کنترل روح و روان با زندگی فعال

اما انگار همه ما عادت کردیم به بیان اخبار منفی و توجه بیشتر به آن، تا اخبار مثبت. این درحالی است که به اعتقاد برخی روانشناسان، با تغییری جزئی در فعالیت‌های روزانه و افزودن کمی نرمش و تحرک، کنترل در تغذیه و خواب کافی، می‌تواند منجر به بهبود وضعیت هر فرد شود. و در نهایت هرکدام از این افراد، خود تاثیری در وضعیت افراد نزدیک خود خواهند گذاشت.

سال هاست که هشدار داده می‌شود، که آمار اختلالات روانی در ایران روبه افزایش است. این درحالی است که به این اختلالات که طیف وسیعی را از جزئی تا کلی در برمی‌گیرند، با ذکر و عنوان جزئیات اشاره نمی‌شود. همین کلی گویی‌ها، سبب می‌شود که ارائه راه حل در این میان نادیده گرفته شود. درحالی که با کوچک‌ترین تغییری در سبک زندگی هر فرد، مثلا گنجاندن کمی ورزش و نرمش روزانه، می‌شود تا اندازه‌ای به کاهش سطح استرس و اضطراب روزانه کمک کرد.

در همین راستا، دکتر محمدرضا شالبافان، سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت، در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت رصد و پایش اختلالات روان گفت: نتایج آخرین مطالعاتی که در ارتباط با اختلالات‌ روان و سلامت روان انجام شده، بیانگر این است که میزان اختلالات روان‌پزشکی حدود ۲۵ درصد است.

او با بیان اینکه اختلالات خلقی از شایع‌ترین نوع اختلالات در میان ایرانی‌هاست، افزود: «اختلالات خلقی»، شایع‌ترین اختلالات روان در میان ایرانی‌ها به حساب می‌آید که «افسردگی» و «اختلالات اضطرابی» در راس آن قرار دارند. پیشگیری از اختلالات خلقی از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ چرا که مولفه‌های بسیاری در شیوع این اختلالات نقش دارد و بسیاری از این مؤلفه‌ها در اختیار وزارت بهداشت نیست.

 سرپرست دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت با بیان اینکه برای پیشگیری از اختلالات خلقی باید اقدامات جدی انجام داد، خاطرنشان کرد: عوامل متعددی مانند مسائل اجتماعی و فرهنگی می‌توانند در پیشگیری از اختلالات خلقی نقش‌آفرینی کنند.

این درحالی است که همین اختلالات خلقی و اضطرابی، طبق آنچه روانشناسان می‌گویند، طیف و شدت گوناگونی دارد.

شالبافان درباره راهکار اصلی وزارت بهداشت برای پیشگیری از اختلالات روان گفت: غربالگری زودهنگام و تشخیص موارد ابتلا، راهکار اصلی وزارت بهداشت برای پیشگیری از اختلالات روان به حساب می‌آید. پس از تشخیص اختلالات روان، موضوع درمان مطرح می‌شود که به روش‌های مختلف قابل ارائه است.

وی ادامه داد: درمان می‌تواند به روش «دارویی» و «غیردارویی» ارائه شود؛ درمان‌های دارویی بر اساس شرایط بیمار، تشخیص و شدت بیماری با یکدیگر متفاوت هستند. درمان اختلالات روان در سیستم سلامت روان در شبکه‌های بهداشتی ارائه می‌شود.

هر اختلالی، حاد نیست

در همین راستا امیرمحمدشهسوارانی، جامعه‌شناس و روانشناس درباره آمارهایی که درحوزه اختلالات روانی داده می‌شود، به «آرمان ملی» گفت: طبق آمار حدود8سال قبل وزارت بهداشت، نرخ شیوع اختلالات روانی در ایران بالاتر از 80درصد است. نرخ بروز آن 25درصد است. از هر 10نفر تقریبا 8 نفر اختلال روانی در کشور دارند.

او با اشاره به تفاوت بین بروز و شیوع گفت: بروز یعنی اینکه در جمعیت، هرسال هرماه، هر6ماه چندنفرافزوده می‌شود. شیوع یعنی اینکه ما یک نمونه به صورت تصادفی در کشور انتخاب کنیم، چند نفر داخل آن دچار هستند.

