راهبرد، منافع ملی است

 طبیعی است که ایران هم رویکرد یکسانی با فراز و فرودهای متفاوتی داشته است. هم آنها در مقاطعی پای مذاکره آمدند و در مقاطعی نیامدند و هم ایران در مقاطعی آمده است و در مقاطعی پای میز مذاکره نرفته است. هم آنها در منطقه خلیج فارس با ایران همکاری کردند و هم ایران در مقاطعی در موضوعات مختلف خلیج فارس یا افغانستان همکاری کرده است و در مقاطعی هم همکاری نکرده است. طی 46 سال انقلاب اسلامی، روابط بین ایران و آمریکا در عین حال که روابط رسمی سیاسی نبود ولی مذاکراتی وجود داشت و فراز و نشیب‌هایی این مذاکرات داشته است. هر یک از دو کشور متناسب با منافع خودشان تصمیم گرفتند، برجام یک نمونه بوده که امضا شد و حال اینکه بعد از امضای برجام مسائلی پیش آمد و ترامپ از برجام خروج کرد، طبیعی است که بخشی از داستان روابط بین ایران و غرب است. اگر دقیق حوادث سال‌های بعد از انقلاب اسلامی را مطالعه کنیم، حوادث تلخ و شیرین زیادی بوده که همواره هر دو کشور به دنبال منافع خودشان بودند. الان هم باز همین است. کسانی که دقیق مطالعه می‌کنند یا مسائل منطقه‌ای و جهان را رصد می‌کنند، شروع کار رئیس‌جمهور جدید، اتفاق جدیدی نیست مضاف بر اینکه امروز شاید دو طرف بیشتر از همدیگر بدانند، اطلاعات بیشتری از همدیگر دارند و از همه اینها مهم‌تر این است که آشکارا به دنبال تثبیت وضعیت و منافع خودشان هستند. یعنی از شواهد پیداست که دو کشور به دنبال منافع خودشان هستند آنچه مهم است اینکه چه راهبردی باید انتخاب شود تا منافع ایران به حداکثر برسد؟ اینکه چه راهبردی انتخاب بشود، نکته مهمی هست. اینکه ما منافع خودمان را به بخشی از مسائلی که ممکن است در اولویت ما نباشد، گره بزنیم یا اینکه گره بزنیم به برخی از مسائل داخلی کشور یا به برخی از مسائل منطقه. اینها اگر به راهبرد اصلی ربط پیدا کند و چنانچه منافع‌مان را تحت الشعاع قرار دهد، طبیعی است که ممکن است به خطا برویم. مسائل خارجی نباید در داخل کشور دوقطبی یا سیاسی بشود. دولت باید تصمیم درست در راستای منافع ملی اتخاذ بکند. بالاخره دولت‌ها طی سال‌های بعد از انقلاب همواره به دنبال این بوده‌اند که منافع مردم تضمین بشود. ممکن است در مقاطعی سازوکار رسیدن به منافع حداکثری را اشتباه انتخاب کرده باشیم اما در اصل مطلب که منافع مردم است، نباید تردیدی کرد که اصل انتخاب سیاست و راهبردی است که منافع مردم و منافع ملی مدنظر باشد. بنابراین اگر بخواهم خلاصه بحث کنیم، شاید به یکی، دو گزاره برسیم. گزاره اول اینکه شروع دوره جدید ریاست جمهوری آمریکا مثل همه ادوار گذشته با فراز و فرود بوده است و نکته دوم، اینکه اصل برای ما منافع مردم است و نکته سوم اینکه برای هر مقطعی باید سیاست متناسب با زمان و مکان آن مقطع را اتخاذ کرد که در راستای منافع ملی باشد.

* هادی حق‌شناس

اقتصاددان