زخمِ دردآور

مگر اینکه تحمل دردی دوباره را به جان بخری. آمار دقیقی از افرادی که در ایران نقشی بر بدن خود به یادگار دارند، وجودندارند، اما آنچه مشخص است این است که با وجود هشدارهایی که داده شده است، همچنان بخش قابل توجهی از افراد، میل به زدن خالکوبی یا تتو دارند.

تدوین دستورالعمل تتو

درحالی تتو طرفداران خود را سال‌هاست به ویژه در میان جوانان پیداکرده است که حالا، مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، از تدوین دستورالعملی جامع برای تتو، خبرداد.

محمود آل‌بویه مدیرکل فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، با اشاره به مضرات تتو و آسیب رسانی آن به سلامت، به ایلنا گفت: سازمان غذا و دارو به‌هیچ‌وجه مصرف مواد مرتبط با تتو و ارائه خدمات آن را توصیه نمی‌کند. تتو به دلیل ماهیت تهاجمی و خطرات احتمالی مانند عفونت‌ها و حساسیت‌های پوستی، تهدیدی جدی برای سلامت مصرف‌کنندگان است. با این حال، به‌منظور نظارت بر این حوزه و کاهش عوارض احتمالی، دستورالعملی جامع برای مواد و خدمات مرتبط با تتو در حال تدوین است.

اما شاید همین تدوین دستورالعملی برای تتو، خبر از پذیرش آن توسط نهادهای مربوط می‌دهد.

لذتِ درد

برخی از روانشناسان معتقدند که ایجاد درد، سبب کاهش استرس می‌شود. همین مساله سبب می‌شود که افراد خود را آزار دهند. مثلا با ایجاد زخم، خود را آرام کنند.

دخترکی هجده ساله است. می‌گوید هروقت حالم خوب نیست، یک نقش ریز را بر بدنم، تتو می‌کنم. با پدرش هم برای تتوزدن می‌رود. می‌گوید حس خوبی دارد. دردش دیگر بعد از بیش 10 طرح ریز، از قلب گرفته تا نامش به انگلیسی، اثری ندارد. می‌گوید اغلب دوستانم در مدرسه هم تتو می‌زدند. این درحالی است که خانواده‌اش که مذهبی هستند، از رفتارش ناراضی نیستند. اما چاره‌ای ندارند. مادرش می‌گوید چندان به حرف ما گوش نمی‌دهد. با اینکه راضی نیستم اما توجهی هم ندارد و مجبوریم به خواسته‌اش تن دهیم.

اما در میان افرادی که تتو بر بدن دارند، تنها جوانان نیستند. برخی از والدین نیز به دلیل اینکه فرزندانشان خالکوبی دارند، ترغیب به این کار می‌شوند. این درحالی است که در همه جای دنیا افرادی میل به خالکوبی کردن دارند.

در همین راستا، امان ا... قرایی مقدم، جامعه شناس، به «آرمان‌ملی» گفت: اینها براثر تغییر و تحولاتی که مرتبا و روزبه روز در همه جوامع جهانی صورت می‌گیرد، این تتوها به وجود می‌آید. به‌خصوص وقتی ما افراد را در جامعه بی‌هویت کردیم. گذشته را مدنظر قرار ندادیم. تاریخ را برایشان نگفتیم. افراد را باری به هر جهت بار آوردیم، که تحت تاثیر الگوهای رسانه‌های بیگانه، فضای مجازی و... قرارمی‌گیرد. اینها امری است که خودبه خود به وجود می‌آید. تهاجم فرهنگی، یا سلطه فرهنگ کالا، بعد از تغییر و تحولاتی که در جامعه به وجود آمده است، با توجه به اینکه ما جوانان را از هویت ملی و افتخارات ملی گذشته بیگانه کردیم، اینها امری است که به طور قطع، در جامعه رخ می‌داد. جامعه شناسان بیش از 20 سال است که در این باره نوشتند. مشخص بود که الگوبرداری از جوانان غربی، با وضعیتی که برای آموزش و پرورش، جوانان و فرهنگ سازی در جامعه به وجود آوردیم، پیش می‌آمد.

