شهرِ بی‌نفس

اما هرچه گذشت بدتر شد. تصمیم‌های کوتاه مدت هم تنها به درد چندروز می‌خورد. نفس کشیدن حالا در این شهر پردود کمی سخت شده است. به‌خصوص برای آنها که سابقه بیماری‌های قلبی تنفسی دارند.

مدارس تهران از شنبه به صورت غیرحضوری برگزار شده است و تا لحظه نگارش این گزارش هم همچنان مشخص نیست که این تعطیلی‌ها بازهم ادامه پیدا کند یانه. حتی کارمندان ادارات دولتی هم دیروز و امروز با 50درصد ظرفیت خود مشغول به کار شدند. اما همچنان در سطح شهر که تردد می‌کنی، جز دود چیزی مشاهده نخواهی کرد.

وسط همین دود و غبار، پیرزن و پیرمردی گوشه میدان ولی عصر مشغول خوردن باقالی هستند. زندگی در تهران همچنان در هوای آلوده ادامه دارد، هرچند محمداسماعیل توکلی، رئیس اورژانس تهران می‌گوید که ماموریت‌های اورژانس را آلودگی هوا از 3500 به 4000افزایش داده است.

این درحالی است که به طور مستمر از شهروندان درخواست می‌شود که اگر کار واجبی ندارید، درخانه بمانید! هرچند افراد شاغلی که در بخش خصوصی مشغول فعالیت هستند، مجبور به تردد و حضور در محل کار خود هستند. با تعطیلی تنها مدارس و کاهش حضور کارکنان در بخش دولتی هم گره‌ای از این هوای آلوده باز نمی‌شود. تنها توصیه‌ای که به افرادی که مجبور به تردد در سطح شهر هستند می‌توان کرد، این است که حداقل از ماسک استفاده کنید. هرچند با نگاهی به عابران پیاده و افرادی که در مترو می‌بینم، حداقل 20درصد افراد از ماسک معمولی استفاده می‌کنند. این درحالی است که با وجود این حجم از آلودگی، بهتر است که اگر می‌توانید به جای اینکه 10هزارتومان بدهید و چند ماسک معمولی بخرید. 15هزارتومان پرداخت کرده و یک ماسک N95خریداری کنید. البته اگر با افزایش آلودگی هوا بر قیمتش افزوده نشده باشد.

همچنان ناسالم

صورتک قرمز رنگ، کم‌کم به رنگ نارنجی رسید. روز یکشنبه همچنان وضعیت هوای تهران، ناسالم برای گروه‌های حساس قراردارد. این درحالی است که براساس اطلاعات موجود از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای شهر تهران، روزیکشنبه ۱۶ ایستگاه در وضعیت قرمز (ناسالم برای همه گروه‌های سنی جامعه) قرارداشت، اما سایر مناطق در شرایط نارنجی و زرد قرار دارند. این درحالی است که همچنان مطابق روزهای گذشته به سالمندان، کودکان، بیماران قلبی و ریوی و زنان باردار توصیه می‌شود در صورت امکان در منزل بمانند.

شاخص کیفیت هوای شهر تهران صبح دیروز (یکشنبه) و در سومین روز متوالی با میانگین ۱۴۹ همچنان آلوده است.

از ابتدای امسال تاکنون، شهروندان تهرانی پنج روز هوای پاک، ۱۷۵ روز هوای سالم، ۷۸ روز هوای ناسالم برای گروه‌های سنی حساس و ۵ روز هم ناسالم برای همه گروه‌های سنی جامعه استنشاق کرده‌اند.

از سرگیری مازوت سوزی

سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست مازوت سوزی در نیروگاه‌هایی که مازوت‌سوزی در آن‌ها ممنوع شده بود را تایید کرد و گفت: محیط زیست از دستگاه‌های متخلف شکایت می‌کند.

