نباید برای جامعه هزینه تراشی کنیم

به همین دلیل نیز ابلاغ این قانون با واکنش‌های زیادی در بین نخبگان و افکار عمومی جامعه مواجه شده است. «آرمان ملی» برای بررسی ابعاد و پیامدهای اجرای این قانون با حجت‌الاسلام محمدتقی میبدی یزدی استاد دانشگاه و حوزه گفت‌وگو کرده است. میبدی یزدی در این زمینه معتقد است: «کسانی که دنبال چنین شرایطی هستند مطمئن باشند که چنین روش‌هایی به نتیجه نخواهد رسید و در نهایت منجر به شکست خواهد شد. حکومت اگر می‌خواهد وضعیت حجاب را درجامعه درست کند در مرحله نخست باید اعتماد در جامعه ایجاد کند. اگر اعتماد و اخلاق و ایمان در جامعه حاکم شد، بسیاری از مشکلات از بین می‌رود و لازم نیست جامعه و حکومت‌ها هزینه‌هایی را بپردازند که نیازی نیست و بدون این هزینه‌ها نیز می‌توان به نتیجه رسید. ما باید بپذیریم که مسائل فرهنگی و اعتقادی مانند حجاب با برخوردهای خشن و تند راه به جایی نمی‌برد و هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. اصرار بر چنین شیوه‌هایی ممکن است مشکلات جدیدی برای جامعه ایجاد کند. توصیه من به دولتمردان این است که به جای اینکه قانون حجاب و عفاف را اجرا کنند، باید سیاست‌ها و برنامه‌هایی در پیش بگیرند که تورم و گرانی‌ها را مهار کنند تا زندگی مردم بیش از این از نظر اقتصادی آسیب نبیند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

*دیدگاه شما درباره قانون حجاب و عفاف که به تازگی ابلاغ شده چیست؟

حجاب یک موضوع فرهنگی است که نیازمند راهکارهای فرهنگی است. به همین دلیل نیز تاکنون هر روشی که بجز روش‌های فرهنگی درباره حجاب مورد استفاده قرار گرفته نتیجه نداده و بلکه نتیجه عکس داده و وضعیت را بدتر کرده است. زنان جامعه ما به دنبال بی‌حجابی نیستند و جامعه ما نیز جامعه‌ای نیست که در آن بی‌حجابی حاکم باشد. حجاب موضوعی است که مطلوب درصد بالایی از مردم جامعه است. با این وجود اینکه چه اتفاقی رخ داده که جامعه به سمت بی‌حجابی و یا بدحجابی حرکت می‌کند سوال مهمی است که باید به صورت ریشه‌ای به آن توجه کرد. واقعیت این است که در دهه‌های اخیر آسیب‌های اجتماعی در ایران رو به افزایش بوده است. آمارها نشان می‌دهد که طلاق، اعتیاد، خودکشی و قتل و بزهکاری‌های اجتماعی در سال‌های اخیر از جمله موضوعات مهم در جامعه بوده است. موضوع بدحجابی و یا بی‌حجابی نیز به همین صورت است. سوال این است که آیا با برخورد‌های خشونت‌آمیز می‌توان از میزان طلاق و اعتیاد در جامعه کاست؟ بدون تردید پاسخ به این سوال منفی است و درمان این آسیب‌ها نیاز به اقدامات ریشه‌ای و اساسی دارد. وضعیت ‌حجاب نیز به همین صورت است و نمی‌توان با تصویب قانون و برخوردهای خشن با آن به صورت ریشه‌ای مقابله کرد. این مسائل ریشه دارد و باید به صورت ریشه‌ای با آن برخورد کرد. به همین دلیل نیز اگر تصویب کنندگان این قانون دانش و آشنایی خود با اسلام و شرایط روزگار را ملاک قرار می‌دادند و اگر حقوق و کرامت انسان را لحاظ می‌کردند به احتمال زیاد چنین قانونی تصویب نمی‌شد. در صورتی که شائبه‌ای وجود داشته باشد که این قوانین یا مشابه آن با نگاه سیاسی طراحی و تایید شده، و علاوه بر آن جانب عقل، منطق و اخلاق را نگیرد، نمی‌توان توقع داشت که جوانان در کشور بمانند و نخبگان مهاجرت نکنند. توجه به معیشت مردم و کاستن از مشکلات ناشی از تورم باعث می‌شود که جوانان درگیر بیکاری و فقر نباشند و در آن صورت دچار احساس بی‌هویتی نخواهند شد. اگر درصدد رفع آسیب‌های اجتماعی باشیم با اعتیاد، طلاق و مسائلی از این دست مواجه نخواهیم بود. اگر در رفع آسیب‌های اجتماعی و یا در اندیشه توسعه کشور باشیم، احتمالا متوجه خواهیم شد که توجه کردن به برخی امور معنای خود را از دست خواهد داد.

