گزارش «آرمان ملی» از دیدار عراقچی با مقامات افغانستان
تهران و کابل در مسیر تعامل
آرمان ملی- احسان اسقایی: پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و به قدرت رسیدن طالبان، ایران و افغانستان تلاش کرده‌اند تا روابط خود را بهبود بخشیده و نیازهای متقابل را برآورده کنند.
در همین راستا، ایران کوشیده است بر مبنای اصل همجواری، روابط خود را با طالبان تنظیم کند. تاکنون فرستادگان دو کشور بارها برای مذاکره و گفت‌وگو با یکدیگر به پایتخت‌ها سفر کرده‌اند. البته توسعه روابط برای دولت ایران همواره کم‌هزینه نبوده است، چرا که برخی از ایرانیان، حتی با گرایش‌های معتدل، به‌دلیل مواضع سرسختانه طالبان در قبال آزادی‌های اجتماعی، تمایلی به ایجاد روابط نزدیک با افغانستان ندارند. با این وجود، یکی از مقامات طالبان اخیراً به ایران سفر کرد و اکنون وزیر امور خارجه ایران به‌عنوان نخستین مقام رسمی کشورمان سفری یک‌روزه به افغانستان انجام داده است.
*چالش‌های بین دوکشور
دو کشور همسایه در طول تاریخ، همواره با چالش‌هایی در مسیر توسعه روابط خود مواجه بوده‌اند. این چالش‌ها گاهی موجب بحران در روابط شده است. به‌طور کلی، می‌توان گفت مسائل مرزی، تحولات سیاسی و اقتصادی درکنار تاریخ مشترک، از عوامل اصلی اختلافات میان دو کشور بوده‌اند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مسائل مرزی است. مرز مشترک ایران و افغانستان حدود 900 کیلومتر است و در برخی مناطق، اختلافات بر سر تعیین دقیق این مرزها گاهی به درگیری میان نیروهای مرزی دو کشور منجر شده است. همچنین، قاچاق مواد مخدر و انسان یکی دیگر از معضلات جدی در روابط ایران و افغانستان است. موقعیت جغرافیایی افغانستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد مخدر، موجب شده تا بخش قابل توجهی از بودجه انتظامی ایران صرف پایش مرزها و مقابله با قاچاقچیان شود. با بازگشت طالبان به قدرت، بی‌ثباتی در مرزها افزایش یافت. گروه‌هایی مانند داعش خراسان نیز در سال‌های اخیر از طریق شبکه‌های مجازی، تهدیدهایی علیه امنیت ایران مطرح کرده‌اند. قاچاق اسلحه از افغانستان به ایران نیز به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های جدی شناخته می‌شود.
* مهاجرت و حقآبه
با وجود تمامی اختلافات، دو چالش اساسی بر روابط ایران و افغانستان سایه افکنده است و حقآبه هیرمند از آن جمله است. افغانستان طی سال‌های اخیر با احداث سد بر روی رودخانه هیرمند، ایران را از حقآبه قانونی خود محروم کرده است. این حقآبه که در دهه‌های 40 و 50 بر اساس معاهده‌ای رسمی مورد تأیید قرار گرفت، تا پیش از این، تا حدودی توسط دولت قبلی افغانستان تأمین می‌شد. اما پس از قدرت‌گیری طالبان، این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته و باعث خشکسالی، نابودی کشاورزی، و تغییر زیست‌بوم مناطق مرزی ایران شده است. مهاجرت غیرقانونی افغان‌ها به ایران نیز از جمله مسائل مهمی است که در سال‌های اخیر برای شهروندان کشورمان حساسیت برانگیز شده است. دولت ایران در تلاش است تا از ورود مهاجران غیرقانونی جلوگیری کند و اخیراً شاهد بازگرداندن تعدادی از این مهاجران به کشورشان بوده‌ایم. با این حال، حجم بالای ورود مهاجران به حدی است که این اقدامات تأثیر چندانی بر کاهش تعداد افغان‌های حاضر در ایران نداشته است. به همین دلیل، به نظر می‌رسد ایران و افغانستان باید این موضوع را از منظر دیپلماتیک حل‌وفصل کنند.
*دیدار عراقچی با متقی
به گزارش ایسنا، مشاور وزیر خارجه ایران اعلام کرد که «مهاجران افغان» و « حقآبه ایران از هیرمند» از موضوعات اصلی دیدار وزیر خارجه ایران و سرپرست وزارت خارجه حکومت طالبان بوده است. محمدحسین رنجبران، با انتشار گزارشی از برنامه‌های سفر سیدعباس عراقچی به کابل در صفحه اینستاگرام خود، نوشت: «این اولین سفر یک مقام عالی‌رتبه ایران به افغانستان از زمان روی کار آمدن طالبان است که به‌همراه هیأتی اقتصادی انجام شده است.» رنجبران با اشاره به دیدار عراقچی با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان، گفت: «در این دیدار بر ساماندهی مهاجران افغان و بازگشت عزتمندانه آن‌ها به کشورشان تأکید شد.» وی همچنین درباره بحث حقآبه ایران از هیرمند افزود: «طرف افغان تأکید کرده است که امکانات فنی خود را بسیج خواهد کرد تا آب به سمت ایران هدایت شده و هدر نرود.» در ادامه این سفر، عراقچی با ملا محمدحسن آخند، رئیس‌الوزرای طالبان، و برخی دیگر از مقامات افغانستان از جمله وزرای کشاورزی، صنعت و معدن، و دفاع دیدار کرد. طبق گزارش‌ها، حدود 15 تاجر ایرانی نیز در این سفر حضور داشته و طالبان از سرمایه‌گذاری ایران در افغانستان استقبال کرده‌اند. عراقچی در این دیدار گفت: «ایران و افغانستان دو کشور دوست، برادر و مسلمان هستند و ارتباطات تاریخی و فرهنگی عمیقی دارند. امیدواریم این سفر روابط دو کشور را در جهت منافع ملی دو ملت گسترش دهد.»
ارسال نظر