۱۶ آبان امسال بود که محمدجعفر قائم‌پناه در حاشیه جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا گفت: با سرد شدن هوا، وارونگی هوا اتفاق می‌افتد که یکی از علت‌های اصلی آن کمبود انرژی و ناترازی انرژی در تولید برق و تأمین گاز نیروگاه‌هاست. بعضی نیروگاه‌ها ناگزیر برای تأمین برق و جلوگیری از خاموشی از مازوت استفاده می‌کردند. امروز پس از بررسی‌ها رئیس‌جمهور پزشکیان دستور داد که به دلیل آلودگی خاص ایجاد شده در مناطق اراک، کرج و اصفهان که ناشی از مازوت سوزی در حدود ۱۶ میلیون تن است و باعث آلودگی هوا و بیماری می‌شود، مازوت سوزی در این سه نیروگاه متوقف شود.

معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: تاکید دکتر پزشکیان توجه به تأمین سلامت مردم و عدم استفاده از مازوت در نیروگاه‌های یاد شده است.

اما با حدود یک ماه از گذشت این موضوع شنبه خبر آمد که مجدد مازوت سوزی در نیروگاه‌هایی که مازوت‌سوزی در آن‌ها ممنوع شده بود، انجام شده است.

صدیقه ترابی سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تأیید این موضوع از انجام اقدام قضائی علیه وزارتخانه‌های متخلف خبر داد.

وی گفت: منابع ثابت آلاینده در این سه شهر تأثیر زیادی بر آلودگی هوا می‌گذارند که نیروگاه‌ها در این زمینه سهم قابل توجهی دارد، به‌ویژه در نیروگاه شازند اراک که کاملاً مشخص شد، دی اکسید کربن موجود در هوا ناشی از سوختن مازوت است بنابراین مصوب شد که این سه نیروگاه که خیلی نزدیک به مراکز جمعیتی هستند، امسال مازوت نسوزانند.

سرپرست معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت از محیط زیست با بیان اینکه ۱۴ نیروگاه در کشور از نوع بخاری هستند و امکان مازوت‌سوزی دارند، اظهار کرد: کل ظرفیت سوخت این سه نیروگاه در مقابل کل نیروگاه‌های که امکان مازوت‌سوزی دارند، حتی زمانی که با حداکثر ظرفیت کار کنند، کمتر از ۵ درصد است بنابراین انتظار داشتیم این مصوبه که دستور رئیس‌جمهوری را به همراه داشت و آقای قائم‌پناه به عنوان رئیس کارگروه ملی آلودگی هوا آن را اعلام کرد، امسال رعایت شود.

توصیه‌های تغذیه

در همین راستا خدیجه رحمانی، استاد تغذیه دانشگاه شهید بهشتی، درباره آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا به «آرمان‌ملی» گفت: آلودگی هوا با توجه به حجم مواد مسمومی که وارد بدن می‌کند، به ویژه از طریق تنفس و ریه‌ها، ایجاد التهاب می‌کند و ابتدا سبب ایجاد بیماری‌های تنفسی می‌شود. از طریق ریه وارد گردش خون و از طریق گردش خون، به باقی اندام‌ها سرایت می‌کند. آلودگی هوا سبب ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های پوستی، استرس و... می‌شود.

رحمانی درباره توصیه‌های تغذیه روزهای آلوده در ادامه افزود: در این شرایط در وهله اول دور بودن از محیط آلوده توصیه می‌شود و نکته دیگر استفاده از تغذیه سالم است که بتواند با این مواد سمی که وارد بدن می‌شود، مقابله کند. قطعا مطالعات بسیاری تاثیر مواد مغذی مفید در الگوی غذایی سالم در مقابله با مشکلات و بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا به اثبات رسانده است. خصوصا آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مواد غذایی، که در بیشتر سبزیجات و میوه‌ها وجود دارد، البته بهتر است که به صورت متنوع استفاده شود. هرچند باید دقت کنیم که از سبزی‌ها و میوه‌هایی که در معرض آلودگی نیستند، استفاده شود. مثلا سبزیجات و میوه‌هایی که در کنار خیابان و در هوای آلوده به فروش می‌رسد، ممکن است آلوده شده باشند. آنتی‌اکسیدان‌ها به این دلیل مهم هستند که ذرات آلوده هنگامی که وارد بدن می‌شوند، ایجاد رادیکال‌های آزاد می‌کنند و یکی از مواد مفیدی که می‌تواند با این رادیکال‌های آزاد مقابله کند، همین آنتی‌اکسیدان‌ها و همچنین ویتامین‌هایی که خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارند.