*چرا در شرایطی که جامعه ایران در شرایط حساسی از نظر داخلی و خارجی قرار گرفته مناقشه بر سر حجاب دوباره توسط عده‌ای مطرح می‌شود؟

کسانی که به دنبال چنین شرایطی هستند مطئمن باشند که چنین روش‌هایی به نتیجه نخواهد رسید و در نهایت منجر به شکست خواهد شد. اگر مسئولان می‌خواهند وضعیت حجاب را درجامعه درست کنند در مرحله نخست باید اعتماد را در جامعه تقویت کنند. اگر اعتماد و اخلاق و ایمان در جامعه مسلط شد بسیاری از مشکلات از بین می‌رود و لازم نیست جامعه و حکومت هزینه‌هایی را بپردازند که نیازی نیست و بدون این هزینه‌ها نیز می‌توان به نتیجه رسید. ما باید بپذیریم که مسائل فرهنگی و اعتقادی مانند حجاب با برخوردهای خشن و تند راه به جایی نمی‌برد و هیچ مشکلی را حل نمی‌کند. اصرار بر چنین شیوه‌هایی ممکن است مشکلات جدیدی نیز برای جامعه ایجاد کند. توصیه من به دولتمردان این است که به جای اینکه قانون حجاب و عفاف را اجرا کنند باید سیاست‌ها و برنامه‌هایی در پیش بگیرند که تورم و گرانی‌ها را مهار کنند تا زندگی مردم بیش از این از نظر اقتصادی آسیب نبیند. مسائل اقتصادی و تورم باید برای دولت به عنوان مبنا قرار بگیرد و تلاش شود این مشکلات حل شود. اگر مشکلات اساسی مردم و مطالباتی که دارند حل شود موضوع بی‌حجابی در جامعه نیز بهبود پیدا می‌کند. به همین دلیل باید به صورت ریشه‌ای با این موضوع برخورد کرد. من تعجب می‌کنم چرا برخی مسئولان به جای اینکه روی اختلاس‌ها و خروج ارزها و مغزها از کشور حساس باشند روی موضوع حجاب حساس شده‌اند.

ما باید بپذیریم که مسائل فرهنگی و اعتقادی مانند حجاب با برخوردهای خشن و تند راه به جایی نمی‌برد و هیچ مشکلی را حل نمی‌کند