این روانشناس درباره مولفه‌های اختلال روانی افزود: مولفه‌های مختلفی وجود دارد. مثلا ما می‌گوییم نبض وضعیت روان جامعه، نحوه رانندگی آنها است. در رانندگی بخشی تصادفات و بخشی تخلفات رانندگی است. می‌توان گفت که رانندگی به دو بخش رانندگی دفاعی و رانندگی تهاجمی تقسیم می‌شود. در تهران باید آماری بگیریم که ببینیم روزانه چه مقدار خسارت براساس تصادفات رانندگی است. رانندگی تهاجمی و پرخاشگرانه هم به این صورت است که در اتوبان3تا خط کشی داریم، برای 3خودرو است. سمت راستی برای پارک کردن است و نباید ایستاد. اما مشاهده می‌کنید که چند خودرو کنار هم پارک کرده‌اند. این افراد همه دارای اختلال هستند، هرچند که شدت و نوع آنها با هم متفاوت است. حالا در بخش‌های دیگر جامعه نیز به همین شکل، اگر رفتار افراد را بررسی کنیم، به نتایج مختلفی خواهیم رسید.

شکستن کلی گویی

او با اشاره به بخش‌های مختلف اختلالات روانی افرود: در اختلالات روانی ما چند بخش داریم. یک بخش از اختلالات روانی، که به نام نوروز یا نوروتیک، که معادل فارسی روان نژندی نام می‌برند. یک بخشی از اختلالات هم سایکوتیک هستند. نوروتیک یا روان نژندی‌ها، اختلالاتی هستند که فرد نیازمند بستری نیست. روان پریشی یا همان سایکوزها اختلالاتی هستند که نیازمند بستری شدن فرد است، که حالت‌های مختلفی دارد. یک سری از آنها هستند که فرد وقتی تحت فشار قرار بگیرد دچار اختلالاتی می‌شود که باید بستری شود و یک سری از آنها اختلالاتی هستند که ماندگار است.

او با اشاره به اینکه این اختلالات یک وضعیت حادی نیست که بخواهیم نگرانی ایجاد کنیم گفت: هرگونه اضطرابی هم می‌تواند شامل اختلال شود. پس شاید نیاز نیست با اعلام آمار کلی نگرانی برای مردم ایجاد کنیم. مثلا اضطراب اجتماعی، می‌تواند یک اختلال باشد. اینها موارد خفیف است. این است که این گزارش‌های کلی باید شکسته شود.

راهکارهای ساده کاهش اختلالات

وی درباره راهکارهای ساده‌ای که سبب کاهش اختلالات شود، گفت: باید حتما بین 7تا8 ساعت در شبانه روز خواب کافی داشته باشید. کاهش استفاده از فضای مجازی به هرنحو ممکن. عامل بعدی تغذیه است. کاهش مصرف فست فودها و غذاهای فرآوری شده، هرچه که مواد نگهدارنده دارند. مصرف مولتی ویتامین در طول روز. نرمش مداوم در طی روز. هر یکی دوساعت یکبار اگر می‌توانید چنددقیقه راه بروید یا پیاده‌روی کنید. همین فعالیت‌های کوتاه که در ظاهر به چشم نمی‌آید، تاثیر بسزایی خواهد داشت. این تبدیل به سبک زندگی فعال می‌شود.

تاثیر 5برابری اخبار منفی

او با بیان اینکه مطرح کردن این مسائل و آمارها، در سطح اجتماعی جز ایجاد تنش کار دیگری انجام نمی‌دهد، افزود: مثلا من به شما می‌گویم از هر10نفر حداقل 8نفر یک اختلالی دارند، خود من هم دچار نگرانی می‌شوم. خود این بیان به این شکل استرس زا است.

محمدشهسوارانی با اعلام اینکه باتوجه به شرایط اجتماعی جامعه که مدام خبرهای پرتنشی وجود دارد، از شرایط اخباری که مدام خبر از جنگ می‌دهد گرفته تا آلودگی هوا و... افزود: هر یک خبر منفی 5خبر مثبت را می‌سوزاند. یعنی تاثیرش 5برابر است. وقتی با خبر منفی آغاز می‌کنیم، به نوعی تاثیر اخبار مثبت را هم از بین می‌بریم. طبق آنچه در روانشناسی به آن اثر تقدم می‌گویند، یعنی هر آن چیزی که ابتدا دیده و شنیده و ارائه شود، تا انتها همان قالب است. باید سعی کنیم اخبار مثبت را هم بیان کنیم تا تاثیر منفی‌ها و افزایش استرس کاهش یابد. با مثبت‌ها شروع کنیم تا اثرگذاری آنها بیشتر شود.