بومی سازی FATF در پاستور

همین دغدغه‌مندی بود که باعث شده پزشکیان بتواند دولت خود را تشکیل دهد. وعده‌هایی مثل رفع فیلترینگ، حل مشکلات اقتصادی، مذاکره و رفع تحریم‌ها، ایجاد فرصت‌های برابر، برقرای عدالت، حل مشکلات موجود در حوزه زنان و... که هر کدام در جای خود تلاش‌های مضاعفی را در جهت تحقق و حل و فصل می‌طلبد. اما یکی از این وعده‌ها که همواره چه قبل از انتخابات و چه بعد از انتخابات از سوی رئیس‌جمهور مطرح می‌شد و لزوم پیگیری آن نیز بسیار مورد تاکید بود بحث پیوستن به گروه اقدام مالی مشترک موسوم به FATF است که بارها طی سال‌های مختلف بدان اشاره شده است. اما از همان زمان که در دولت حسن روحانی بحث پیوستن ایران به FATF کلید خورد مخالفت‌ها نیز با این مساله نمایان شد. نگرانی دلواپسان و تندروها از جهت فاش شدن رازهای نقل و انتقال پولی کشور بود که به واسطه پنهانکاری می‌توانسته‌ایم تحریم‌ها را دور بزنیم. دولت همان زمان اعلام کرد که با در نظرگرفتن شروطی می‌توان همچنان به نقل و انتقال‌های ایمن ادامه داد اما سخت‌گیری تندروها رنگ و بوی سیاسی داشت و عجیب اینکه در دوران رقابت‌های انتخاباتی یکی از نامزدها به این مهم اشاره کرد که تندروها با پیوستن به FATF مخالف نیستند و مخالفت آنها صرفا از جهت انجام این کار توسط دولت روحانی بوده است. با روشن شدن این نکته بسیار مهم به نظر می‌رسید که پزشکیان می‌تواند این مساله را به سرانجام برساند. موضع دولتمردان مختلف رئیس‌جمهور از وزیر اقتصاد گرفته تا معاونان رئیس‌جمهور و سایر مقامات مرتبط همگان بر لزوم تسریع در حل و فصل مساله FATF تاکید دارند. چه اینکه اخیرا وزیر اقتصاد و دارایی در خصوص FATF گفت: «کارهای فنی و حقوقی درخصوص FATF را باید پیگیری کنیم از مجرای قانونی نیز در حال پیگیری هستیم. ان‌شاءا... اگر به نتیجه رسیدیم خدمت شما خواهیم گفت». حال اینکه پزشکیان در مقام رئیس‌جمهور و عضو حقوقی مجمع تشخیص مصلحت نظام چه میزان می‌تواند این مجمع را راضی به تصویب لوایح باقی مانده از FATF کند امری که نه محال اما بسیار سخت است.

*کدام  FATF؟

روز گذشته بود که رئیس‌جمهور در مراسم روز دانشجو به دانشگاه صنعتی شریف رفت و ضمن بیان نکات مختلفی در مورد مسائل مختلف کشور یکی از راهکارهای موثر در زمینه مقابله با فساد را راه‌اندازی FATF در داخل کشور عنوان کرد و گفت: «امروز و در شرایطی که آمریکایی‌ها از آن سوی دنیا می‌دانند که ما با منابع مالی خود چه می‌کنیم، ‌در داخل کشور یک کشتی با بارش گم می‌شود و ما متوجه نمی‌شویم، لذا اگر خواهان مبارزه با رانت و فساد هستیم باید FATF داخلی راه‌اندازی کنیم». امری که بعضا از سوی برخی روسای‌جمهور یا دولتمردان سابق نیز شنیده بودیم که در داخل باید شفاف‌سازی کنیم و همه چیز از جمله منابع مالی مانند سازوکار FATF شفاف گردد. لذا باید اذعان داشت، شکی نیست که نیت رئیس‌جمهور محترم خیر و به‌دنبال حل مسائل و مشکلات کشور است و نفس قضیه نیز که همه چیز باید شفاف و روشن باشد صحیح است، اما پرواضح است که تحقق این امر در کشور به‌دلیل موانع موجود امری به غایت مشکل و شاید در نگاه بدبینانه نشدنی است. چرا که اساسا مساله شفافیت آن در دستگاه‌ها، قوا و برخی نهادها چندان با استقبال روبه‌رو نشده و نمی‌شود. لذا اینکه رئیس‌جمهور بخواهد چنین امری که تحقق آن در گرو یک پذیرش همگانی از سوی نهادهای مختلف را مطرح کند امری مبارک بوده که تحقق آن بسیار سخت می‌نماید. لذا به نظر می‌رسد به ترتیب اولویت اگر دکتر پزشکیان همت خود را بر مبنای وفاق ملی بر حل و فصل مساله FATF و پیوستن به آن بگذارد بسیار موفق‌تر خواهد بود و دستاورد بهتری خواهد داشت. چرا که حتی اگر دولت موفق به لغو تحریم‌ها هم شود بدون پیوستن به FATF گره‌های مهم از پیش پای اقتصاد کشور باز نخواهد شد.

