دوگانه تجمعات خیابانی

چه اینکه اخیرا نیز طی هفته‌ها و شاید ماه‌های گذشته شاهد بروز اینگونه تحرکات از سوی تندروها بوده‌ایم و از تجمع و راهپیبمایی برای مخالفت با رفع فیلترینگ گرفته تا تجمعات مختلف در تهران و برخی شهرها در مخالفت با محمدجواد ظریف و برخی اقدمات دولت در راستای همین امر بوده است. چه اینکه شنبه گذشته عده‌ای کفن‌پوش به تجمع غیر قانونی پرداختند و هر آنچه می‌خواستند علیه دولت و معاون راهبردی رئیس‌جمهور سردادند و پس از آن نیز در مشهد و اصفهان شاهد چنین تجمعات غیرقانونی و حداقلی از سوی تندروها بودیم که حتی در مشهد شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که تندروها خودشان بریده و دوختند و برای خود حکم اعدام ظریف را هم صادر کردند. با این حال آنچه که همیشه جریان حامی‌ دولت از پزشکیان و وزیر کشورش اسکندر مومنی مطالبه کرده مواجهه قانونی با مسائل مختلف بوده است. مسال‌های که هر بار مطرح شده مسئولان امر در وزارت کشور یا سکوت کرده‌اند و یا صرفا به این جمله که «‌با هر نوع بی‌قانونی برخورد می‌کنیم»‌ بسنده کرده‌اند. در حالی‌که چندین و چندبار شاهد بی‌قانونی‌های متعدد از سوی دلواپسان و تندروها علیه دولت، مقامات و اقدامات انجام شده یا در دست اقدام بوده‌ایم که در هیچکدام وزارت کشور پزشکیان در مقام برخورد یا مواجهه بر نیامده است. اما مساله از دو حال خارج نیست یا اینکه این تجمعات از نظر وزات کشور غیرقانونی حساب نمی‌شود یا اینکه مصلحت بر سکوت آگاهانه است. چنانکه اخیرا فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در قبال این تجمعات گفت: «دولت صبورانه و بزرگوارانه این مسائل را نگاه می‌کند». هر چند که خود تندروها نظر دیگری در این خصوص دارند و مثلا کامران غضنفری نماینده تندرو تهران اخیرا اظهاکرد: «طبق اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران، تجمعات مسالمت‌آمیز، به شرط آن که مسلحانه نباشند و به مبانی انقلاب و دین خدشه‌ای وارد نکنند، آزاد است و نیاز به مجوز ندارد، بنابراین هیچ‌گونه الزامی ‌برای دریافت مجوز از وزارت کشور برای این نوع تجمعات وجود ندارد. در تجمع اخیر نیز با استناد به همین اصل قانونی، نیازی به دریافت مجوز از وزارت کشور وجود نداشت». حال پرسش این است آیا حقی که برای این جریان در جهت تجمع و راهپیمایی در راستای تبیین منویات و افکارشان وجود دارد برای جریان رقیب و حمای دولت نیز این حق برقرار است یا اینکه با ان‌قلت‌ها و شرط و شروط‌هایی مواجه خواهد شد.

* حق قانونی موافقان

طبق اصل ۲۷ قانون اساسی تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است. بر همین اساس احزاب و جریانات مختلف و همچنین اصناف و تشکلات می‌توانند به تجمعات مسالمت‌آمیز بپردازند. از طرفی اگر موضوع تجمعات اخیر تندروها را در نظر نگیریم آنها خواسته یا ناخواسته شرایط را به سمت و سویی برده‌اند که هر جریانی برای اعلام مواضع و حمایت یا انتقاد بتواند دست به تجمعات مسالمیت‌آمیز بزند. لذا به صورت برابر امروز جریان حامی ‌دولت نیز در آزادی کامل می‌تواند برای حمایت از مذاکره با غرب در جهت رفع تحریم‌ها، تصویب FATF در راستای حل مشکلات بانکی و تجارت خارجی، رفع فیلترینگ، قانون حجاب و... به تجمعات مسالمت‌آمیز بپردازد. اما آیا این حق قانونی با اما و اگرهایی روبه‌رو نخواهد شد؟‌ آیا گفته نمی‌شود که برای تجمع در مورد فلان موضوع باید مجوز صادر شود؟ اتفاقا اگر مبنا اصل 27 قانون اساسی و تجمع مسالمت‌آمیز باشد اگر برای یک جریان بحث مجوز مطرح نشده برای سایرین نیز نباید مطرح شود و همه از حق یکسانی برخوردار باشند. اینجا است که وزارت کشور باید به‌عنوان متولی ماجرا پاسخگو باشد که چه نوع مواجه‌ای با بحث تجمعات خواهد داشت؟‌ نوع نگاه به جریان‌ها و سلیقه‌های مختلف چگونه است یکسان یا متفاوت؟ البته که تبعا اگر جریانی حق تجمع مسالمت‌آمیز بر ضد برخی عملکردهای دولت یا آقای ظریف را داشته جریان مقابل نیز از این حق متقابل برخوردار است که در تجمعی حمایت خود را از حق مذاکره با غرب، تصویب FATF، رفع فیلترینگ و... اعلام کند و مواضع خود را مطرح کند. چنانکه اخیرا رضا سپهوند، نماینده خرم‌آباد بیان داشت: «آن‌هایی که دم از قانون می‌زنند و می‌گویند انتصاب ظریف در دولت، غیرقانونی است، چرا برای تجمع‌های خود مجوز نمی‌گیرند؟ اگر بنا به این کار‌ها باشد و این افراد بخواهند از پاستور تا مجلس، بلندگو دست بگیرند و بر علیه، دولت، ظریف، مذاکراتی که در آن مصالح کشور درنظر گرفته شده و با نظر حاکمیت است شعار دهند، ما هم پس از اخذ مجوز، فراخوان می‌دهیم و می‌رویم میدان پاستور یا ولیعصر و از مردمی‌ که با ادامه مذاکرات موافق هستند، ظریف را قبول دارند، تصویب لایحه FATF را می‌خواهند، مخالف تصویب قانون حجاب اجباری هستند، می‌خواهیم بیایند و در برنامه شرکت کنند. ما نمی‌خواهیم کشور دچار تنش و التهاب شود، ولی افرادی که تجمع می‌کنند باید حرف‌شان را در چارچوب نظام، منطق و بدون توهین بیان کنند.» محمدمهدی شهریاری، نماینده بجنورد نیز گفت: «چرا برخی می‌توانند این چنین تجمعاتی داشته باشند، ولی طرف مقابل نمی‌تواند؟ این تبعیض باعث می‌شود امنیت داخلی کشور هم آسیب ببیند.» مجید نصیرپور، نماینده سراب هم اظهارکرد: «صرفا اینکه یک گروه تنها از آزادی بیان برخوردار باشند جای سوال دارد که امیدوارم مسئولان پاسخ شفافی به آن داشته باشند. به هر حال افراد تجمع‌کننده در روز شنبه با موضوعاتی مخالف بودند که همان موضوعات می‌تواند موافقانی هم داشته باشد. از این‌‌رو وزارت کشور باید مدیریت بر این امور داشته باشد تا این فرصت برای همه مهیا باشد و از طرفی، قواعد رعایت شود. همه در یک کشتی هستیم و نمی‌شود عده‌ای برای حاکمیت هزینه غیرضروری ایجاد کنند.»

