آینده مبهم سوریه

 سوریه کشوری متفرق است و سه ضلع جغرافیایی آن این مورد را تأکید می‌کند. حافظ اسد هم‌ بارها اعلام کرده بود که سوریه زمینه تجزیه را دارد. چراکه بخش شمال شرقی سوریه کردنشین است، شمال غربی آن به ترکیه نزدیک است و همواره در این بخش درگیری‌هایی وجود داشته و بخش دیگر هم بخش مرکزی سوریه است. همچنین حکومت اسد در دو دهه اخیر بر سه‌پایه قدرت ایران، روسیه و قدرت نظامی امنیتی اسد استوار بود تا حد زیادی هم از بدنه جامعه فاصله گرفته بود. افرادی که به سوریه سفرکرده‌اند فاصله مردم با دولت را به‌وضوح مشاهده کرده‌اند. خاندان اسد نیز علوی بودند و اکثریت سوری‌ها سنی مذهبند و عملا پذیرش حکومت علوی‌ها بر اهل سنت کمی دشوار است اما اسد به سه ضلع یادشده برای بقای خود اطمینان داشت. بعد از تحولات 2022 یعنی جنگ اوکراین و همچنین جنگ 7 اکتبر شرایط جدیدی برای اسد به وجود آمد و دوپایه حکومت اسد یعنی ایران و روسیه به خاطر شرایطی که پدید آمده بود به‌مانند گذشته در کنار اسد نبودند. از سوی دیگر به علت مشکلات اقتصادی وخیم، دولت اسد با چالش‌هایی روبه‌رو شده بود که این مشکلات حتی به مجموعه نیروهای نظامی و امنیتی روسیه نیز منتقل شده بود و از منظر مالی دولت نمی‌توانست به نظامیان رسیدگی کند. لذا در یک‌لحظه تاریخی حکومت اسد از هم پاشید. اینکه آینده سوریه چه خواهد شد بستگی به تحرکات اسرائیل و ترکیه در سوریه دارد اسرائیل و ترکیه به دنبال ایجاد حیات خطوط‌هایی در سوریه هستند. ترکیه به نواحی شمال غرب سوریه نظر دارد و درعین‌حال می‌خواهد مسائل خود با کردها را هم حل‌وفصل کند. به نظر می‌رسد ترکیه حداقل تا زمانی که اردوغان بر سرکار باشد در مناطق شمالی سوریه جولان خواهد داد. از سوی دیگر اسرائیل هم احتمالاً از جولان جلوتر خواهد آمد چراکه جریان حاکم در سوریه توان مقابله با اسرائیل را ندارد، حتی انگیزه مقاومت هم ندارد و اسرائیل هم به منابع نفت و گاز جولان نیاز دارد و به دنبال آن است که خط مواصلاتی بین حزب‌ا... لبنان و سوریه را قطع و حزب‌ا... را محدود کند. لذا این دو دولت سرمایه‌گذاری ویژه‌ای در سوریه خواهند کرد امارات و عربستان هم علاقه ندارد سوریه وارد دوران افراطی‌گری و سویه‌های اخوانی شود چراکه جریان کنونی در سوریه رگه‌های اخوانی دارد و هم عربستان و هم امارات با این گرایش‌ها مخالف‌اند. ازاین‌رو عربستان و امارات بسته‌هایی را به‌طرف پیروز در سوریه خواهند دارد تا این گروه به ترکیه نزدیک نشود. ایران هم در شرایط کنونی اولویتی برای حضور در سوریه ندارد و بر مسائل خود که ممکن است در مناطق پیرامونی پدید ‌آید، مثلاً در شمال از سوی آذربایجان و در شرق از سوی طالبان و یا در جنوب در ارتباط با جزایر جنوبی متمرکز خواهد شد. لذا ایران در ارتباط با سوریه در مقطع کنونی درون‌گراتر برخورد خواهد کرد.

*عبدالرضا داوری

 فعال رسانه