نسخه‌ای برای درمان دلالی

با وضع مالیات بر معاملات سوداگرانه، دولت امیدوار است که بتواند از افزایش قیمت‌های غیرمنطقی در بازارهای مختلف جلوگیری کند و به نوعی ثبات را به اقتصاد کشور بازگرداند. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که اجرای این طرح می‌تواند به بهبود وضعیت اقتصادی کمک کند. آن‌ها معتقدند که مالیات بر سوداگری می‌تواند به کاهش تقاضا برای خرید و فروش‌های غیرضروری منجر شود و در نتیجه، نوسانات قیمت را کاهش دهد. همچنین، این اقدام می‌تواند به دولت کمک کند تا درآمدهای مالیاتی خود را افزایش دهد و از این طریق به تأمین هزینه‌های عمومی بپردازد.

مالیاتی بر غیرمولدها

به گزارش «آرمان ملی»، محمد قیصری کارشناس اقتصادی در این باره گفت: طرح مالیات بر سوداگری یکی از اقدامات دولت‌ها برای کنترل فعالیت‌های اقتصادی سوداگرانه (غیرمولد) است. در این طرح، مالیاتی به فعالیت‌هایی تعلق می‌گیرد که به جای تولید و ایجاد ارزش، به سودآوری از طریق سفته‌بازی و خریدوفروش‌های مکرر اختصاص دارند. هدف اصلی این طرح، جلوگیری از دامن زدن به تورم، کاهش فاصله طبقاتی و هدایت سرمایه‌ها به سمت فعالیت‌های مولد است. او افزود: مواردی که مالیات بر سوداگری بیشتر به آن‌ها تعلق می‌گیرد شامل مواردی چون، املاک و مستغلات، خرید و فروش مکرر ملک با انگیزه سوداگری و سفته‌گری در بازار و بدون انگیزه سکونت، خرید و فروش مکرر خودرو بدون قصد مصرف شخصی، خرید و فروش ارز و طلا با اهداف سفته‌بازی و بدون مشارکت در اقتصاد تولیدی، فعالیت‌های سفته‌بازی در بازار سرمایه می‌شود که هریک به نوبه خود نوسانات شدید و بی‌ثباتی در بازار ایجاد می‌کند. او درباره نتایج اجرای این طرح در کشور گفت: کاهش تقاضای کاذب در بازارهای حساس، کنترل تورم در بخش‌های مسکن، خودرو و ارز و هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید و ایجاد اشتغال، ایجاد عدالت اجتماعی در اخذ مالیالت از نتایج اجرای این طرح خواهد بود. از طرف دیگر اجرای مؤثر این طرح نیازمند زیرساخت‌های شفاف مالی، اطلاعاتی و نظارتی است تا از فرار مالیاتی و تخلفات جلوگیری شود.

موفقیت مشروط

او توضیح داد: با این حال، اجرای این طرح بدون چالش نیست، چرا که احتمالاً وضع مالیات بر سوداگری ممکن است منجر به کاهش فعالیت‌های اقتصادی و افزایش فشار بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان شود و احتمالا اجرای این طرح باعث نارضایتی‌ها برای برخی از تولیدکنندگان و صاحبان سرمایه شود، در نتیجه امکان دارد این پایه مالیاتی جدید به افزایش قیمت‌ها و کاهش دسترسی مردم به کالاهای ضروری منجر شود. او بیان کرد: در حقیقت این طرح می‌تواند به عنوان یک ابزار مؤثر در کنترل بازار عمل کند و باعث کاهش سوداگری شود، اما قطعاً این امر مشوط به افزایش شفافیت در گزارش عملکردها و همچنین رصد مناسب در خصوص مواردی است که این مالیات به آنها تعلیق می‌گیرد. به عبارتی چنانچه طرح مالیات بر سوداگری به عنوان یک اقدام مهم در راستای کنترل بازار و جلوگیری از فعالیت‌های غیرموجه در نظر گرفته شود می‌تواند پیامدهای مطلوبی به دنبال داشته باشد، با این حال، نیاز به بررسی دقیق‌تر و مشورت با کارشناسان و فعالان اقتصادی برای اجرای موفق این طرح احساس می‌شود.

