سیاهی مضاعف قاچاق همزمان با بحران انرژی

رئیس‌جمهور در واکنش به این خبر از وقوع چنین اتفاقی ابراز شگفتی کرد و خواستار بررسی دقیق این موضوع شد. وی تأکید کرد که گم شدن این حجم از سوخت در شرایطی که کشور به شدت نیازمند تأمین انرژی است، غیرقابل قبول است و باید هرچه سریع‌تر به این مسئله رسیدگی شود، اما کارشناسان معتقدند، قاچاق سوخت در این حجم و مقدار توسط قاچاقچیان خُرد صورت نمی‌گیرد و امری سازمان یافته است که طی یک یا دو ماه اخیر شکل نگرفته است و قطعا از حمایت مهره‌های درشت برخوردار است و قطعاً پزشکیان برای مقابله با آنها راهی دشوار در پیش روی دارد.

ناترازی و دولت سیزدهم

 به گزارش «آرمان ملی»، بحران تأمین سوخت و برق نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر گذاشته، بلکه به فعالیت‌های اقتصادی نیز آسیب زده است. بسیاری از کسب‌وکارها به دلیل کمبود سوخت و برق مجبور به تعطیلی شده‌اند و این موضوع به افزایش بیکاری و نارضایتی عمومی دامن زده است. تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که مدیریت ناکارآمد منابع انرژی و عدم نظارت کافی بر توزیع سوخت، از جمله دلایل اصلی بروز این بحران است. به گفته بسیاری از کارشناسان ذخیره‌سازی از روزهای پایانی تابستان باید آغاز می‌شد که به گفته برخی از مسئولان و کارشناسان در دولت سیزدهم نسبت به این مهم غفلت صورت گرفته است، از سوی دیگر خبرهایی از صادرات مازوت به منظور تامین منابع ارزی شنیده می‌شود که باعث ایجاد ناترازی شدید در روزهای سرد زمستان شده است. اما آنچه که هم اکنون شاهد آن هستیم، ناترازی شدید انرژی است که دولت درصدد است به هر صورت، با پویش 2 درجه کمتر هوای محیط، خاموشی منظم برق و... آن را سپری کند و طبق وعده‌هایی که به مردم داده است، از تکرار آن در سال آینده جلوگیری کند.

شفافیت بحران انرژی

اما مطالبه مردم برای شفافیت در مدیریت منابع انرژی و پاسخگویی صادقانه مسئولان می‌تواند جامعه را به سمت ثبات و آرامش هدایت کند. رویکردی که پزشکیان از ابتدای حضور در کشور در صدد عمل به آن بوده است و اظهارنظر مبنی بر پیگیری اجرای سریع و بهینه تجدیدپذیرها، پیگیری چگونگی مفقود شدن روزانه حدود 20 میلیون لیتر سوخت در کشور و... از جمله مواردی هستند که در صورت اجرا می‌تواند بخشی از مشکلات ناترازی انرژی و مشکلات متعاقب آن را حل کند و ترتیب اثر دادن به این بحران از سوی رئیس‌جمهور می‌تواند موجباتی برای باز شدن روزن امید را فراهم آورد. کارشناسان معتقدند، بحران تأمین سوخت و برق، زنگ خطری برای مسئولان است تا به فکر راهکارهای مؤثر و پایدار برای مدیریت منابع انرژی کشور باشند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کنند. قاچاق سوخت در شرایطی که کشور با بحران شدید تأمین سوخت و انرژی روبه‌رو است، به دلایل مختلفی انجام می‌شود که می‌تواند حاصل فقدان نظارت و مدیریت مطلوب در سال‌های اخیر باشد.