*یعنی معتقدید مشکلات اقتصادی روی وضعیت حجاب در جامعه تأثیرگذاشته است؟

بله، مشکلات اقتصادی روی همه ساحت‌های زندگی اجتماعی تأثیرگذار است. اقتصاد پایه و اساس زندگی بشر است و در بخش‌های مختلف زندگی انسان تاثیرگذار است. بدون تردید هنگامی که پایه و اساس زندگی یک فرد و یا جامعه خراب و ویران شد همه بخش‌های دیگر نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و در نهایت ویران می‌شود. امروز بسیاری از مشکلات اجتماعی، پرونده‌های قضائی، قتل‌ها و آسیب‌های اجتماعی محصول وضعیت نامناسب اقتصادی جامعه است. در روایت‌های اسلامی آمده فقر همه چیز با خود می‌آورد و حتی باعث کفر می‌شود. امروز فقر و نابسامانی‌های اقتصادی در جامعه باعث به وجود آمدن شکاف طبقاتی و نابرابری‌های اجتماعی شده است. تلاش‌هایی که از سوی برخی با عناوین مختلف صورت می‌گیرد، آنهم در شرایطی که مشکلات اساسی مردم همچنان پابرجاست به نتیجه نمی‌رسد. تا زمانی که وضعیت اقتصادی مردم به این صورت است و مردم در زندگی معیشتی خود با چالش‌های جدی مواجه هستند، احتمالا این تلاش‌ها به نتیجه مورد نظر نخواهد رسید به این دلیل که از همراهی مردم نمی‌تواند استفاده کند. باید به صورت ریشه‌ای و اساسی با مشکلات جامعه و از جمله بی‌حجابی برخورد کرد. نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که اگر زن براساس ترس و هراس حجاب خود را ولو به صورت موقتی درست کند، این کار غیراخلاقی بوده و پایدار نیست. چنین زنی به محض اینکه نگرانی نداشته باشد، دوباره به همان وضعیت اولیه باز می‌گردد. زنی که به خاطر ترس از مأمور و احتمال برخورد حجاب خود را درست کند، چه ارزشی دارد؟ حجاب یک فرهنگ و یک باور است که باید در فرد نهادینه شود. در احکام اسلامی چیزی به نام ترس و اضطراب وجود ندارد و احکام اسلامی باید با عشق و احترام همراه باشد. اگر کسی قصد داشته باشند احکام اسلامی را با ترس و اضطراب به مردم القا کند باید به این نکته توجه داشته باشد که این رویکرد در نهایت نتیجه عکس به همراه خواهد داشت. اتفاقی که در جامعه رخ داده باعث شده که جامعه ما دوقطبی شده و ریا و نفاق بیشتر شود.

*یعنی معتقدید پیامدهای منفی این قانون بیشتر از پیامدهای مثبت آن است؟

بعید است این قانون پیامد مثبت برای جامعه داشته باشد اما می‌تواند پیامدهای منفی بزرگی داشته باشد. در سیره پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) که حکومت داشته‌اند هیچ موردی وجود ندارد که حکومت با افراد بی‌حجاب و یا بدحجاب برخورد کرده باشد. در اسلام احکامی درباره حجاب وجود دارد. این احکام نیز مانند احکامی است که درباره نماز و نجاسات وجود دارد. با این وجود در احکام اسلامی به هیچ عنوان زور و خشونت مطرح نشده که با زور با کسی که حجاب ندارد برخورد شود. اگر کسی امروز قصد داشته باشد از نظر فقهی حکمی درست کند که در آن زور و برخورد خشن با بی‌حجابی در آن وجود داشته باشد در واقع در حال توجیه منکر است. امر به معروف و نهی از منکر توصیه اسلام است و همه بزرگان دین به آن توصیه کرده‌اند. با این وجود امر به معروف و نهی از منکر باید در جایی وجود داشته باشد که نتیجه مثبت به همراه داشته باشد. سوال این است که آیا شیوه‌هایی که ما در زمینه امر به معروف و نهی از منکر داشته‌ایم به نتیجه رسیده است؟ آیا با استفاده از این روش‌ها حجاب زنان در جامعه بهتر شده است؟ اگر در واقع این روش‌ها نتیجه بخش بوده پس آن را ادامه بدهند. حجابی قابل قبول است که براساس باور عمیق قلبی و از سر عشق و علاقه باشد. حجابی که از سر اجبار باشد به نفاق منجر می‌شود. یک زن باید براساس اعتقاد و ایمانی که دارد برای خود حجاب را انتخاب کند و آن را به عنوان یک باور عمیق درونی قبول داشته باشد. در غیر این صورت هر راه و روشی که باعث شود یک زن با حجاب شود این حجاب هیچ ارزشی ندارد.