تغییرات اقتصادی با چاشنی بنزین

این بیان به‌خودی خود از هم‌اکنون وضعیت اقتصادی سال آینده را دشوارتر خواهد کرد. حالا در شرایط اقتصادی هستیم که شهروندان به‌خصوص طبقات متوسط روبه‌پایین سال‌ها است با آنچه گرداب اقتصادی نامیده می‌شود دست به گریبان هستند. ناترازی سوخت اما ریشه در چالش‌های متفاوتی دارد. از یک‌سو باید ناکارآمدی خودروسازان در تولید محصولات کم‌‌مصرف را عامل مصرف زیاد بدانیم و از سوی دیگر قاچاق سوخت را باید دلیل دیگری برشماریم که در موضوع بنزین همواره حساسیت برانگیز بوده است. مسعود پزشکیان در این برنامه به تغییراتی در حوزه اقتصاد اشاره کرد که با چاشنی بنزین قصد دارد قدم در این راه بگذارد. به صحبت‌های پزشکیان در رسانه‌ملی باز می‌گردیم، او با تاکید بر اینکه ناترازی انرژی یک مجموعه است، گفت: «به‌نظر من ما برای درمان تا الان مُسکن زدیم و درمان نکردیم. روند ناترازی‌ها از دولت‌های قبلی بوده و الان به‌جایی رسیده که بحرانی است. قبلا مدام مُسکن می‌زدند. گروه اقتصادی ما هم وزیر اقتصاد و هم رئیس بانک مرکزی و هم آقای طیب‌نیا در نشست با کارشناسان اقتصادی به چهار برنامه رسیدند تا روند اقتصادی کشور تغییر کند. ما الان در پرداخت پول بازنشستگان، گندمکاران مشکل داریم. اما ۴ میلیارد می‌دهیم بنزین گران وارد می‌کنیم و با قیمت ۳ هزار تومان می‌فروشیم. هیچ کارشناسی در دنیا این روند را قبول ندارد. این نیاز به درمان دارد. با نگاه به معیشت مردم این مداخله باید انجام شود. هر مداخله‌ای که می خواهیم انجام دهیم باید طبقه پایین جامعه را دید.»

