نقش پررنگ زنان در جامعه

زنان به عنوان پرگاری که در خانه و جامعه، نقش مرکزی و ویژه‌ای دارند، به فعالیت‌های متنوع اجتماعی مشغول هستند. با نگاهی به اطراف خود دیگر امروز کمتر زنی را می‌بینید که تنها در نقش مادر و در جامعه کوچک خانه و خانواده باشد. امروز در اغلب مشاغلی که در گذشته و جوامع سنتی تنها متعلق به مردان بود، زنانی را مشاهده می‌کنید که طبق گفته خود کارشناسان و فعالان اقتصادی، حتی موفق‌تر از مردان، در این عرصه‌ها حضور یافتند. بسیاری از کارفرماها براین نکته تاکید دارند که زنان، منظم‌تر و دقیق‌تر و مسئولیت پذیرتر هستند.

امیرمحمدشهسوارانی، جامعه‌شناس و روانشناس درباره نقش زنان در گذشته به «آرمان‌ملی» گفت: در گذشته زنان بیش‌ترین نقش را در فضای خانواده، تحت عنوان شریک زندگی، مسئول تربیت فرزند، مسئول پخت و پز و رتق و فتق امور، در امور خانه داشتند. در طول تاریخ هم زنانی بودند که علاوه بر نقش سنتی و در خانه، نقش‌های فعال اجتماعی داشتند. نمونه آنها در تاریخ اسلام حضرت فاطمه و خدیجه هستند. اما زمانی که به دوره مدرن امروزی رسیدیم، زنان در سطح اجتماع نقش پررنگ و فعالی دارند. امروزه دیگر زنان وارد چرخه‌های کارآفرینی و بهره‌وری و تولیدی و مشاغل خدماتی شده‌اند. می‌بینیم که از نظر اجتماعی نقش پررنگ‌تری را ایفا می‌کنند.

او با اشاره به اینکه در گذشته خیلی از رشته‌ها مردانه زنانه بود، افزود: سابق براین در زمان پهلوی یا قبلا می‌دیدیم که خیلی از رشته‌ها مردانه و زنانه بود. در بسیاری از عرصه‌ها زنان نبودند. اما امروز در شرکت‌ها، دانشگاه‌ها، صنایع مهندسی، ساختمان سازی، سد سازی و پروژه‌هایی که زمانی مردانه تلقی می‌شد، در خطوط تولید می‌بینیم که زنان هستند و مشارکت هم دارند. در عرصه‌های مختلف حتی مثل کشاورزی زمانی فقط مردان بودند، درحال حاضر زنان وارد این عرصه‌ها شدند و رشد کردند. به تدریج ما حتی می‌بینیم، که دیگر نمی‌توانیم واژه «بیزینس‌من» یا مردتاجر را به کار ببریم و زنان بسیاری هم در عرصه تجارت فعال هستند. بسیاری از موارد در حوزه‌های مختلف دانشی در حال حاضر در اختیار زنان است. به ویژه رشته‌های علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، اکثریت زنان هستند و بسیار هم موفق هستند.

تغییر نقش اجتماعی زنان

این جامعه‌شناس درباره دلیل تغییر نقش‌های اجتماعی زنان از گذشته تا امروز بیان کرد: این تغییرات نقش، دلایل متعددی دارد. اولین نکته این است که در عصرحاضر دیگر اینکه یک نفر کار کند و چندنفر بخورند، نیست. نه در ایران که سرتاسر دنیا به این صورت است و مرد و زن باید پا به پای هم کار کنند تا هزینه‌ها تامین شود. مساله بعدی بحث رسانه است. رسانه کمک بسیار زیادی در رشد بلوغ ذهنی، اجتماعی و فرهنگی ما در جوامع مختلف داشته است. مردها متوجه شدند که زن صرفا یک شریک جنسی و صرفا مسئول فرزندآوری و مسئول امور خانه و پذیرایی از خانواده و فرزند بزرگ کردن نیست. امروزه الگوهای فرزندپروری مشارکتی باب شده است. در بسیاری از خانواده‌های امروزی حتی مرد شب بیدار می‌شود و بچه را آرام می‌کند. در بسیاری خانواده‌ها می‌بینیم که غذا دادن، بزرگ کردن، بیرون بردن بچه‌ها، پدرها بیشتر مشارکت می‌کنند. این یک فرصت به زن داده است.

عینک‌های جنسیتی برداشته شده

شهسوارانی با اشاره به اصطلاح عینک جنسیتی افزود: به قولی در روانشناسی می‌گویند که عینک‌های جنسیتی، که مثلا یکسری از کارها مردانه است و یک سری از کارها زنانه است. امروزه این عینک‌های جنسیتی برداشته شده است. به طور مثال امروز می‌بینیم بسیاری از زنان در عرصه حمل و نقل عمومی، در تاکسی‌ها، در خطوط مسافری بین شهری، مثلا راننده اتوبوس، یا جابه‌جایی بار در مسیرهای بین شهری و یا حتی در ترانزیت، فعال هستند. در رسانه‌های اجتماعی صفحاتی دارند و ما می‌توانیم ببینیم و بخوانیم و اینها مایه افتخار هم هستند. زنان نقش فعالی را در بحث خلبانی دارند به تدریج مجوز می‌گیرند. در نیروهای مسلح نیز می‌بینیم که زنان نقش پررنگ‌تری را دارند.

