اقلیت‌های سوری و آینده دمشق

سفرهای بین‌المللی اما به دمشق رو به ‌افزایش است. هم نماینده‌هایی از کشورهایی منطقه مانند قطر و عربستان به سوریه رفته‌اند و هم نماینده‌هایی از کشورهای فرامنطقه‌ای مانند روسیه وارد گفت‌وگو با حاکمان جدید شدند. سیدعباس  عراقچی، وزیرامور خارجه هم در  اظهارنظر کوتاهی گفت که ایران از هر دولتی که ملت سوریه آن را تایید کند و از ثبات و یکپارچگی سوریه حمایت می‌کند. آنچه مشخص است کشورهای منطقه و بازیگران جهانی همه می‌خواهند تا سوریه با یک دولت فراگیر تولد دیگری داشته باشد و باتوجه به بازگشت آوارگان سوری فضای جدیدی را ایجاد کنند ولی آنچه مورد ابهام است اینکه آیا از حاکمان جدید سوریه که همچنان پسوند داعشی بودن را یدک می‌کشد، می‌توان انتظار پیاده‌سازی این پروژه عریض و طویل را داشت؟ جامعه سوریه سال‌ها در فضای بسته سیاسی، اجتماعی زندگی کردند و در واقع جرقه شروع اعتراضات، جنگ‌های داخلی، ظهور داعش و در انتها سقوط اسد از همین ناعدالتی‌های قومی و نادیده‌گرفتن مطالبات اقلیت‌ها بود. کرد‌های سوری، علوی‌های سوریه و البته سنی‌های این کشور در طول سال‌های گذشته نه‌تنها سنگرهایی در برابر اسد و داعشی‌ها ساخته‌اند بلکه توانسته‌اند توان دفاعی خود را در برابر حمله‌ها تا اندازه‌ای ارتقا دهند. باتوجه به حضور پررنگ تحریرشام در راس حاکمیت سوریه باید بگوییم که نمی‌توان از آنها انتظار داشت تا بدون همراهی این اقلیت‌ها دولت تشکیل دهند؛ جذب آنها هم می‌تواند دشواری‌ها و سهم‌خواهی‌های خودش را داشته باشد. در این مورد که تقابل اقلیت‌های سوری و تحریرشام چه روندی را در پی خواهد داشت با یکی از تحلیلگران منطقه‌ای گفت‌وگویی انجام داده‌ایم. حقیقت‌پور در این مصاحبه معتقد است که باید در انتظار تقابل اقلیت‌های سوری با تحریرشام و در ادامه ایجاد یک حکومت فراگیر توسط نیروهای ملی باشیم.

ظرفیت‌های سوریه

منصور حقیقت‌پور، تحلیلگر مسائل خاورمیانه و عضو ادوار کمیسیون سیاست‌خارجه مجلس شورا در پاسخ به اینکه کشور سوریه بعد از سقوط «اسد» وارد مرحله جدید شده است و همه در انتظار پیش‌بینی آینده این کشور هستند، آیا همین روند و حاکمیت تحریرشام ادامه خواهد داشت و یا اینکه باید در انتظار تحولات جدیدی باشیم، به‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید: «برای اینکه بخواهیم سوریه را دوباره در جایگاه با ثباتی مشاهده کنیم، قطعا زمان زیادی نیاز دارد ولی چیزی که می‌توانیم ملاحظه و پیش‌بینی کنیم هزینه عناصری که اکنون بر سوریه حاکم شده‌اند روزه‌به‌روز بیشتر خواهد شد و اینگونه نخواهد بود که تحریرشام به‌عنوان یک دولت همه‌گیر بتواند بر سوریه حکومت کنند چون توانایی چنین چیزی را ندارد.»

او در همین مورد و با اشاره به هزینه‌‌هایی که دولت کنونی سوریه و حامیان منطقه‌‌ای آن باید بپردازند، اضافه می‌کند: «آنها باید در حوزه‌های بین‌المللی، اقتصادی، امنیتی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هزینه‌های زیادی پرداخت کنند. در ادامه اطمینان داشته باشید که همین موارد، جریانِ حاکم بر سوریه را به مرور به زانو در خواهد آورد. همچنین احساس می‌کنم که رفته‌رفته گٌسل اجتماعی بین اقشار سیاسی، اجتماعی و قومی موجود در سوریه و حاکمیت کنونی افزایش خواهد یافت که هم هزینه تحریرشام که خود را متولی می‌داند و هم هزینه بازیگران منطقه‌ای افزایش پیدا می‌کند. در شرایطی که تحریرشام در داخل و بازیگران منطقه‌ای هزینه‌‌ها را پرداخت می‌کنند، می‌توانیم شاهد حضور جریان‌های ملی و جریان‌های موثر که بر روی تولد سوریه مستقل تاثیر خواهند داشت، وارد میدان می‌شوند». این تحلیلگر خاورمیانه در مورد اینکه باتوجه به تجربه حضور داعش و ایجاد ناامنی در کشورهای منطقه آیا در زمان کنونی باز هم می‌توانیم شاهد بروز آن ناآرامی‌ها باشیم، اضافه می‌کند:‌ «این دولتی که اکنون حضور دارد در واقع خود داعش است و مزاحمتی برای خودشان ایجاد نمی‌کنند. اگر جریانی بخواهد در مقابل این نیروهای تحریرشام ایستادگی کند نیروهای ملی خواهند بود، در واقع باید در انتظار گروه‌های ضدداعش باشیم، نه اینکه گروه تروریستی دیگری اعلام حضور کند.»