پایان دلالی؟

کامران ندری کارشناس اقتصادی در باره این طرح گفت: اخذ مالیات از طرق مختلف در تمام دنیا روشی شناخته شده است که علاوه بر کسب درآمد دولت، موجب توسعه عدالت اجتماعی و ممانعت از دلالی و سوداگری در جامعه نیز می‌شود. طرح مالیات بر عایدی سرمایه با وجود مزایای بسیاری که در بطن آن نهفته است، جنبه‌هایی دارد که در صورت توجه به آن جنبه‌ها خواهد توانست سفته بازی و کسب درآمدهای غیرمولد را از بین ببرد یا به شکل محسوسی کاهش دهد. او افزود: مالیات بر عایدی سرمایه از جمله انواع مالیات‌هایی است که رشد اقتصادی را تسریع می‌کند اما در برخی موارد مخالفت‌هایی هم پدید می‌آورد. اجرای این طرح می‌تواند دلالی و سودجویی را از روند فعالیت بازارها حذف کند. ظاهرا نمایندگان مجلس طرح دولت را با هدف کاهش انگیزه‌های سفته‌بازانه، هدایت سرمایه‌های غیرمولد به سمت تولید و کاهش فاصله طبقاتی ناشی از ثروت‌های بادآورده و سوءاستفاده‌های اقتصادی در بازار پیگیری می‌کنند، هرچند تعداد زیادی از افراد جامعه را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.

محمد قیصری: کاهش تقاضای کاذب در بازارهای حساس، کنترل تورم در بخش‌های مسکن، خودرو و ارز و هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید و ایجاد اشتغال، ایجاد عدالت اجتماعی در اخذ مالیالت از نتایج اجرای این طرح خواهد بود

چالش‌های احتمالی

 کامران ندری کارشناس اقتصادی، در باره چالش احتمالی این طرح گفت: اخذ مالیات از فرد به جای خانواده در راستای اجرای این طرح از کالاهایی مانند، خودرو، ملک، طلا و... از اصلی‌ترین ایراداتی به شمار می‌آید که از سوی مخالفان به آن وارد می‌شود، این گروه معتقدند بسیاری از خانواده‌ها با وجود داشتن مثلاً چند خودرو امکان دارد مالیاتی را که به آنها تخصیص می‌یابد، از کانال‌های دیگر و به شکل‌های دیگر پرداخت کرده باشند و بهتر است اخذ مالیات به شکل طرح اخذ مالیات بر تجمیع درآمد خانوار اجرایی شود، چراکه به این صورت فرصت مطلوب‌تری برای اجرای عدالت مالیاتی برای مشمولین فراهم می‌شود. این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: اجرای طرح مالیات بر مجموع درآمد در اکثر کشورها بر مجموع درآمد PIT گذاشته شده است، اما اگر این طرح در ایران به این شکل به مرحله اجرا درآید قطعاً با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌شود و اجرای آن را با توجه به چالش‌های بسیار، مشکل می‌کند چرا که دولت باید با ابزارهای متعدد که شاید همه آنها را در اختیار نداشته باشد، مانع از هرگونه سفته‌بازی و سوداگری شود ولی اگر توزیع عادلانه منابع روی تجمیع درآمد خانوار بگذارد در جزئیات با دشواری‌های کمتری روبه‌رو می‌شود و مالیات‌ستانی نیز به شکل عادلانه‌تری اجرایی خواهد شد.

حلقه مفقوده

او توضیح داد: معمولا درکشور‌های دیگر واحدی که مالیات به آن‌ها تعلق می‌گیرد خانوار است نه فرد، یعنی مسئولین و سیاست‌گذاران کشور‌های توسعه‌یافته بر مجموع درآمد خانوار مالیات می‌بندند نه فرد. یعنی مجموع درآمد خانوار و اینکه آیا درآمد کسب شده کفاف زندگی را می‌دهد، یا خیر، مبنای محاسبه مالیات قرار می‌گیرد. لذا اگر درآمد از یک حداقل معینی کمتر باشد، مالیات به آن خانوار تعلق نمی‌گیرد، اما اگر بیشتر باشد، به ازای میزان درآمد خانوار مالیات به صورت طبقه‌ای و تصاعدی افزایش می‌یابد. او معتقد است: در اجرای مالیات بر عایدی سرمایه باید موضوع تورم هم در نظر گرفته شود، چراکه همه قیمت‌ها به صورت یکسان دچار تغییر نمی‌شوند، بعضی قیمت‌ها بالاتر و بعضی قیمت‌ها پایین‌تر می‌روند. مثل بازار سهام، لذا به‌رغم اینکه نمی‌توان مالیات عایدی بر سرمایه را نفی کرد و اتفاقا اجرای آن لازمه هر اقتصادی است، اما کاری دشوار است و روشن نیست که نظام مالیاتی ما تا چطور می‌تواند از عهده اجرای این موضوع به درستی برآید. بر اساس تجارب موجود درعرصه اقتصادی، همیشه یکی از مهم‌ترین هزینه‌هایی که برای تورم در نظر می‌گیرند تاثیر منفی است که تورم می‌تواند در بحث مالیات ستانی داشته باشد که منجر به ایجاد مشکلاتی می‌شود، لذا بر این باورم قبل از اینکه مالیات بر عایدی سرمایه اجرا شود حتما لازم است که زمینه‌های اجرایی آن و ریزه‌کاری‌ها و اسباب و لوازم اجرای آن فراهم شود و از تجربه سایر کشور‌ها در اخذ چنین مالیات‌هایی استفاده شود.