دور جدید گفت‌و‌گوهای ایران و اروپا

اروپایی‌ها هم همواره بین ایران و آمریکا واسطه بوده‌اند اما نتوانستند خروج آمریکا از برجام را جبران کنند و در نهایت این روزها سکان فشارها علیه ایران را به دست گرفته و ظاهرا قصد دارند با استفاده از مکانیزم ماشه پرونده هسته‌ای ایران را از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای وزرای خارجه اتحادیه اروپا و در نهایت به شورای امنیت سازمان ملل متحد منتقل کنند. اروپایی‌ها چند چالش در روابط خود با ایران دارند اولین چالش ادعایی است که آنها مبنی بر صادرات پهپادهای ایران به روسیه به منظور استفاده روس‌ها در جنگ اوکراین دارند که این مورد توسط ایران رد شده است. دومین چالش به ادعای آنها درباره ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه مربوط است. موردی که حتی زلنسکی رئیس جمهور اوکراین نیز آن را رد کرده اما آن را جدی گرفته‌اند به طوری که هواپیمایی ایران را به این علت تحریم کرده‌اند. تحریم نامطلوبی که حتی می‌تواند بر واردات مواد اولیه دارویی نیز اثر بگذارد.

*اروپا را رها کنیم؟

 واقعیت آن است که رها کردن اروپا و جایگزینی اعراب خلیج فارس به جای آن‌ها در میانجی‌گری بین ایران و آمریکا سودی برای تهران نداشته است. اتفاقا به نظر می‌رسد استفاده از اعراب خلیج فارس برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا باعث شده دیوار بی‌اعتمادی بین ایران و اروپا بلند‌تر شود. بلند‌تر شدن این دیوار موجب خواهد شد آینده روشنی هم از احتمال مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا وجود نداشته باشد. اروپایی‌ها می‌توانند میانجی خوبی بین ایران و آمریکا باشند. لذا حذف اروپایی‌ها از میز مذاکرات نه تنها نفعی برای ایران ندارد بلکه ضررهای زیادی برای ایران خواهد داشت. چرا که در فرض مثال اگر ایران بتواند در مذاکره با آمریکایی‌ها چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم به توافقاتی در پرونده هسته‌ای دست یابد و تحریم‌ها لغو شود، آنگاه ثمرات سرمایه‌گذاری‌های ناشی از لغو تحریم‌ها از طریق اروپایی‌ها برای ایران به ثمر خواهد نشست. از این رو نمی‌توان نقش اروپایی‌ها را رابطه با مذاکرات ایران و آمریکا نادیده گرفت.

*دور دوم مذاکرات

 بر اساس آنچه سخنگوی وزارت خارجه ایران در ارتباط با مذاکرات ایران و شرکای اروپایی برجام اعلام کرده است، دور دوم مذاکرات ایران و اروپا به زودی آغاز خواهد شد. دور اول این مذاکرات با حضور مجید تخت‌روانچی در صدر هیات ایرانی چندی قبل برگزار شد. نکته کلیدی در آن دور این بود که ایران اعلام کرد طرفین فقط گفت‌وگو کرده‌اند و خبری از مذاکره در معنای واقعی کلمه از منظر دیپلمات‌ها نبوده است. به عبارت بهتر دور قبلی تنها یک پیش مذاکره بوده و از این رو به نظر می‌رسد دور جدید این گفت‌وگو‌ها جدی‌تر از دوره قبل باشد. اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه ایران در این ارتباط اعلام کرده است: دور جدید گفت‌وگو‌های ایران و اروپا در ۲۴ و ۲۵ دی‌ماه در ژنو انجام می‌شود و این ادامه گفت‌وگو‌هایی است که در آذرماه انجام شد. وی افزود: در جریان این گفت‌وگو‌ها طیفی از موضوعات از جمله مسائل منطقه‌ای، روابط دوجانبه و موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها مورد رایزنی قرار می‌گیرد و همان‌طور که پیش از این گفتم این گفت‌وگو‌ها ادامه روندی است که از قبل توافق شده بود و گام دیگری در ارتباط با گفت‌وگو‌های ایران و اروپا است. او همچنین گفت: ما هیچ‌وقت از میز مذاکره فرار نکرده و قائل به گفت‌وگو بودیم. آقای عراقچی هم اعلام کردند که ما برای مذاکره شرافتمندانه برای رفع تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای آمادگی داریم. اینکه به چه شکلی مذاکرات برگزار شود، تصمیم‌گیری خواهد شد. به نظر می‌رسد، تغییرات در منطقه و تحولات در سطح قدرت سیاسی در اروپا و نگاه ایران به آن وجهی از گفت‌وگو‌های ایران و اروپاست اما وجه اصلی این گفت‌وگو‌ها مذاکرات ایران و آمریکا و نقش اروپا در این مذاکرات خواهد بود.