مناظره یا مصاحبه؟

نمونه واضح این امر را می‌توان در نوع مواجهه صداوسیما در برخورد با دولت‌های احمدی‌نژاد و رئیسی و تفاوت آن در برخورد با دولت‌های خاتمی، روحانی و پزشکیان دید. چه اینکه در دولت‌های متبوع مدیران صداوسیما تمامی اقدامات دولت پوشش داده می‌شد و حتی در بسیاری از مواقع برای برخی پروژه‌های دولت رپرتاژ هم می‌رفتند، اما در دولتی که مورد وثوق مدیران ارشد صداوسیما نیست، یا پوشش لازم داده نمی‌شد و یا اینکه بعضا صرف نظر از پوشش اقدامات مثبت دولت، بیشتر به حواشی علیه دولت پرداخته می‌شد. این در شرایطی است که مسعود پزشکیان از زمانی‌که به ریاست جمهوری رسیده بارها بر مساله وفاق ملی تاکید داشته و تحقق آن را نیز در همدلی و همکاری همه ارکان نظام قوا و دستگاه‌های مختلف دیده است. لذا صداوسیما نیز به‌عنوان رسانه فراگیر کشور باید به این وفاق باور داشته باشد و رویکردهای همدلانه  و همراه با دولت را در پیش بگیرد. اما نه صداوسیما بلکه سایر رسانه‌های منتقد و دست راستی گرچه به ظاهر از وفاق می‌گویند، اما در واقع وقعی به این مساله مهم نمی‌نهند و در نهایت منویات و اهداف خود را پی می‌گیرند. همین رویکرد است که باعث شده تا جامعه صداوسیما را به عنوان رسانه‌ای بی‌طرف نپذیرد.

*گفت‌وگوی چالشی

شامگاه دوشنبه رئیس‌جمهور در دومین برنامه تلویزیونی مقابل دوربین‌های تلویزیون قرار گرفت تا پاسخگوی سوالات مجریان درخصوص مسائل مختلف کشور در حوزه‌های متفاوت از مسائل اقتصادی و اجتماعی تا سیاست داخلی و سیاست خارجی باشد. این در حالی است که سابق بر این زمانی‌که صحبت از گفت‌وگوی تلویزیونی رئیس‌جمهور می‌شد اکثریت وقت در اختیار  رئیس‌جمهور قرار می‌گرفت تا به صورت مبسوط پاسخگوی سوالات و مطالب مطروحه باشد. آنچه در گفت‌وگوی تلویزیونی مسعود پزشکیان با مردم رخ داد چیزی جز این بود و گویا قرار بود که مردم به‌جای پرسش و پاسخ شاهد مناظره میان رئیس‌جمهور و مجریان باشند.  چه اینکه در بخش‌هایی از این مصاحبه حتی به نظر می‌رسید که المیرا شریفی مقدم به‌عنوان مجری خود را در مقام مناظره با رئیس‌جمهور می‌بیند! بعضا نیز با حرکات چشم و ابرو یا نگاه کردن به ساعت و... سعی کرد که نقش ویژه‌ای در این برنامه ایفا کند و پیام خود را به مخاطب برساند! انگار به جای صحبت رئیس‌جمهور با مردم  و به بیان دیگر گزارش عملکرد پزشکیان در جایگاه رئیس‌جمهور به چالش کشیده شود، اما در مقابل اجازه پاسخ کامل به رئیس‌جمهور داده نشود. چنانکه بارها از سوی مجریان برنامه به این نکته تاکید می‌شد که زمان ما کوتاه است و پرسش‌ها زیاد تا پزشکیان نتواند آنطور که می‌خواهد به پرسش‌ها پاسخ دهد. نمونه این امر نیز زمانی بود که پزشکیان در حال پاسخگویی به یک سوال به المیرا شریفی‌مقدم اشاره کرد که شما به ساعت خود نگاه می‌کنید و من متوجه می‌شوم که باید کمتر صحبت کنم و کوتاه پاسخ بدهم. این رویه‌ای بود که بسیار از سوی کاربران فضای مجازی و اصحاب رسانه مورد انتقاد قرار گرفت و همه مجری اصلی برنامه یعنی المیرا شریفی مقدم را  هدف نقدهای خود قرار دادند که چرا برنامه‌ای را که بسیار خوب می‌توانست در مسیر پاسخ به ابهامات و شفاف کردن موضوعات قابل بحث پیش برود، به چالش آن هم نه در جهت شفافیت و ابهام‌زدایی بلکه در مسیر گیر انداختن رئیس‌جمهور پیش رفت. واقعیت این است که اتفاقا گفت‌وگوی چالشی بسیار هم خوب و مطلوب است و باعث می‌شود که مسئولان فارغ از اینکه رئیس‌جمهور باشد یا دیگری صادقانه و شفاف با جامعه سخن بگویند. اما اینکه در این نوع گفت‌وگو مجری برنامه بخواهد با سویه‌گیری‌ها و سوالات چالشی مشخص رئیس‌جمهور را به گوشه رینگ ببرد و او را تحت فشار بگذارد اساسا قابل پذیرش نیست و جامعه نیز این موضوع را به خوبی درک نمی‌کند. هر چند تلاش‌های شریفی مقدم آنطور که می‌خواست به سر انجام نرسید و پزشکیان کاملا مسلط و آرام پاسخ پرسش‌های وی را داد تا خانم مجری نتواند به آنچه می‌خواست برسد. هر چند حواشی دیگری نیز در این میان دیده شد که بسیاری از کاربران مجازی آن را  به عملی شدن یکی دیکر از وعده‌های پزرشکیان یعنی آزادی بیان تعبیر کردند. جایی‌که المیرا شریفی‌مقدم با جسارت تمام خطاب به پزشکیان گفت: «آقای رئیس‌جمهور خیلی صریح می‌پرسم؛ خیلی شفاف پاسخ دهید.» وی حتی نه اجازه پاسخگویی به رئیس‌جمهور می‌داد و نه به همکارش اجازه پرسشگری در حالی‌که اگر بازگشتی به گذشته و گفت‌وگوهای تلویزیونی شریفی مقدم با سیدابراهیم رئیسی؛ رئیس‌جمهور فقید را به یاد بیاوریم درخواهیم یافت که مجری تلویزیون هیچگاه این چنین بی‌پروا صحبت نمی‌کرد و صرفا به تایید رئیس‌جمهور و تعریف از عملکردهای دولت می‌پرداخت. در همین راستا نیز یک کاربر فضای مجازی نوشت: «چرا خانم المیرا شریفی‌مقدم با تحکمی نامحبوب به رئیس‌جمهور می‌گویند: صریح! صریح! آیا احساس بازجویی کردن دارید؟ یادم نمی‌آید با رئیس دولت سیزدهم چنین جرأتی کسی می‌داشت! پس فرق می‌کند چه کسی رئیس‌جمهور باشد!»

