌که جولانی پس از سفر به عربستان و ترکیه به قطر نیز سفر کند، دور از ذهن نیست. او در سفر به عربستان قصد داشت این پیام را منتقل کند که دیدگاه‌های اخوانی که مورد پسند عربستان نیستند، در آینده سوریه حضور پررنگی نخواهند داشت. از سوی دیگر، سفر به ترکیه با هدف حفظ حمایت سیاسی ترک‌ها انجام می‌شود. سفر احتمالی جولانی به قطر نیز در راستای جلب حمایت‌های این کشور خواهد بود، چرا که قطری‌ها همواره از گروه‌های وابسته به اخوان‌المسلمین در منطقه حمایت کرده‌اند. به نظر می‌رسد هدف نهایی جولانی از این سفرها، ایجاد نوعی موازنه در روابط خارجی است تا بتواند به‌رغم اختلافات میان این کشورها، از حمایت‌های آن‌ها برخوردار شود.

**جولانی و ایران

اگر بپذیریم که جولانی قصد دارد بین قدرت‌های اقتصادی و سیاسی منطقه، یعنی ترکیه، عربستان و قطر، موازنه برقرار کند، به نظر می‌رسد که او دنبال برقراری یک ارتباط دیگر نیز هست. در گذشته، جولانی تلاش کرده بود تا با ایران نیز روابط دیپلماتیک برقرار کند. او حتی در برخی موارد ضمن ابراز گلایه، خواستار بهبود روابط با تهران شده بود. با این حال، به نظر می‌رسد نوع نگاه ایران به مسئله جانشینی بشار اسد در سوریه و حمایت تهران از دولت اسد، مانعی جدی در مسیر تحقق خواسته‌های جولانی باشد. این تضاد منافع باعث شده تا روابط جولانی و ایران به سطحی که او انتظار دارد، نرسد.