زندگی در میانِ دود

این میان اما تنها آن افرادی که توانایی ماندن در خانه را دارند، قادرند کمی از میزان تنفس این دود در امان باشند. حالا با وجودی که صدا و سیما هم این روزها مدام هشدار می‌دهد که در خانه بمانید، اما نمی‌گوید چگونه افرادی که در مشاغلی غیردولتی حتی روز آدینه هم مجبور به حضور در محل کار خود هستند، در خانه بمانند؟ مسئولان هم که خود با بلندگو، مدام در حال شکایت از اوضاع نابسامان هستند و این میان مشخص نیست، که چاره این شهر در دستان کدام طبیب و حکیم است؟ اصلا طبیب کجاست؟

شهر را دود فراگشته است، دیگر فرقی ندارد در شمیرانات باشی، یا میدان توپخانه، هرکجا می‌روی، آسمانِ پردودِ تهران روزهاست که به همین رنگ است؛ خاکستریِ محض. غباری که نه کم می‌شود و نه جابه جا. تنها در ریه‌های ما ساکنان این شهر، جاخوش می‌کند. کسی هم به فکر مداوا نیست. همه تنها گله می‌کنند. از وزیر و وکیل گرفته، تا راننده‌های تاکسی و عابرانِ غمگینی که هرروز، مجبور به تردد در این شهر پر دود هستند.

۱۲ نقطه در وضعیت قرمز

شرایط وضعیت هوای ناسالم، روزهاست که در تهران تکرار شده است. کیفیت هوای تهران در بامداد آدینه هفتمین روز زمستان، در وضعیت نارنجی و برای همه گروه‌های حساس جامعه ناسالم و آلوده است. طبق اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص لحظه‌ای کیفی هوای پایتخت درحال حاضر روی عدد ۱۳۵ قرار دارد و وضعیت در شرایط ناسالم است. در این شرایط به کودکان، زنان باردار و بیماران قلبی و ریوی توصیه می‌شود از تردد در فضای باز خودداری کرده و در صورت لزوم حتما از ماسک استفاده کنند. هرچند همه شهروندان به این توصیه‌ها توجه نمی‌کنند و افراد بسیاری بدون ماسک در سطح شهر در حال تردد هستند.

نکته جالب توجه با وجود هشدارهای مکرر کارشناسان و مسئولان، به عدم تردد غیرضروری در سطح شهر، باز حتی در روزهای تعطیلی هم افراد بسیاری را در سطح شهر و خیابان، آن هم با فرزند کوچک مشاهده می‌کنید. انگار افراد برای دهن کجی به حاکمیت و هوای آلوده، حتی سلامتی خود را هم جدی نمی‌گیرند. در این شهر همه مسائل جدی را با شوخی برگزار می‌کنیم و می‌گذرانیم. به مردی جوان که کودک سه ساله‌اش را به خیابان آورده است می‌گویم، این هوای آلوده برای کودکتان مناسب نیست، می‌خندد و می‌رود. در حاشیه اتوبان صیاد شیرازی هم خانواده‌ای بدون ماسک مشغول تردد هستند و با وحشت به ماسک ضخیم من نگاهی می‌کنند، انگار هیولا دیده‌اند! اما هیچ کدامشان به بالای سرشان و این آسمان پردود نظر نمی‌کنند. در مترو هم که خبری از ماسک نیست و بعداز ظهر روز تعطیل، همه با کودکانشان برای گردش و تفریح و مهمانی در حال تردد هستند. کسی هم کوچک‌ترین نگرانی از بابت استنشاق این هوای آلوده ندارد. انگار مردم و مسئولان، هردو گروه در بی‌تفاوتی نسبت به آلودگی هوا با هم به اتفاق نظر رسیده‌اند! شاید هم در شوخی گرفتن مسائل جدی استاد شده‌ایم. دیگر سلامتی برای خودمان هم اهمیتی ندارد.

شاخص کیفیت هوای تهران در ۲۴ ساعت گذشته هم با قرار گرفتن روی عدد ۱۶٠ در وضعیت ناسالم برای همه گروه‌های سنی قرار داشت. انگار دچار ماندگاری در وضعیت ناسالم شدیم! وضعیتی که همچنان درمانی ندارد.

بر اساس گزارش مرکز کنترل کیفیت هوای تهران، در حال حاضر هوای ۱۲ ایستگاه مناطق مختلف تهران در وضعیت قرمز قرار دارد، اما در سایر مناطق شهر شرایط نارنجی و زرد است.

