آشوب بین همسایگان شرقی ایران

نگاهی به تحولات بین افغانستان و پاکستان خصوصا بعد از حضور طالبان در افغانستان نشان می‌دهد طالبان که خود دست‌پرورده سازمان‌های اطلاعاتی پاکستان است بر سر موضوعات مختلفی با حاکمان سیاسی پاکستان دچار چالش شده و چون ادبیات و زبان مشترکی بین دو طرف، به‌رغم ریشه‌های فکری یکسان وجود ندارد، هرازچند گاهی تنش بین طرفین اوج می‌گیرد و در نتیجه این تنش بی‌گناهان کشته و زخمی می‌شوند.

*جرقه‌های اختلاف

درگذشته پاکستان درخواست‌هایی در ارتباط با برخی از اعضای القاعده از طالبان داشت اما طالبان اعلام کرد که هیچ عنصری از القاعده و حتی داعش در افغانستان فعال نیستند. بعدها البته موضوعات دیگری هم بین طرفین مطرح شد که به علت نبود انگیزه لازم برای حل مشکلات، مقامات پاکستانی به‌صورت گسترده دست به اخراج اتباع افغانستانی زدند. موضوعی که به طالبان گران آمد و به کدورت‌ها در روابط دو کشور دامن زد. همچنین مورد دیگری که باعث عمیق‌تر شدن اختلافات بین دو طرف گردید، تحرکات تجزیه‌طلبانه برخی از پشتون‌های ساکن در مرز بین افغانستان و پاکستان بود. این گروه به علت تحرکات تجزیه‌طلبانه‌ای که اتخاذ کرده بودند با برخورد نظامی از سوی پاکستان روبه‌رو شدند و دولت پاکستان کوشید این گروه را که در تعدادی از روستاهای مرزی حضور داشتند سرکوب کند. وقتی دامنه سرکوب گسترده شد، اعضای این گروه برای زنده ماندن مجبور شدند به افغانستان بگریزند. پاکستان که ارتش و سیستم اطلاعاتی بزرگی در منطقه دارد تلاش‌هایش را برای سرکوب این گروه در افغانستان ادامه داد و حتی رسانه‌ها در این زمینه آوردند که پاکستان برای سرکوب این گروه اقدام به عملیات موشکی و توپخانه‌ای به‌سوی محل اختفای این گروه در مناطقی از افغانستان کرده است. موضوعی که برای طالبان خوش نیامد و درنهایت به اقدام پاکستان پاسخ داد و در اثر این اقدام تعدادی از نظامیان و افراد عادی از طرفین مجروح و زخمی شده‌اند.

*حمله طالبان

سرانجام پاکستان از نیروی هوایی خود برای ضربه زدن به نیروهای متخاصم استفاده کرد که در نتیجه آن به گفته سرپرست وزارت امور مرزی و قبیله‌ای افغانستان: در حمله هوایی پاکستان به ولایت پکتیکا در شرق افغانستان بیش از ۵۰ نفر کشته شده و ۴۰ نفر مجروح شدند. افغانستان مراتب خشم خود را نشان داد و دست به حرکتی تلافی‌جویانه زد. حمله نیروهای افغان به چند پاسگاه مرزی پاکستان، درگیری شدیدی ایجاد کرد که دست‌کم ۱۹ نیروی نظامی پاکستانی جان خود را از دست دادند. در این تبادل آتش، سه افغان نیز کشته ‌شده‌اند. فیلم‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که نیروهای طالبان به روستاهای مرزی پاکستان حمله کرده‌اند. این فیلم‌ها که توسط کاربران مختلف به اشتراک گذاشته‌ شده، صحنه‌هایی از شدت درگیری و تخریب برخی مناطق مرزی را به تصویر کشیده است. برخی منابع از وزارت دفاع افغانستان ادعا کرده‌اند که نیروهای طالبان برخی از پایگاه‌های نظامیان پاکستانی در آن‌سوی خط مرزی را به آتش کشیده‌اند. این درگیری‌ها نشان‌دهنده وخامت روابط امنیتی میان افغانستان و پاکستان است که پیش‌ از این نیز بارها شاهد تنش‌های مشابه بوده‌اند.

*چالشی در مرزهای شرقی ایران

 یک کارشناس روابط بین‌الملل در ارتباط با حوادث مرزی بین افغانستان و پاکستان به «آرمان ملی» گفت: مشکلی که این روزها پاکستان با آن روبه‌رو شده همان ماری است که پرویز مشرف در آستین خود پروراند و برای اینکه افغانستان را به تسخیر درآورد، به پشتون‌ها بال و پر داد. واقعیت آن است که افغانستان هرچند در طول تاریخ ضعیف بود اما همیشه نگاهی به پشتونستان داشته است. منظور از پشتونستان منطقه‌ای در مرز با پاکستان است که اهالی آن پشتون هستند. باید بدانیم که افغانستان که اغلب در دست پشتون‌ها بوده ویا پشتون‌ها در این کشور دست بالا داشته‌اند. اکنون پشتون‌های افغانستان و پاکستان مدعی هستند که باید بخش‌های پشتون‌نشین پاکستان، به افغانستان ملحق شود. در طول تاریخ با اینکه زبان افغانستان فارسی بوده اما عموما دست پشتون‌ها بوده است. خاندان سلطنتی افغانستان هم پشتون بوده‌اند. لذا همین پشتون‌ها که روزی از حمایت پاکستان برخوردار بودند، اکنون برای پاکستان شاخ شده و لباس خود را هم ‌تغییر داده و جلیقه پوشیده‌اند و پشتونستان را می‌خواهند. غرب هم ظاهرا می‌خواهد پاکستان تجزیه شود چون اگر تجزیه شود، آسان‌تر می‌تواند تکلیف بمب‌های اتم پاکستان را مشخص کند. درنتیجه نباید چندان نگران درگیری بین افغانستان و پاکستان بود چراکه این موضوع تهدیدی برای ایران نیست و پشتون‌ها بیشتر برای پاکستان خطرناکند. چون به همان راحتی که در افغانستان کار خود را انجام می‌دهند و با خشونت مردم را کنترل می‌کنند، به همان راحتی برای پاکستان تهدید امنیتی ایجاد خواهند کرد. چراکه در کوه و دشت زندگی می‌کنند و فقط به اهداف خود می‌اندیشند. در برابر این تحرکات، پاکستان چون نیروی زمینی خود را به کشمیر برده، نمی‌تواند چندان در برابر پشتون‌ها بایستد. زیرا این پشتون‌ها را نمی‌توان با بمب و موشک و شلیک هواپیما از خواسته‌هایشان منصرف کرد.