این استاد تغذیه در ادامه افزود: تاکید ما این است که حداقل 3واحد از سبزی و 2واحد میوه را در روز مصرف کنیم. همچنین حضور عناصری که خاصیت دفع مواد مضر ناشی از آلودگی را دارند. از جمله آنها کلسیم، روی، منیزیم، فسفر است. در گروه غذایی هم گروه لبنیات یکی از غنی‌ترین‌هاست. به عنوان مثال کلسیم موجود در شیر می‌تواند باعث دفع سرب شود. بنابراین از گروه لبنیات هم با تاکید بر لبنیات کم چرب توصیه می‌شود که حداقل دو واحد روزانه مصرف شود، که می‌تواند دولیوان شیر باشد.

رحمانی در انتها با اشاره به نقش ویتامین دی اظهارکرد: علاوه بر موادغذایی بحث ویتامین دی است که سطح ویتامین دی افراد باید در حد معمول باشد، زیرا اگر این سطح کم باشد، باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود. حتی میزان ویتامین دی هر فرد، ارتباط مستقیمی با اختلالات ریوی به اثبات رسیده است، به‌خصوص در بیماران آسمی. آلودگی هم یکی از مواردی است که افرادی که زمینه آن را دارند، به خصوص کودکان دچار مشکلات تنفسی نهایتا آسم خواهند شد. حتی فیبروز ریوی ایجاد می‌کند. به همین خاطر باید مراقب باشند که سطح ویتامین دی خود را در حد نرمال نگه دارند و کمتر از آن حد نباشد.

سیاهه انتشار آلودگی

درحالی تهران و دیگر کلانشهرها روزهای مداوم آلوده‌ای را پشت‌سرمی‌گذارند که از تدوین آخرین نسخه سیاهه انتشار آلودگی هوا هفت سال می‌گذرد.

شرکت کنترل کیفیت هوا در دو دوره متوالی طی سال‌های ۹۲ و ۹۶، سیاهه انتشار شهر تهران را تدوین و به‌روزرسانی کرد. بر اساس نتایج به دست آمده سهم منابع متحرک از جمله خودروهای شخصی، تاکسی، موتورسیکلت، اتوبوس، کامیون و... در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون ۶۰ درصد - معادل ۶۳۳۸ تن - برآورد شده که در این بین نقش کامیون‌ها نسبت به سایر منابع آلاینده‌ متحرک پررنگ‌تر گزارش شده است.

 سهم کامیون‌ها در تولید ذرات معلق حدود ۱۶ درصد و سهم خودروهای شخصی حدود ۱۴ درصد است همچنین موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌ها به ترتیب حدود ۱۰ و ۶ درصد در آلودگی هوای تهران طی شش ماهه دوم سال موثر هستند.

علاوه بر منابع متحرک، منابع ثابت نیز در آلودگی هوا و تولید ذرات معلق نقش مهمی دارند. برای مثال سهم صنایع و نیروگاه‌های تهران و اطراف آن در تولید ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون حدود ۳۰ درصد گزارش شده است و در کنار این، منابع دیگری از جمله پالایشگاه‌ها و پایانه‌های اتوبوس نیز هر کدام به ترتیب حدود ۴.۴ و ۲.۳ درصد در آلودگی هوای تهران سهم دارند.