مرگ‌های دردناک

طبق آماری که خود وزارت بهداشت داده است، مرگ و میرهای سالانه در ایران که با آلودگی هوا ارتباط دارند، حدود50 هزارنفر اعلام شده است. در این میان سهم شهر تهران، حدود7هزار نفر است. آماری که شامل بیماری‌های مختلفی، از جمله انواع سرطان‌ها، سکته‌های قلبی و مغزی و بیماری‌های تنفسی می‌شود. اما بیماری‌هایی که مستقیم و غیرمستقیم بر افراد اثرگذار است، طیف گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. ترکیباتی که در هوای آلوده موجود است، مانند اکسیدهای نیترون، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق در هوا، سبب انواع بیماری‌های پوتی، و نیز اختلالات روانی همچون افسردگی، عصبانیت و استرس می‌شوند. این مساله را می‌توان با نگاهی به اطراف خود در روزها و هفته‌هایی که به صورت مداوم، همه‌مان در معرض آلودگی هوا قرارداشته و داریم، ملاحظه کنید. ساده‌ترین آنها، همین سردرد مداوم و افزایش تک سرفه‌های روزانه است، که امیدوارم به آنها دچار نشوید و در روزهای آلوده هم مجبور به تردد در سطح شهر نباشید.

عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، هم اعلام کرده است که با افزایش 37درصدی تعداد مراجعان مشکلات تنفس به مراکز درمانی مواجه شده‌ایم. این درحالی است که متاسفانه آلودگی هوا، مستقیم یا غیرمستقیم، منجر به فوت برخی افراد شده است.

در همین راستا، طبق گفته مربی بدنسازی یکی از باشگاه‌های تهران، ورزشکار میانسالی که هفته‌ای چندروز به باشگاه می‌آمده و ورزش می‌کرده است. چندروز قبل، بعد از پایین آمدن از دستگاه تردمیل و گرم کردن خود، دچار مشکل تنفسی می‌شود. این فرد در نهایت بعد از تلاش برای احیا، متاسفانه زنده نمی‌ماند. دلیل مرگ او را ناشی از آلودگی هوا عنوان می‌کنند.

عوارض مصرف مازوت در نیروگاه‌ها

هرچند مازوت سوزی در چند نیروگاه، به دستور رئیس‌جمهور، تنها چند روز متوقف شد، اما به دلیل عدم تامین گاز کافی برای نیروگاه‌ها، دوباره از سرگرفته شد. مازوت سوخت سنگینی است که یکی از دلایل مهم در افزایش غلظت آلاینده‌های موجود در هواست.

در همین راستا، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: مصرف مازوت در نیروگاه‌ها باعث افزایش آلودگی هوا و بروز مشکلات تنفسی و قلبی در گروه‌های حساس می‌شود و می‌تواند سلامت عمومی را به خطر بیندازد.

عباس شاهسونی دیروز با بیان اینکه مصرف مازوت، سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند و به تولید گازهای خطرناک و ذرات معلق می‌انجامد، افزود: مازوت یکی از سوخت‌های سنگین است که عمدتاً در نیروگاه‌ها برای تولید برق به کار می‌رود. استفاده از این سوخت سنگین منجر به انتشار گاز «دی‌اکسید گوگرد» و ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون، به‌ویژه بلک کربن می‌شود. سوختن مازوت موجب افزایش آلاینده‌های هوا شده و تأثیرات مخرب و خطرناکی بر سلامت انسان‌ها بر جای می‌گذارد.

وی افزود: سوزاندن مازوت به طور کلی منجر به افزایش غلظت آلاینده‌های هوا می‌شود و در شرایط پایداری جو، این افزایش غلظت به‌ویژه در مورد ذرات معلق به کاهش کیفیت هوا و تشدید خطرات ناشی از آلودگی منجر خواهد شد. مصرف سوخت سنگین مازوت منجر به تولید گاز «دی‌اکسید گوگرد» می‌شود؛ گازی که تأثیر مستقیم بر سیستم فوقانی تنفسی دارد.

شاهسونی گفت: دی‌اکسید گوگرد به دلیل حلالیت بسیار بالای خود، می‌تواند باعث بروز تنگی نفس و خس‌خس سینه شود. این گاز نه‌تنها بیماری‌های قلبی و تنفسی را تشدید می‌کند بلکه در افراد مبتلا به آسم نیز علائم بیماری را وخیم‌تر می‌کند.