* سیاست در خدمت اقتصاد

یک کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص لزوم تصویب FATF اظهار داشت: الان طبق قانون برنامه هفتم قرار است که متوسط نرخ رشد اقتصادی ۸ درصد باشد یعنی الان که سال اول برنامه است ۸ ماه هم از سال گذشته در حالی‌که نرخ رشد اقتصادی متوسط ۴ سال گذشته چهار و نیم درصد بوده و برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس این است که امسال هم چیزی حدود دو و نیم درصد رشد خواهیم داشت. مهدی پازوکی به «آرمان ملی» گفت: اگر روند اقتصادی همینطور که هست باشد سال آینده یعنی سال ۱۴۰۴ این نرخ رشد به دو درصد کاهش پیدا می‌کند. بنابراین یکی از اصلاحاتی که باید انجام بگیرد اصلاح در سیاست‌هایی از این دست است. یعنی دولت آقای پزشکیان اگر سیاست خود را در جهت تعامل با جامعه جهانی، خصوصا کشورهای توسعه یافته انجام ندهد، احتمالا نمی‌تواند به آن نرخ رشد برسد. وی افزود: باید به مخالفان FATF گفت که آیا شما می‌خواهید دولت ایران با جهان تجارت کند یا نه؟ اگر ایران می‌خواهد با جامعه جهانی تجارت کند نیاز دارد که سیستم بانکی کشور با سیستم بانکی کشورهای هدف کار کند. پازوکی بیان کرد: وقتی شما مقررات بین‌المللی را نپذیرید یعنی جزو لیست سیاه FATF باشید مثل ایران و کره‌شمالی و میانمار هیچ کشوری حاضر نیست با شما مبادله تجاری انجام دهد و شما نمی‌توانید اصلا گشایش اعتبار بکنید. لذا به نظر من این یک نوع خودتحریمی است. این گفته بدین معنا نیست که اگر FATF را بپذیریم مشکل اقتصاد ایران به طور کل حل می‌شود، بلکه در واقع والفجر مقدماتی است برای اینکه بتوانیم با جهان تعامل اقتصادی داشته باشیم. بنابراین مجمع تشخیص مصلحت نظام اگر به این درک رسیده باشد که آیا این کشور نیاز به یک رشد اقتصادی پایدار و مناسب دارد یا ندارد باید FATF را بپذیریم و این به نفع ماست. این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: اگر ما دور خودمان بچرخیم، باری به هر جهت قدم برداریم و تعامل با جامعه جهانی نداشته باشیم قطعا نرخ رشد تحقق پیدا نخواهد کرد و ابعاد فقر گسترش پیدا می‌کند. لذا مجمع تشخیص باید خودش این کار را در پیش بگیرد و گوش به حرف تندروها ندهد. پازوکی تصریح کرد: الان اقتصاد ایران در گرو سیاست است و دولت آقای پزشکان باید کاری کند که سیاست در خدمت اقتصاد باشه نه اینکه اقتصاد در گرو سیاست باشد. تصویب FATF به مراتب واجب‌تر از برخی قوانین دیگر است.