خود کرده را تدبیر نیست

این جامعه‌شناس با اشاره به تهاجم درونی در ادامه افزود: من برعکس تهاجم فرهنگی، تهاجم درونی را مهم‌تر می‌دانم. یعنی خود کرده را تدبیر نیست. ما به دلیل بی‌هویت کردن جوانان، در گمنامی به سربردن آنها، آشنا نکردن آنها با فرهنگ و تمدن و ارزش‌ها و هنجارهای ملی و میهنی، سبب سوق دادن جوانان به این سو شدیم. البته در کشورهای دیگر هم این گرایش‌ها وجود دارد، اما به اندازه ایران نیست. ژاپنی‌ها در 1949گفتند ژاپنی بمانیم اما از تمدن غرب عقب نمانیم. روی هویت ملی کار کردند. ما هویت ملی و فرهنگ و میراث فرهنگی و ملی خود را یکسره به دور ریختیم. تاریخی که در کتاب‌های دبیرستان وجود دارد تا کجاست؟ تا واقعه تنباکو. از داریوش و کوروش و نادرشاه و شاه سلطان حسین و شاه عباس و... نیست. خب جوانان ما تصور می‌کنند که بی‌هویت هستند. لذا من عوامل درون زا را بیشتر مهم می‌دانم از عوامل برون زا. وقتی شما درخانه را باز بگذارید از بیرون به شما حمله می‌کنند. درحالی که به عنوان مثال آمریکایی در ذهن و مغز جوانان آمریکای بزرگ را پرورش می‌دهد. اما ما چه پرورش دادیم؟ جوانان مقصر نیستند.

آب و هوای نامساعد اجتماعی

وی با اشاره به اینکه خالکوبی تنها مربوط به امروز نیست، گفت: البته این پدیده مربوط به امروز نیست و از قبل انقلاب هم افرادی بودند که خالکوبی می‌کردند، اما نه به اندازه امروز. بنابراین من معتقدم که عوامل درون زا و آب و هوای اجتماعی نامساعدی که در جامعه وجود دارد، سبب شده است که جوانان به تتو و مسائلی از این دست روی آورند.

قرایی مقدم با اشاره به اینکه مسئولان به توصیه‌های جامعه شناسان گوش نمی‌دهند، افزود: من سال81هشدار داده بودم که این مسائل در آینده پیش خواهد آمد. توجه نکردند و نمی‌کنند. خواستند با زور و تحمیل، عقایدی را به جوانان اجبار کنند. جوانان نه تنها زیربار نرفتند، بلکه به مقابله و مخالفت برخاستند. من می‌گویم مشکل از خودمان است. به نصیحت‌های جامعه شناسان سال‌هاست که کسی توجه نمی‌کند. چون بی‌توجه هستند، جوانان هم به مخالفت برخاستند.

جنبه اعتراض

او در پایان افزود: ما به جوانان چه دادیم که حالا از آنها توقع داریم گوش به فرمان باشند؟ شکی نیست که شلوار پاره، تتو و... جنبه اعتراض و مخالفت دارد. امروز جوانان براساس نظردیوید رایزمن، جامعه‌شناس آمریکایی، که جوامع را به سه طبقه جوامع سنتی، خودمختاری و دنباله رو دسته بندی می‌کند، معتقد است که امروز جوانان در مرحله خودمختاری و خردگرایی و دنباله روی قراردارند. یعنی جوانان دیگر سنت‌ها را پشت‌سر گذاشتند. جوانان امروز فریاد می‌زنند، هیچ عملی، هیچ اندیشه‌ای، هیچ رسمی، حرمتش واجب نیست و می‌توانیم از آن تخطی کنیم و تخطی می‌کنند. امروز جوان عاقل و بالغ است و درک می‌کند. می‌بیند که دوستش رفتاری را انجام می‌دهد و او هم تبعیت می‌کند. پس در مرحله خردگرایی و خودمختاری و دنباله روی است. در نتیجه وقتی که به جامعه شناسانی که هشدار داده بودند، توجهی نکردند، امروز باید این نتیجه را بگیرند. بنابراین این مسائلی که ملاحظه می‌کنید، از نظر ما کاملا قابل پیش بینی بود.