* ظرفیت قانون اساسی

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در خصوص حق تجمع حامیان دولت مانند جریان مخالف اظهار داشت:‌ ریشه این مساله تبعیض سیاسی است که در کشور وجود دارد و یک جریان همیشه طلبکار، خود حق‌پندار، گردنکش در برابر قانون و جامعه را به وجود آورده که هر موقع دلشان بخواهد در خیابان قلدری می‌کنند و کسی هم کاری به کار اینها ندارد. حسین نورانی‌نژاد به «آرمان ملی» گفت: البته اهمیت اینها نسبت به گذشته تا حد زیادی کاهش پیدا کرده، اما وقتی‌که می‌بینیم که پشت‌سر اینها در نهادهایی مثل مجلس هم حرف‌های آنها به نحوی تکرار می‌شود مقداری باعث می‌شود حساسیتی که می‌رفت نسبت به این جریان‌های فشار کاهش پیدا کند، دوباره زنده شود و بگوییم نکند بین اینها هماهنگی وجود دارد. عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت بیان کرد: عرصه خیابان عرصه‌ای است که طبق قانون اساسی و طبق عرف اکثر کشورها می‌تواند برای جریان‌های مختلف برای بیان نظرشان استفاده شود. اصل 27 قانون اساسی ناظر به همین موضوع است ولی با توجه به اینکه همین جریان رانتخوار سیاسی معمولا در پی آشوب و به هم‌زدن شرایط نرمال است و معمولا ید طولانی در ایجاد خشونت دارند جریان‌های مدنی و اصلاح‌طلب تلاش کردند حتی‌المقدور وارد این عرصه نشوند، اما طبیعی است که اگر بخواهد این مسیر ادامه پیدا کند جریان‌های اصلاح‌طلب و منتقد وضع موجود هم بخواهند از این ظرفیت استفاده کنند و آن زمان جریان‌هایی که طی این مدت با کاری به کار تندروها نداشتند دیگر حق ندارند بیایند انتقاد کنند که چرا جریان‌های اصلاح‌طلب به فکر استفاده از ظرفیت خیابان هستند. نورانی‌نژاد تصریح کرد: آنها خود بهتر می‌دانند که اقلیت محض و جریان رانتخوار سیاسی هستند که از برخی حمایت‌ها برخوردارند اما اگر این روند ادامه پیدا کند برنده آن نخواهد بود.

* تجمع تندروها

یک فعال سیاسی اصولگرا در خصوص تجمعات مخالفان دولت و حق جریان حامی‌ برای برگزاری تجمع اظهار کرد: به طور کلی نباید با تجمعات مسالمت‌آمیز برخورد شود و دولت باید بپذیرد که جریان‌های مختلف تجمع کنند و حتی بپذیرند که نیروی انتظامی ‌بیاید از این تجمعات محافظت کند و هر کسی که در این تجمع حضور پیدا می‌کند خیالش راحت باشد که تعرض و مزاحمت‌های دیگران او را آزار نخواهد داد. محمد مهاجری به «آرمان ملی» گفت: اما اینکه چرا دولت با این تجمعات پاجوش‌های تندرو مقابله نمی‌کند بدین جهت است که دولت اصلا آنها را جدی نمی‌گیرد. وقتی با همه تبلیغات رسانه‌ای که انجام می‌دهند فقط 20 ، 30 نفر حضور پیدا می‌کنند و بدین معناست که اصلا جدی نیست. اینها جمعیت زیادی ندارند و کسی آنها را جدی نمی‌گیرد که بخواهد با آنها مقابله کند.