دلایل قاچاق سوخت

 به گفته برخی از صاحب‌نظران، یکی از عوامل اصلی قاچاق سوخت، اختلاف قیمت بین سوخت داخلی و قیمت‌های جهانی است. این اختلاف باعث می‌شود که قاچاقچیان به راحتی سوخت را از کشور خارج کرده و در بازارهای دیگر به فروش برسانند. علاوه بر این در شرایط بحرانی، نظارت بر توزیع و مصرف سوخت ممکن است کاهش یابد، این عدم نظارت می‌تواند به قاچاقچیان این امکان را بدهد که به راحتی سوخت را از طریق مرزها یا دیگر روش‌ها قاچاق کنند. از سوی دیگر قاچاق سوخت معمولاً توسط شبکه‌های سازمان‌یافته انجام می‌شود که دارای زیرساخت‌ها و ارتباطات قوی هستند، این شبکه‌ها می‌توانند به راحتی از نقاط ضعف سیستم‌های نظارتی استفاده کنند. بنابر اظهار برخی ازکارشناسان، قاچاقچیان ممکن است از روش‌های مختلفی مانند استفاده از خودروهای مخصوص، مخفی کردن سوخت در بارهای قانونی یا حتی استفاده از مسیرهای غیررسمی برای انتقال سوخت استفاده کنند که در برخی از موارد به دلایل مختلف تاکنون مقابله جدی با آنها صورت نگرفته است و به این ترتیب قاچاقچیان سوخت را با خیالی آسوده در بازارهای سیاه به فروش برسانند، جایی که قیمت‌ها بالاتر از قیمت‌های رسمی است و این موضوع به افزایش درآمد آنها کمک می‌کند. برخی از تحلیلگران دلیل گسترش قاچاق سوخت را تشدید شرایط سخت اقتصادی می‌دانند که باعث شده برخی افراد ممکن است به دلیل نیاز مالی به قاچاق سوخت روی بیاورند، در این راستا چنانچه نظارت‌های دولتی در این زمینه تشدید نیابد، این معضل گسترش می‌یابد و فرآیند نامطلوب قاچاق سوخت به کشورهای همسایه در سطح و اندازه گسترده‌ای ادامه خواهد یافت. به گفت این افراد، در زمانی که سوخت به سختی در دسترس است، تقاضا برای سوخت افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند به قاچاقچیان انگیزه بیشتری بدهد تا سوخت را به قیمت‌های بالاتر بفروشند.

اصلاح قیمت سوخت

صاحب‌نظران در خصوص ضرورت مقابله با قاچاق سوخت به منظور حمایت از سرمایه داخلی و همچنین تعارضات مالی و اجتماعی و... برای کشور معتقد بر نظارت و افزایش بازرسی‌های هستند. افزایش تعداد بازرسان و تقویت سیستم‌های نظارتی می‌تواند به شناسایی و جلوگیری از قاچاق سوخت کمک کند. علاوه بر این استفاده از فناوری‌های مدرن مانند دوربین‌های مداربسته و سیستم‌های ردیابی نیز می‌تواند مؤثر باشد. همچنین ایجاد سیستم‌های شفاف برای توزیع و فروش سوخت می‌تواند به کاهش فساد و قاچاق کمک کند که البته این امر شامل تمامی مراحل اعم از ثبت دقیق اطلاعات مربوط به توزیع و مصرف سوخت است. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین برای ردیابی سوخت و جلوگیری از قاچاق نیز می‌تواند مؤثر باشد. به گونه‌ای که این فناوری می‌تواند اطلاعات را به صورت امن و غیرقابل تغییر ثبت کند. از سوی دیگر، بررسی و تنظیم قیمت‌های سوخت به‌گونه‌ای که تفاوت زیادی با قیمت‌های جهانی نداشته باشد، می‌تواند انگیزه قاچاقچیان را کاهش دهد. به‌علاوه آموزش به مردم و دعوت از آنها و اجرای طرح سوت‌زنی برای مقابله و گزارش موارد قاچاق سوخت و همچنین اهمیت مصرف بهینه در حوزه‌های مختلف به نحو موثری می‌تواند از میزان ناترازی‌ها در این بخش بکاهد. علاوه بر این، همکاری با کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی برای مبارزه با قاچاق سوخت و تبادل اطلاعات می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

قاچاق کلان سوخت

گم شدن این حجم از سوخت به نظر نمی‌رسد حاصل قاچاق با خودرو و... باشد بلکه باید به دنبال علت و محل وقوع آن در مبادی تولید و... بود، رویکردی که حاصل انجام آن در یکی دو ماه اخیر نباید باشیم، در حقیقت قاچاق سوخت در سطح کلان توسط کسانی انجام می‌شود که از حمایت مهره‌های درشت برخوردار هستند و قطعاً رئیس‌جمهور برای برخورد با آنها با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد که البته با توجه به خصوصیات اخلاقی و رفتاری پزشکیان، توقع مقابله جدی با آنها امری بعید نیست. در نهایت اینکه به باور تحلیگران، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی و بهبود سیستم‌های توزیع سوخت می‌تواند به کاهش بحران‌ها و جلوگیری از قاچاق کمک کند. ارائه مشوق‌های اقتصادی به افرادی که در زمینه‌های قانونی و سالم فعالیت می‌کنند، می‌تواند به کاهش قاچاق کمک کند. اعمال مجازات‌های سختگیرانه برای قاچاقچیان و افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، می‌تواند به عنوان یک بازدارنده عمل کند این اقدامات می‌توانند به کاهش قاچاق سوخت و بهبود وضعیت تأمین سوخت در کشور کمک کنند و نیازمند همکاری و هماهنگی بین نهادهای مختلف هستند.