نه به پایتختی مکران!

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور ۱۷ دی‌ماه درباره انتقال پایتخت گفته بود: «امروز بحث ساماندهی مرکز سیاسی به صورت جدی مطرح است و اگر به این نتیجه برسیم به‌دلیل محدودیت‌هایی که در ارایه خدمات به مردم تهران با آن مواجه هستیم، یکی از نقاطی که به‌صورت جدی مطرح است، مکران است.» پس از آن، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، ۱۸ دی‌ماه در جریان کنفرانس خبری هفتگی خود اعلام کرد که دولت تصمیم دارد پایتخت را به مکران در سواحل جنوبی کشور منتقل کند. به گفته سخنگوی دولت، انتخاب مکران به‌عنوان مکان پایتخت جدید ایران هنوز قطعی نیست و بررسی‌ها در این باره هنوز ادامه دارد اما پایتخت جدید «قطعا در جنوب» کشور خواهد بود. مهاجرانی گفت: این بررسی‌ها در دو شورا انجام می‌شود که وظیفه یکی از آن‌ها، ارزیابی مشکلات پایتخت است و شورای دوم بر «اقتصاد دریامحور» متمرکز است و از جمله ظرفیت‌هایی را که برای این هدف در منطقه مکران مورد نیاز است بررسی می‌کند. اظهارات مهاجرانی سبب برخی ابهامات شد و خانم سخنگو بار دیگر در باره آن توضیحاتی ارائه داد. فاطمه مهاجرانی با اشاره به طرح گمانه‌زنی‌هایی درباره انتقال قطعی پایتخت به مکران، بر مبنای برداشت‌هایی که از سخنان اخیر وی انجام شده است، تصریح کرد: من نگفتم پایتخت به مکران خواهد رفت، بلکه گفتم دو شورا تشکیل شده که یکی برای احصای مشکلات پایتخت فعلی است و یکی هم برای بررسی قوت‌هایی که اقتصاد دریامحور مشخصا در مکران دارد. سخنگوی دولت ادامه داد: معنای این سخنان یعنی مطالعه‌ای در حال انجام است و پیش‌تر هم گفتم که آماده شنیدن نظرات کارشناسی دانشگاهیان و خبرگان و نخبگان در این زمینه هستیم. مهاجرانی تاکید کرد: در عین‌حال پایتخت فعلی و استان تهران، ظرفیت‌های زیستی محدود دارد. وی یادآور شد: این موضوع در حال بررسی است اما نتیجه‌گیری که از سخنانم شده، درست نیست. جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی پزشکیان و سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری درباره انتقال پایتخت به مکران، بیان داشت: «این موضوع در حد یک ایده است و زمان انتقال اصلا مشخص نیست.» ناهماهنگی میان مسئولان دولتی عجیب بود و انتقاداتی را به‌همراه داشت. فیاض زاهد و محمد مهاجری از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت در انتقاد به این ناهماهنگی نوشتند: حفظ حیثیت دولت و مقامات آن باید مورد تاکید قرار گیرد. قرآن کریم صراحتا دستور می‌دهد که «قولوا قولا سدیدا» (حرف مستدل و محکم بزنید) وقتی معاون اجرایی رئیس‌جمهور موضوع انتقال پایتخت به مکران را ظرف ۲۴ساعت هوا می‌کند، اعتبار دولت است که لکه‌دار می‌شود. اگر فرداهای بعد، همین مقامات یا مسئولان دیگر، راجع به هر موضوع دیگری سخن بگویند، جامعه آن را به سخره نمی‌گیرد؟ آقای پزشکیان در مرحله دوم انتخابات بر رقیبی پیشی گرفته است که در مناظرات و گفت‌وگوهای انتخاباتی حرف‌های غیرقابل اجرا و گاه خنده‌دار بر زبان می‌آورد. کمپین او نیز چنین رفتاری داشتند. طبیعی است وقتی تیم مدیریتی آقای پزشکیان همان گفتار و کردار را کپی می‌کنند، نوعی شباهت‌سازی با رقیب و مآلا دلسردی و افسردگی میان طرفدارانش ایجاد می‌شود.

*مخالفان

مسئولان غیردولتی انتقاداتی به ایده پایتخت شدن مکران دارند. یک نمایند مجلس شورای اسلامی نسبت به انتخاب پایتخت جدید در مکران واکنش نشان داد. تاجگردون خطاب به رئیس‌جمهور نوشت: «برادر و رفیق عزیز، جناب رئیس‌جمهور، لطفا دور انتقال پایتخت به مکران را خط بکش، اونجا نه شدنیه، نه قراره بشه، نه تو این شرایط امکان‌پذیره. ضمن اینکه اونجا یه اتفاقاتی افتاده که به سلیقه و فکر شما نمی‌خوره.» از سوی دیگر احمد علوی عضو شورای اسلامی شهر تهران در یادداشتی نوشت: «ایده انتخاب مکران به‌عنوان پایتخت آینده ایران، در نگاه اول نویدبخش تغییری بزرگ در سیاست‌گذاری جغرافیایی و توسعه متوازن کشور به نظر می‌رسد. اما آیا این پیشنهاد بلندپروازانه با واقعیت‌های جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی ایران همخوانی دارد؟ هنگامی که از مکران به‌عنوان پایتخت سیاسی ایران سخن می‌گوییم، پرسش‌های جدی مطرح می‌شود! تاریخ و جغرافیای ایران نشان داده‌اند که مرکزیت پایتخت در ناحیه‌ای با دسترسی به قلب کشور، برخوردار از زیرساخت‌های گسترده و قابلیت ارتباط سریع بادیگر مناطق، برای انسجام ملی حیاتی است. انتقال پایتخت به نقطه‌ای در حاشیه جغرافیایی، همچون مکران، نه‌تنها با الگوهای جغرافیای سیاسی ایران همخوانی ندارد، بلکه می‌تواند به شکاف‌های ارتباطی و مدیریتی منجر شود.» حمیدرضا صارمی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اعلام کرد: «طرح انتقال پایتخت یک تصمیم شتابزده است ضمن آنکه هزینه‌های انتقال پایتخت به صرفه نیست.» معاون زاکانی در عین حال، با هشدار نسبت به شرایط طبیعی منطقه مکران در جنوب شرق ایران گفت: «مکران «زلزله‌خیز» است و خطر «سونامی» در آنجا وجود دارد.» این مقام شهرداری تهران، با اشاره به سه معضل حاد کلان‌شهر تهران شامل «ترافیک»، «آلودگی» و «فرسودگی» افزود: «انتقال پایتخت با وجود چنین مشکلاتی در تهران، منطقی نیست و بهتر است «منابع محدود» صرف حل بحران‌های تهران شود.»