اجبار در خریدن بنزین

محمود جامساز، اقتصاددان و تحلیل‌گر مسائل اقتصادی در پاسخ به اینکه دولت با افزایش قیمت بنزین به‌دنبال چه راهکاری است، به ‌خبرنگار «آرمان ملی» می‌گوید:‌ «رئیس‌جمهوری در مورد وضعیت بودجه همواره به این اشاره دارد که برای تامین منابع مالی توانایی لازم وجود ندارد. این می‌رساند که منابعی در اختیار دولت نیست. او تاکید کرد که راهی جز افزایش قیمت بنزین نیست، درحالی که افزایش قیمت این کالا که جایگزینی ندارد و شهروندان مجبورند با هر قیمتی آن را خریداری کنند، خود مشکل بزرگ‌تری است که چالش‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد. زیرا هر کالایی مشمول هزینه جابه‌جایی می‌شود. بنابراین قیمت فروش کالاها روند افزایشی‌تری خواهند داشت. همه کارخانه‌ها و صنایع نیاز به نهادهای تولید و مواد اولیه دارند که مشمول افزایش قیمت خواهند شد و این افزایش قیمت‌ها روندی تسلسل‌باری خواهند داشت.» این اقتصاددان در همین مورد و با اشاره اعتراضاتی که به‌ افزایش قیمت بنزین خواهد شد، ادامه می‌دهد: «در این مورد باید به تجربه ناآرامی‌های سال 98 که در پی افزایش قیمت بنزین رخ داد اشاره کنیم. شهروندان‌ همواره به این موضوع واکنش نشان می‌دهند. جامعه با مطالبات انباشته شده‌ای روبه‌رو است که به‌دنبال پاسخ‌هایشان خواهند بود. افزایش قیمت بنزین می‌تواند نارضایتی‌ها را افزایش دهد و باعث گسترش آن شود. از زمانی که پزشکیان وارد پاستور شده با افزایش روزافزون قیمت‌ها مواجه هستیم.» او با اشاره به ناترازی بودجه گفت: «عامل همه چالش‌های اقتصادی ناترازی‌ها بودجه است که از تحمیل هزینه‌های اضافه به دولت رخ داده است. مانند صداوسیما و بسیار از نهادهای مذهبی و تبلیغاتی که ربطی به دولت ندارند و همچنین سهمی در تولید ناخالص هم ندارند. نهادهای مذهبی و تبلیغاتی حجم عظیمی از بودجه را صرف خود می‌کنند. این بودجه‌ای است که از مالیات‌های دریافتی صرف می‌شوند و باعث شده ناعدالتی‌هایی در این حوزه مشاهده شود.» جامساز در همین مورد اضافه می‌کند:‌ «درآمدهای مالیاتی مهم‌ترین منبع درآمدی دولت در بودجه خواهد بود زیرا به‌دلیل تحریم‌های آمریکا دیگر نمی‌توانیم روی فروش نفت حساب باز کنیم. در بودجه امسال نزدیک به 2 میلیون بشکه در روز قرار است به‌‎فروش برسانیم. 420 هزار بشکه در اخیار نیروهای مسلح و یک میلیون 330 هزار بشکه هم باید در اختیار دولت قرار بگیرد. روند کسری بودجه و ناترازی‌های انرژی از دولتی به دولت دیگر منتقل می‌شود که باعث شده اکنون با انباشت ناترازی‌ها روبه‌رو باشیم.» جامساز در پاسخ به این سوال که آیا افزایش قیمت بنزین می‌تواند از قاچاق سوخت جلوگیری کند؟ اضافه می‌کند:‌ «در زمان احمدی‌نژاد قرار بود با افزایش قیمت بنزین عدالت اجتماعی رعایت شود ولی عملکردی ندیدیم و البته آماری از کاهش قاچاق سوخت هم منتشر نشد. کسانی‌که خودرو دارند از راه‌های مختلف به دولت یارانه می‌دهند ولی در برابر دولت برای آنها چه می‌کند؟ شهروندان مجبورند با هرقیمتی بنزین استفاده کنند و به‌همین دلیل دولت بر رویش حساب کرده ولی این مسیر درستی نیست.»  جامساز در پاسخ به این سوال که آیا افزایش قیمت بنزین می‌تواند از قاچاق سوخت جلوگیری کند، می‌گوید: «جلوگیری از هر نوع قاچاق کالا و ارز و مواد مخدر جزء تکالیف سازمان‌های مبارزه با قاچاق با بودجه‌های سنگینی است که از سوی مردم پرداخت می‌شود. دولت بدون افزایش قیمت بنزین هم بابت ناکارآمدی خودروسازان دو تا سه برابر مصرف را از صاحبان خودرو دریافت می‌کند. در حالی که اگر خودروی استاندارد در اختیار مردم قرار می‌گرفت دیگر از ناترازی بنزین خبری نبود. قطعا با تحلیل هزینه-فایده از افزایش قیمت بنزین خودداری و با جابه‌جایی منابعی نظیر 2 میلیارد یورو اختصاصی به‌ واردات خودرو به رفع ناترازی بنزین اقدام خواهد کرد.»

مجلس خود را کنار کشید

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی در جریان بررسی بندی از لایحه بودجه ۱۴۰۴ در خصوص منابع حاصل از فروش نفت گفت: «بند الف ماده یک قانون هدفمندی دولت را مکلف کرده است که تا پایان برنامه پنجم توسعه، قیمت فرآورده‌های نفتی را به قیمت روی کشتی که در خلیج‌فارس است، قیمت‌گذاری کند. درحال حاضر از برنامه ششم توسعه هم گذشتیم اما این اتفاق نیفتاده است ولی اختیار تعیین قیمت بنزین هنوز در دست دولت است و مجلس همان موقع اختیار این موضوع را به دولت داده است. اگر دولت همان موقع قیمت بنزین را به شکل گفته شده تعیین می‌کرد، امسال به این مشکلات گرفتار نبودیم. پس اجازه بدهید دولت کار خودش را انجام بدهد و ما دخالتی در این زمینه نداشته باشیم. الان نیز بحث تهاتر مطرح هست که حتما با تهاتر مخالفیم.»

وقت اصلاحات است

عبدالناصر همتی در همایش روز بیمه با تاکید بر اینکه دیگر وقت اصلاحات رسیده است، گفت: «دنبال حل ناترازی‌ها هستیم؛ می‌خواهیم ریشه تورم را از بین ببریم. یکبار برای همیشه باید به‌سمت اصلاح ناترازی‌ها برویم.»