آغاز مارتن مذاکرات در ژنو

بر همین اساس نیز روزگذشته معاونان وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه با همتای ایرانی خود به مذاکره پرداختند. مذاکراتی که دو سال در کما فرو رفته بود و ‌از آخرین دور مذاکراتی که علی باقری، معاون سیاسی پیشین وزارت‌خارجه با سه کشور اروپایی انجام داد، دو سال گذشته ‌است. این نشست، در شهر به خزان نشسته «ژنو» برگزار می‌شود و دستور کار طبق اعلام سخنگوی ‌وزارت خارجه ایران، موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی است. البته اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه اظهار کرده: «گفت‌وگوهای آتی با سه کشور اروپایی در ادامه گفت‌وگوهای انجام شده با آن‌ها در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک است. در این دور از گفت‌وگوها که از همان نیویورک برنامه‌ریزی شده، طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله موضوع فلسطین و لبنان و نیز موضوع هسته‌ای مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت». دستور کار مذاکرات در گستره طیف دوجانبه، منطقه‌ای، بین‌المللی و هسته‌ای نشان می‌دهد که حکایت مذاکرات جدید پیچیده‌تر و مطول‌تر از قبل خواهد بود. البته تنوع موضوعات مذاکراتی می‌تواند به توافق نهایی امتیاز دربرگیری بیشتری بدهد اما به همان اندازه، دستیابی به توافق را هم سخت‌تر خواهد کرد. در دیگر سو، طیف مخالفان مذاکرات هم طول و عرض مخالفتشان بیش از قبل خواهد شد، ‌چه آنکه آنها حتی با مذاکره با محتوای هسته‌ای مخالف هستند و اکنون که مسائل دیگری نیز قرار است در داخل آن گنجانده شود، طیف مخالفت‌ها افزوده می‌شود. برخورد مخالفان با موضوع «برجام دو» که قرار بود مسائل منطقه‌ای را در بربگیرد در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی آن‌چنان تند بود که به سرعت موضوع به کما رفت. اما این بار قرار است این مذاکرات شامل محورهای متنوعی از بین‌المللی و منطقه‌ای و دو جانبه باشد.

 * معادله پیچیده

در دیگر سو، سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات با ایران نه می‌توانند مدعی نمایندگی اتحادیه اروپا باشند و نه نماینده ۵+۱ یا متقاعدکننده پنج عضو شورای امنیت. آمریکا به‌دلیل خروج از برجام در مذاکره حضور ندارد و شرط ایران برای حضور نماینده این کشور بازگشت این عضو به توافق ۲۰۱۵ و انجام تعهداتش است که عملا غیرممکن به نظر می‌آید. حضور روسیه در مذاکرات هم در شرایط فعلی عملا به نفع ایران نیست چون موضع اروپایی‌ها در مقابل روسیه به‌دلیل مساله اوکراین اصلا مثبت نیست.

* آغاز مذاکرات در ژنو

نشست‌ نمایندگان ایران با تروئیکای اروپایی از شامگاه پنجشنبه در شهر ژنو سوئیس آغاز شده و این اولین دیدار پس از انتخابات اخیر ایالات‌متحده است و هدفشان این است که ببینند آیا می‌توان پیش از ۲۰ ژانویه، زمانی‌که ترامپ تحلیف می‌شود، حرکتی ایجاد کرد. مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه کشور و از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران با دیپلمات‌های ارشد بریتانیا، آلمان و فرانسه موسوم به «تروئیکای اروپایی» دیدار کرد و شامگاه پنجشنبه نیز با هماهنگ‌کننده ارشد اتحادیه اروپا دیدار داشت. در این رابطه «کاظم غریب‌‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه ایران جمعه در ارتباط با دیدار خود و مجید تخت‌روانچی با «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو در صفحه اجتماعی ایکس نوشت: «با انریکه مورا گفت‌وگوی صریحی در مورد طیفی از موضوعات و همچنین چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم در پرتو تحولات جدید داشتیم». رویترز در این رابطه می‌نویسد: «سطح بی‌اعتمادی بین هر ۲ طرف زمانی برجسته شد که کشورهای تروئیکای اروپایی در ۲۱ نوامبر قطعنامه‌ای علیه ایران را پیش بردند که ناظر اتمی سازمان ملل را موظف کرد تا یک گزارش «جامع» درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا بهار ۲۰۲۵ تهیه کند». دیپلمات‌های اروپایی گفتند که این باعث می‌شود جلسات ژنو بیشتر یک «جلسه هم‌فکری» متمرکز بر نگرانی‌های متقابل آنها در مورد نحوه رسیدگی ترامپ به پرونده ایران باشد. سه مقام ایرانی اظهارداشتند که هدف اصلی تهران یافتن راه‌هایی برای «تضمین لغو تحریم‌های» اعمال شده از سال ۲۰۱۸، پس از نقض توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و شش قدرت جهانی توسط ترامپ است. یکی از این سه مقام گفت: «هدف، استفاده از نشست ژنو برای یافتن زمینه مشترک است و اگر پیشرفت کنیم، واشنگتن می‌تواند در مرحله بعدی به آن بپیوندد». یک مقام اروپایی هم افزود: هدف اصلی این است که توافق بر سر یک جدول زمانی تقویمی و چارچوبی برای آغاز مذاکرات حسن‌نیت صورت گیرد تا تعهد روشنی از سوی ایرانی‌ها برای آغاز گفت‌وگو درباره چیزی مشخص قبل از آمدن ترامپ وجود داشته باشد.

* نمایندگان ایران و انریکه مورا

معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که در روز پنچشنبه ۸ آذرماه با ۲ دیپلمات ارشد ایرانی «مجید تخت روانچی» و «کاظم غریب‌آبادی» دیدار و رایزنی کرده است. انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، جمعه در حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی ایکس با تکرار برخی از ادعاها در مورد حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین در مورد این دیدار نوشت: «با معاونان وزیر خارجه ایران، تخت روانچی و غریب‌آبادی گفت‌وگوی صریحی در خصوص حمایت نظامی ایران از روسیه که باید متوقف شود، مسأله هسته‌ای که به راه حل دیپلماتیک نیاز دارد، تنش‌های منطقه‌ای که جلوگیری از تشدید بیشتر آن از سوی همه طرف‌ها مهم است و حقوق‌بشر داشتم».