او با بیان اینکه هنوز در جامعه ما نگاه جنسیتی مشهود است بیان کرد: هرچند که هنوز ما یک دیدگاه جنسیتی سنتی در کشورمان هست. درحالی که در دیگر کشورها زنان سربازی را هم می‌گذرانند. این کمک کرده است به اینکه ذهنیت افراد آن جامعه متحول شود، خب اینها پتانسیل‌های اجتماعی است. اینکه زن وارد جامعه شود. اینکه زن در جامعه نقش اقتصادی به عهده بگیرد، کمک می‌کند به اینکه جامعه رشد کند. تحقیقات زیادی نشان داده است که در سی تا چهل سال اخیر، دیدند که زنانی که در محیط خارج از خانه شاغل هستند، چه به صورت پاره وقت یا تمام وقت، دیدند که این زنان برخلاف تصور رایج که می‌گویند فرزندانشان به مشکل می‌خورند، فرزندانشان برخلاف این تصور، این بچه‌ها اعتماد به نفس و عزت نفس بیشتری دارند. آمار طلاق در آنها کمتر است. ارتباطات بهتری دارند. موفقیت‌های درسی در مدرسه و دانشگاه بهتر داشتند. موفقیت‌های شغلی بیشتری داشتند. تلاش بیشتری می‌کنند و در زمان مواجهه با شکست، مهارت‌های تاب‌آوری بهتری دارند. ما باید این را هم درنظر داشته باشیم که همبستگی اجتماعی، زمانی ایجاد می‌شود که تک تک افراد جامعه نقشی در جامعه داشته باشند.

تفاوت‌های زن و مرد

امیرمحمد شهسوارانی، درباره تفاوت‌های مرد و زن نیز گفت: زن و مرد از نظر جسمانی و از نظر عصبی با هم متفاوت هستند. حجم عضله زنان50 درصد کمتر از مردان است و به جای آن بافت چربی دارند. در بخش سطوح عصبی مغز، در مغز زنان تعداد سیناپس‌ها، یعنی اتصالات بین سلول‌های عصبی، تعدادش خیلی بیشتر از مردان است. در عین حال اما یکسری رشته‌هایی داریم در مغز به نام آکسون، یا دنباله‌های اعصاب هستند، که این‌ها در زنان کوتاهتر است. ولی در مردان بلندتر است. یعنی مردان می‌توانند مطالب خیلی متعدد و مختلفی را با هم ترکیب کنند و ببینند. اگر در طول تاریخ هم نگاه کنید خواهید دید که فلسفه و تفکرات نظری بیشتر مختص مردان بوده است. درعین حال زنان به دلیل اینکه تعداد آکسون‌های مغز آنها بیشتر است، جزئیات را بیشتر و بهتر می‌بینند. مثال ساده‌ای که به طور معمول در روابط زن و مرد می‌زنیم، به این گونه است که می‌گوییم، وقتی یک زوج به یک مسافرت می‌روند، مرد به دنبال مکان‌یابی و نقشه‌یابی است، به فکر بنزین و خودرو و... اما زن لیوان هرفردی را جدا برداشته، تنقلات موردعلاقه هر فرد را جدا برمی‌دارد، می‌داند هر فرزند به چه خوراکی علاقه دارد. اما مرد به این میزان حواسش نیست. دلیلش هم این است که مغز زن جزئیات را بهتر می‌بیند. اصطلاحی که معادل فارسی آن می‌شود، از نظر مغزی نقشه‌های دیداری فضایی در مردان بهتر از زنان است. بنابراین نقشه یابی و نقشه خوانی و آدرس گرفتن و آدرس دادن در زنان کمی سخت‌تر است و زنان با کوچک‌ترین استرسی دستپاچه می‌شوند و آدرس را گم می‌کنند. در مردان کمتر است. به همین دلیل یک نمود این بحث دیداری فضایی که در زنان ضعیف‌تر است، در بخش رانندگی است. زنان خیلی آهسته‌تر و آرام‌تر رانندگی می‌کنند. زودتر هول و دستپاچه می‌شوند، به اصطلاح عوام و شما می‌بینید که رانندگی محتاط‌تری نسبت به مردان دارند.

زنان بیشتر از مردان عمر می‌کنند

شهسوارانی درباره تفاوت زن و مرد در برابر استرس گفت: مردان در برابر شوک استرس خیلی مقاوم هستند، ولی در استرس درازمدت زود از پادر می‌آیند. درحالی که زنان ممکن است در برابر شوک استرس ضعیف باشند، اما در برابر استرس‌های طولانی مدت به دلیل افزایش بافت چربی، ذخایر بدنی انرژی‌شان خیلی بیشتر است. در سن 0یعنی زمان تولد، 106 نوزاد مذکر به دنیا می‌آیند در حالی که 100 نوزاد مونث، این عدد تا سن 10 سالگی و برخی می‌گویند18، آن 6تا نوزاد مذکر می‌میرند و به 6سالگی هم نمی‌رسند. 18سالگی 100 به 100 می‌شوند و در سی سالگی تقریبا باهم برابر هستند. حدود50 سالگی زنان روی 100مانده‌اند در حالی که تعداد مردان به 97 یا 96 رسیده است. در 70 و 80سالگی تعداد مردان حدود70نفر شدند. اما زنان هنوز تعدادشان نزدیک100 است. بنابراین شما مادربزرگ‌های تنها خیلی بیشتر از پدربزرگ‌های تنها می‌بینید.