حقیقت‌پور در پاسخ به اینکه آیا چنین ظرفیتی در داخل سوریه وجود دارد که بخواهد برای حفظ تمامیت ارضی و امنیت سوریه در برابر تحریرشام قدعلم کند اضافه می‌کند: «اگر بخواهیم به گذشته ملت سوریه نگاهی بیندازیم باید بگوییم که بله می‌توانیم منتظر حضور چنین نیروهایی باشیم. کٌردهای سوریه هم از نفرات زیادی برخوردارند و هم انگیزه بالایی برای مبارزه خواهند داشت. در سوی دیگر شیعیان هستند که از توان مقاومتی خوبی برخوردارند و همچنین سابقه حکومت بر سوریه را در کارنامه خود دارند و البته سنی‌های سوری که همواره در برابر داعش جنگیده و مقاومت کرده‌اند و هرگز با تحریرشام نمی‌تواند در یک مجموعه حضور داشته باشد. در این مورد باید به اقلیت‌های دیگر هم اشاره کنم که در این گفت‌وگو نمی‌گنجد. این گروه‌ها رفته‌رفته در جبهه واحدی برای تقابل با تحریرشام حضور خواهند داشت و بعد از شکست آنها می‌توانند در یک فضای آرام و در انتخاباتی همه‌گیر دولت آینده سوریه را تشکیل دهند.»

وعده‌های جولانی

احمد الشرع، معروف به ابومحمد الجولانی سرکرده تحریر الشام که به‌عنوان «رئیس‌جمهور» موقت سوریه تعیین شده، روز پنجشنبه مدعی شد دولت فراگیر انتقالی تشکیل خواهد داد؛ دولتی که نماینده گروه‌های مختلف است و همچنین نهاد‌هایی را تشکیل خواهد داد و کشور را تا زمانی که بتواند انتخابات آزاد و عادلانه برگزار کند، اداره خواهد کرد. الشرع این اظهارات را برای اولین بار پس از منصوب شدن به آنچه ریاست‌جمهوری سوریه عنوان شده، خطاب به مردم این کشور ایراد کرد. او در این سخنرانی خود را رئیس‌جمهور خواهد و گفت که یک شاکله کوچک قانونگذاری تشکیل خواهد داد تا جای خالی پارلمان را تا زمان برگزاری انتخابات جدید پر کند؛ پارلمانی که روز چهارشنبه منحل شد. جولانی همچنین گفت در روز‌های آینده تشکیل کمیته‌ای را اعلام خواهد کرد که مقدمات برپایی یک کنفرانس گفت‌وگوی ملی را فراهم کند. او گفته این کنفرانس، محلی برای سوری‌ها خواهد بود تا درباره برنامه سیاسی آتی این کشور گفت‌و‌گو کنند. جولانی با اشاره به روند تدوین قانون اساسی سوریه، گفت که در پی این کنفرانس یک «اعلامیه قانون اساسی» اعلام خواهد شد. جولانی پیش از این گفته بود روند تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات ممکن است تا چهار سال طول بکشد. سرکرده تحریر الشام همچنین گفت که حاکمیت سوریه را در تمام قلمرو این کشور تحت یک حکومت برقرار خواهد کرد. او گفت که سوریه دست صلح و آشتی خود را به سمت همه دراز می‌کند.

حمایت از جولانی؟

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران که به قطر سفر کرده در گفت‌وگو با شبکه قطری الجزیره تاکید کرد: پیروزی و بازگشت اسرا را به مقاومت فلسطین در غزه تبریک می‌گوییم. وی در این گفت‌وگو تصریح کرد: هفت اکتبر موضوع فلسطین را احیا کرد  و این مسئله به موضوع شماره یک منطقه و جهان تبدیل شد. عراقچی تاکید کرد: از هر دولتی که مورد حمایت مردم سوریه باشد و نیز از ثبات و یکپارچگی خاک سوریه حمایت می‌کنیم. وزیر امور خارجه ایران افزود: به دلیل عدم اعتماد بین ۲ طرف، زمینه محکمی برای باز کردن صفحه جدیدی با دولت آمریکا وجود ندارد.