منتظر برجام جدید باشیم

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که اول بهمن‌ماه مراسم تحلیف دونالد ترامپ برگزار خواهد شد و وی به صورت رسمی کار خود را در کاخ سفید آغاز خواهد کرد. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی این مسائل با فریدون مجلسی تحلیلگر روابط بین‌الملل گفت‌وگو کرده است. مجلسی معتقد است: «واقعیت این است که ما باید خیلی زودتر از این وارد مذاکره می‌شدیم که نفوذ بیشتری در منطقه داشتیم. با این وجود هنوز هم برای مذاکره دیر نیست و امروز نیز اگر اقدام به مذاکره کنیم آینده بهتری در انتظار خواهد بود. تا زمانی که قدرت داریم از مذاکره هراس نداریم. به هر حال اتفاقاتی رخ داده که روی امتیازهای رد و بدل شده اثر می‌گذارد که به آن تعامل می‌گویند. در چنین شرایطی است که تحریم‌ها و موانع مالی برداشته می‌شود و ما نیز می‌توانیم با کشورهای جهان تجارت و مراوده اقتصادی داشته باشیم. ما باید رویکردی در پیش بگیریم که کشورهای جهانی متوجه شوند که ایران بازار بزرگی است و اگر درهای اقتصادی خود را به روی برخی کشورها ببندد و با آنها روابط تجاری نداشته باشد آنها زیان خواهند دید.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*پزشکیان در حالی درباره مذاکره با دولت ترامپ سخن می‌گوید که هنوز به صورت دقیق موضع ترامپ نسبت به آینده روابط با ایران مشخص نیست. به نظر شما واکنش ترامپ نسبت به پیام پزشکیان چه خواهد بود؟

در شرایط کنونی آن چیزی که دارای اهمیت است آینده ایران است که به هیچ وجه نباید بر سر مسائل کوچک و قابل کنترل ویران شود. در واقع آنچه اهمیت دارد این نیست که پزشکیان یا ترامپ چه موضعی نسبت به مذاکرات می‌گیرند و بلکه مهم این است که مردم در رفاه وآرامش زندگی کنند. من امیدوارم راهی که رئیس‌جمهور در پیش گرفته، به این نکته کمک کند که کشورمان از تنش دور شود. باید توجه داشت که آمریکا و اسرائیل در یک طرف ماجرا قرار دارند و با هم متحد هستند، اما اگرچه ایران رژیم صهیونیستی را به رسمیت نشناخته، در مقابل می‌تواند با آمریکا وارد گفت‌وگو شود. به بیان دیگر نمی‌توان آمریکا را جدا از اسرائیل تصور کرد اما با کنترل آمریکا، می‌توان هر دو را کنترل کرد. از روزی که گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران آغاز شد رفتار آمریکا خصمانه شد و این رفتار با افزایش تنش بین ایران و رژیم صهیونیستی بیشتر هم شد. اگر قرار است شرایط تغییر کند، آمریکا باید به این نتیجه برسد که ایران خواهان گسترش جنگ در منطقه نیست و ایران به صورت عملی در این زمینه اقدامی نخواهد کرد. تنها در چنین شرایطی است که می‌توان شرایطی را تصور کرد که ایران و آمریکا دوباره به یک برجام جدیدی دست پیدا کنند.

*این سخن به معنای این است که برجامی که در سال2015 به نتیجه رسید امروز عملا از حیزانتفاع خارج شده است؟

بله، اینکه برخی تصور می‌کنند آمریکا قرار است بر سر برجام قبلی مذاکره کند تصور اشتباهی است. یکی از مسئولان عنوان کرده بود اگر قرار است ایران مذاکره کند در ابتدا باید آمریکا به برجام بازگردد. این در حالی است که آمریکا نه دیگر به برجام باز می‌گردد و نه در چنین شرایطی درباره آن مذاکره می‌کند. به همین دلیل ایران و آمریکا باید به دنبال یک توافق جدید باشند. امروز آمریکا در شرایطی قرار دارد که هم می‌تواند با ایران وارد تعامل شود و هم با افزایش سخت‌گیری‌های تجاری کار را سخت کند، اما می‌داند که سخت کردن شرایط اقتصادی ایران اگر موثر بود، در همان دور اول اثر می‌گذاشت. واقعیت این است که ما باید خیلی زودتر از این وارد مذاکره می‌شدیم که نفوذ بیشتری در منطقه داشتیم. با این وجود هنوز هم برای مذاکره دیر نیست و امروز نیز اگر اقدام به مذاکره کنیم آینده بهتری در انتظار ما خواهد بود. تا زمانی که قدرت داریم از مذاکره هراسی وجود ندارد. به هر حال اتفاقاتی رخ داده که روی امتیازهای رد و بدل شده اثر می‌گذارد که به آن تعامل می‌گویند. در چنین شرایطی است که تحریم‌ها و موانع مالی برداشته می‌شود و ما نیز می‌توانیم با کشورهای جهان تجارت و مراوده اقتصادی داشته باشیم. ما باید رویکردی در پیش بگیریم که کشورهای جهانی متوجه شوند که ایران بازار بزرگی است و اگر درهای اقتصاد خود را به روی برخی کشورها ببندد و روابط تجاری نداشته باشد آنها زیان خواهند دید. ما نیز باید این نکته را در نظر داشته باشیم که اگر در تجارت با کشورهای دیگر به روی ما بسته شود ضعیف خواهیم شد و ضرر خواهیم کرد. در مرحله نخست نیز باید با کشورهای همسایه مراوده اقتصادی داشته باشیم. کشورهای همسایه به اندازه‌ای پیشرفت کرده‌اند که دیگر نیاز نیست برای تجارت به کشورهای دورتر مانند روسیه و چین برویم.