*واکنش‌ها

گفت‌وگوی رئیس‌جمهور با المیرا شریفی  و علی ظهوریان با واکنش‌های بسیاری همراه بود و اکثر واکنش‌ها نیز نه به صحبت‌های پزشکیان که به نوع مواجهه و برخورد مجریان برنامه بود. هر چند که بیشتر برنامه روی شریفی‌مقدم می‌گذشت و ظهوریان چندان ظهوری در برنامه نداشت و در سایه قرار گرفته بود.  عبدالرضا داوری، فعال سیاسی در ایکس نوشت: «دیشب که لحن پرخاش‌جوی مجریان صداوسیما با دکتر پزشکیان و بردباری او را دیدم، اندیشیدم که چقدر این مرد به امام علی(ع) تأسی دارد، آنجا که امام می‌گویند: با من آنگونه که با جباران سخن می‌گویند، سخن مگویید و چنانکه از حاکمان بدخشم پرهیز می‌شود از من نپرهیزید و با ظاهرسازی با من رفتار نکنید». غلامحسین کرباسچی نیز نوشت: «آقای پزشکیان باید روال صدا‌وسیما را بهم بزند. ضرورتی ندارد که ایشان بیش از یکساعت در مقابل دوربین صداوسیما بنشیند و حرف بزند. ایشان می‌تواند هر وقت که تمایل داشت رسانه‌ها را دعوت کند و تنها دو جمله بگوید که برای مردم قابل قبول باشد. وگرنه حضور در برنامه‌هایی که از قبل معلوم است که در آن چه گفته خواهد شد، فایده‌ای ندارد». اما در واکنشی متفاوت رحمت‌ا... بیگدلی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نوشت: «می‌گویند: چرا خانم المیرا شریفی در مصاحبه با دکتر پزشکیان وارد چالش شده است، اما در دوران رئیسی چنین جرأتی نداشت؟ اصلا ما از پزشکیان حمایت کردیم و به‌ او رأی دادیم که خبرنگاران از رئیس‌جمهوری نترسند و با او مصاحبه چالشی داشته باشند. از ویژگی‌های حکمرانی خوب پاسخگویی و شفافیت است. این‌که خبرنگاران از امثال احمدی‌نژاد و رئیسی می‌ترسیدند و از خاتمی و روحانی و پزشکیان نمی‌ترسند حاکی از تفاوت دوطرز فکر و رفتار در باب حکومت است.»