*سخنان پزشکیان تنها چند روز قبل از مراسم تحلیف ترامپ عنوان شده است. آیا پزشکیان به نمایندگی از حاکمیت در ایران این موضع‌گیری را کرده است؟

واقعیت این است که ترامپ نیز مانند برخی تجربیات که در گذشته در ایران داشته‌ایم، فرد غیرقابل پیش‌بینی است. در چنین شرایطی ترامپ باید به این نتیجه برسد که با ایرانی طرف است که تجربه اندوخته، قصد دارد به عرصه بین‌المللی بازگردد و خواهان تعامل با جهان است. به همین دلیل پیامی که آقای پزشکیان داده‌اند از این تأثیرگذاری برخوردار است که آمریکا خود را با کشوری مواجه ببیند که برای تعامل آمادگی دارد.

*پس از پیام پزشکیان وضعیت بازار ارز و طلا در ایران بهبود پیدا کرد. آیا این روند می‌تواند ادامه داشته باشد؟

هرچه ایران بیشتر به سمت تعامل حرکت کند به همان اندازه وضعیت بازار سرمایه در کشور بهبود پیدا خواهد کرد. کشورهای جهان باید بدانند که ایران قصد افزایش تنش و درگیری را در منطقه ندارد و دنبال جنگ با هیچ کشوری نیست. همان‌طور که ایران قصد دخالت در امور داخلی هیچ کشوری را ندارد، اجازه دخالت به هیچ کشوری هم نخواهد داد و ایران چنین توقعی را به کشورهای دیگر ارسال کرده است. در چنین شرایطی ما می‌توانیم آزادانه با کشورهای دنیا تجارت کنیم. به عبارت دیگر اگر قرار است دیگر کشورها امنیت داشته باشند، ایران هم باید از همه جوانب خیالش آسوده باشد. در چنین شرایطی است که منطقه و جهان وارد یک مرحله صلح و آرامش خواهد شد.

باید رویکردی در پیش بگیریم که کشورهای جهانی متوجه شوند که ایران بازار بزرگی است و اگر درهای اقتصاد خود را به روی برخی کشورها ببندد و روابط تجاری نداشته باشد آنها زیان خواهند دید

*آتش‌بس بین اسرائیل و حماس چه تأثیری در آرامش منطقه و بهبود روابط ایران با جهان خواهد داشت؟

در مرحله نخست باید عنوان کرد این آتش‌بس می‌تواند به معنای پایان دشواری‌های مردم غزه باشد. در چنین شرایطی خرابی‌های غزه باقی می‌ماند که این وظیفه جهان ثروتمند عرب است که تلاش کند غزه را هرچه زودتر بازسازی کند. کشورهای عربی به اندازه‌ای ثروتمند هستند که بتوانند غزه را بازسازی کنند. واقعیت این است که زمینه‌های توسعه در ایران به مراتب از امارات و عربستان و ترکیه بالاتر است. اینکه هنوز در کشورمان با مشکلاتی مواجه هستیم صرف نظر از تحریم‌ها، به برخی سوء مدیریت‌ها ربط پیدا می‌کند که در گذشته وجود داشته است. اگر افراد متخصص و با دانش جای افراد بی‌صلاحیت را بگیرند ایران نیز می‌تواند به سرعت در مسیر توسعه و پیشرفت قرار بگیرد. در چنین شرایطی لازم نیست صداوسیما به نامداران کشور کفن هدیه بدهد. با کفن هدیه دادن وضعیت اقتصادی مردم بهبود پیدا نخواهد کرد. من به اتفاقی که در صداوسیما رخ داده مشکوک هستم. سوال این است که آیا فاصله صداوسیما با مردم کشور آنقدر زیاد است که موجب چنین رفتارهای ناآگاهانه‌ای می‌شود؟ آیا صداوسیما فکر می‌کند مردم به عزا عادت کرده‌اند و عزا برای مردم به لذت تبدیل شده است؟ یا دست‌های پنهانی وجود دارد که تلاش می‌کند مردم را بیشتر از صداوسیما دورتر کنند؟ نکته قابل بررسی برای مسئولان صداوسیما این است که مردم پس از مدتی و از طریق فضای مجازی متوجه شده‌اند که چنین افتضاح زشتی در صداوسیما رخ داده است.

*نشانه‌هایی مبنی بر تغییر رویه‌های ترامپ نسبت به گذشته مشاهده می‌شود. آیا می‌توان به جنبه‌های مثبت این نشانه‌ها برای بهبود فضای بین‌المللی خوشبین بود؟

ترامپ رئیس‌جمهور آمریکاست و آمریکا هم همان آمریکاست و تغییری نکرده است. آمریکا نیز به این نتیجه رسیده که هزینه‌های سنگینی در نقاط مختلف جهان می‌کند که دیگر نیازی به ادامه آن نیست و این هزینه‌ها باید صرف توسعه داخلی آمریکا شود. در چنین شرایطی اتاق فکرهای درون آمریکا از اینکه ایران دنبال تعامل با جهان باشد استقبال خواهد کرد. اتفاقی که در داخل کشور باید رخ بدهد این است که موانع داخلی و خارجی برای توسعه باید از بین برود و ایران با توجه به منابع انسانی غنی که در اختیار دارد بتواند در مسیر توسعه گام بردارد.